Współczesne problemy psychologii.docx

13-10-2012r.

Dr M. Dominiak- Kochanek

dominiak@aps.edu.pl

dyżury: środa 12;30- 13;30 p. 3623 lub 3607

czwartek 10;00-11;00

Warunki zaliczenia:

·         Zaliczenie na ostatnim spotkaniu 26 stycznia; mogą być 2 podejścia a za trzecim już warunek

·         Zaliczenie na ocenę

·         Sprawdzian testowy, 30 pytań jednokrotnego wyboru

·         Na zaliczenie minimum 50%+ 1

Literatura obowiązkowa:

·         R. Schaffer (2011) „Psychologia dziecka”, PWN, Warszawa, rozdz. 1,4,5,9,10

·         Wojciszke B (2000) „Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej”, Wyd. Scholar, Warszawa 2000, rozdz. 2,6,7,9,10,11

OBSZAR TEMATYCZNY PRZEDMIOTU:

·         Zagadnienia z zakresu psychologii rozwojowej

·         Rozwój percepcji

·         Rozwój pamięci

·         Rozwój myślenia

·         Rozwój emocjonalny

·         Rozwój społeczny

·         Kształtowanie się tożsamości

·         Zagadnienia z zakresu psychologii społecznej

·         Stereotypy, uprzedzenia dyskryminacja

·         Kształtowanie się postaw i ich zmiana

·         Wpływ społeczny

·         Prospołeczność i zachowania agresywne, zadaniowe i funkcjonowanie małej grupy społecznej

CZYM ZAJMUJE SIĘ PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA?

·         Zmiany rozwojowe zakresie zachowań, procesów i struktur psychicznych, powiązanie z procesami biologicznego dojrzewania organizmu

·         Przedmiotem zainteresowania jest okres od narodzin do końca adolescencji

·         Zmiany w zachowaniu i zdolnościach jednostki pojawiających się między poczęciem a śmiercią

Dojrzewanie- proces dojrzewania fizjologicznego, który przebiega zgodnie z programem genetycznym i prowadzi do zmian uniwersalnych np. wzrost, zmiana budowy ciała, dojrzewanie płciowe.

Dorastanie- proces „stawania się” osobą dorosłą, podejmowania nowych ról społecznych na skutek zmian psychologicznych, które zachodzą pod wpływem kontekstu społeczno- kulturowego i własności indywidualnych jednostki.

SOCJALIZACJA:

·         Proces aktywnego nabywania przez człowieka oczekiwań, system wartości, wzorców zachowań i norm środowiska społecznego

·         Odrzucanie wszelkich norm determinizmu środowiskowego

·         Założenie o aktywnym i twórczym kształtowaniu przez człowieka swoich procesów życiowych i uczenia się

·         Efektem procesu socjalizacji jest ukształtowanie się osobowości jednostki, jej uzupełnienie i zarazem indywidualizacja

RODZAJE SOCJALIZACJI:

1.      Pierwotna- nabywanie wzorców zachowań i podstawowych ról społecznych w środowisku rodzinnym, w okresie dzieciństwa

Ø      Uczenie się języka, rozumienie roli dziecka

Ø      Internalizacja wartości, postaw i wzorców zachowań; przebiega najczęściej w warunkach silnej więzi emocjonalnej w stosunku do rodziców

2.      Wtórna- nabywanie norm, wzorców zachowań obowiązujących w pozarodzinnym środowisku społecznym tj. szkoła, grupa rówieśnicza

Ø      Uczenie się jak wypełniać rolę ucznia, męża, ojca; jak wywiązywać się z obowiązku zawodowego

Ø      Socjalizacja pierwotna wpływa na sposób odbioru socjalizacji wtórnej

Ø      Socjalizacja wtórna nie wymaga więzi emocjonalnej z innymi

ZJAWISKO AKCELARACJI ROZWOJU

·         Przyśpieszenie rozwoju dzieci i młodzieży w kolejnych pokoleniach

·         Dotyczy różnych sfer rozwojowych( fizyczne, umysłowe, społeczne)

·         Przykłady akceleracji: wysokość i masa ciała, wiek dojrzewania płciowego

·         Przemiany cywilizacyjne oraz wymogi środowiskowe jako prawdopodobne czynniki odpowiadające za akcelerację

CECHY ZMIANY ROZWOJOWEJ

·         Monotoniczna( jednokierunkowa)- dany parametr określonej cechy zmienia się zawsze w jednym kierunku( albo rośnie albo maleje) np. uczenia się chodzenia, kontrola emocjonalna

·         Względnie nieodwracalna- np. dziecko przesypia całą noc nie budząc się

·         Trwała- nie można się jej oduczyć np. bieganie, pamięć proceduralna( umiejętności motoryczne których nie zapominamy np. jazda na rowerze; pamięć sensoryczna- nauka j. angielskiego

·         Kierunkowa- każda zmiana rozwojowa, która nastąpiła w efekcie innej zmiany rozwojowej i prowadzi jednocześnie do innych zmian np. lęk przed obcymi, stałość obiektu, kształtowanie się przywiązania

·         Autonomiczna- zdeterminowanie działaniem czynników tkwiących  w całości lub w znacznej części wewnątrz ewolucyjnego systemu psychicznego jednostki

·         Zmiana rozwojowa nie ma charakteru powtarzającego się cyklu

RODZAJE ZMIANY ROZWOJOWEJ

1.      Podział ze względu na czas w jakim zmiany się dokonują.

Ø      Ontogeneza- całokształt zmian, które dokonują się w psychice i zachowaniu człowieka w toku pełnego cyklu życia indywidualnego( rozwój osobisty)

Ø      Filogeneza- zmiany rozwojowe w zakresie psychiki i zachowań, które dokonują się w toku ewolucji gatunku( rozwój gatunkowy)

Ø      Antropogeneza- zmiany w zakresie psychiki człowieka, które dokonują się w toku dziejów ludzkości

Ø      Mikrogeneza- proces powstawania nowych zjawisk w tym czynności i funkcji, cech w psychice i zachowaniu człowieka

2.      Ze względu na przebieg zmian i ich następstwa.

Ø      Ilościowe- narastanie, nasilanie się pewnej cechy bądź procesu bez naruszania wewnętrznej struktury tego zjawiska np. rozwój słownictwa u dzieci od trzech znanych dziecku wyrazów w okolicy 1 roku życia do 272 wyrazów w 2 roku życia

Ø      Jakościowe- transformacja, przekształcanie się pewnej cechy, procesu w taki sposób, że tworzą nową jakość np. łączenie wyrazów i budowanie zdań

3.      Ze względu na to kogo te zmiany dotyczą.

Ø      Uniwersalne- powszechna zmiany, którym podlegają wszystkie osoby w określonej grupie wiekowej; są wypadkową działania zegara biologicznego i społecznego

Ø      Wspólne- odnoszą się do członków określonej wspólnoty, grupy tj rodzina czy grupa rówieśnicza; następują w wyniku doświadczania i podzielania podobnych sytuacji i przeżyć

Ø      Indywidualne- wywołane czynnikami unikatowymi działającymi tylko na daną jednostkę; czynnikami takimi mogą być niepunktualność nacisków biologicznych, sytuacje nagłe, traumatyczne lub niespodziewane

KRYTERIA WYODRĘBNIONYCH OKRESÓW ROZWOJOWYCH

·         Sposób i poziom poznawania oraz uświadamianie sobie otaczającej rzeczywistości

·         Dominujący rodzaj działalności

·         Specyficzne formy i metody oddziaływania wychowawczego

CELE BADAŃ NAD ROZWOJEM

·         Opis prawidłowości zachowania i zmian zachowania człowieka w poszczególnych momentach rozwoju

·         Znajdowanie przyczyn i procesów powodujących określone zmiany w zachowaniu( uwarunkowanie zmian)

STRATEGIE BADAŃ NAD ROZOWJEM

·         Badania poprzeczne- dobre do magisterki; polegają na badaniu grup w rożnym wieku i porównywaniu ich wyników; umożliwiają sformułowanie hipotez odnośnie sekwencji dane zmiany rozwojowej

Porównywanie grup pod względem badanej zmiennej

Przykład badań poprzecznych

o     Cel badań:(1) jakie jest poczucie jakości życia u osób w okresie wczesnej, średniej i późnej dorosłości (2) w których obszarach i w których grupach wiekowych poczucie jakości życia jest najniższe (3) czy istnieją różnice między grupami wiekowymi?