RACHUNKOWOŚĆ W SYSTEMIE INFORMACYJNYM PRZEDSIĘBIORSTWA

EFEKTAMI DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA JEST ZAINTERESOWANY :

·         Skarb Państwa

·         aktualni właściciele, a także potencjalni inwestorzy

·         kredytodawcy, pożyczkodawcy – interesuje ich płynność finansowa

·         kontrahenci rynkowi – którzy dostarczają materiały do produkcji

·         pracownicy – problemy wynagrodzeń za pracę

·         władze lokalne, gminne, powiatowe, wojewódzkie – chodzi o stanowiska pracy

·         konkurenci – finansowo – organizacyjna działalność firmy

SEGMENTY WYRÓŻNIAJĄCE SIĘ W RACHUNKOWOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA :

·         księgowość (ewidencja księgowa)

·         rachunek kosztów można określić jako ogół działań zmierzających do odzwierciedlenia procesu zaopatrzenia, produkcji i zbytu w zachodzącym przedsiębiorstwie poprzez ujęcie, grupowanie i interpretacje w stosowanych przekrojach kosztów własnych wytworzenia i zbytu produktów pracy

·         sprawozdawczość finansowa obejmuje ściśle określone przepisami prawa, zestawy informacji wyjściowych, które muszą być przekazywane na zewnątrz jednostki gospodarczej w określonej formie i na ściśle określoną datę. Formę sprawozdawczości reguluje ustawa o rachunkowości z dn. 29.09.1994r. oraz ustawa o zmianie ustawy o rachunkowości z 10.11.2000r.

·         ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie – nowelizacja 21.09.2000r

RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA I RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA.

CECHY RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ :

1.      Przekazuje, prezentuje informacje głównie na zewnątrz czyli jej efektem są sprawozdania

2.      Reguluje ją ustawa o rachunkowości

3.      Stosuje jednolitą zasadę wyceny składników majątkowych wg wartości nabycia

4.      Zachowuje następujące cechy : dokładność, rzetelność, wiarygodność, prawidłowość, ciągłość, istotność

5.      Informuje głównie ex post (po fakcie)

6.      Obowiązuje ścisły podział na okresy tzn. rok finansowy, kwartał, miesiąc

7.      Sprawozdania finansowe mają jednolity format musza być ujawniane

CECHY RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ :

1.      Nakierowana jest na wewnątrz firmy, informacje dla kierownictwa danego przedsiębiorstwa

2.      Stosuje różne zasady wyceny

3.      Zorientowana jest na przyszłość (warianty kosztów i przychodów)

4.      Uwzględnia elastyczne cykle finansowe

5.      Sprawozdanie wewnętrzne prezentowane dla kierownictwa

Międzynarodowe unormowania prawne.

Normy prawne krajowe, europejskie i światowe rachunkowości

DYREKTYWY UNII EUROPEJSKIEJ

·         Dyrektywa czwarta z 25.07.1978r. o rocznych sprawozdaniach i zasadach rachunkowości pojedyńczej jednostki gospodarczej

·         Dyrektywa siódma z 13.07.1983r. o skonsolidowanych, łączonych sprawozdaniach finansowych ich publikacji i weryfikacji

·         Dyrektywa ósma z 10.04.1984r. o uprawnieniach i kwalifikacji biegłych rewidentów (audytorów) Unia Europejska to są dyrektywy .

Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości (JASC) – standardy rachunkowości

KONCEPCJE I ZASADY RACHUNKOWOŚCI

KONCEPCJA BIERNEGO, RZETELNEGO OBRAZU PRZEDSIĘBIORSTWA – stosuje się ją przede wszystkim do sprawozdań finansowych

SPRAWOZDANIE FINANSOWE – musi przedstawiać faktyczny stan przedsiębiorstwa Informacja dodatkowa będąca elementem sprawozdań finansowych umożliwia szczegółowe przedstawienie problemów, które nie są wykazane w bilansie ponadto uszczegóławia pewne pozycje

Informacja dodatkowa zawiera :

1.      Omówienie stosowanych metod wyceny

2.      Opis przeprowadzonych w danym roku obrotowym zmian i wyceny, metod w księgowości

3.      W informacji dodatkowej dane liczbowe umożliwiają porównywalność za dany rok z rokiem wcześniejszym

4.      Informacje o znaczących zdarzeniach nie ujętych w bilansie

ZASADY RACHUNKOWOŚCI

1. ZASADA MEMORIAŁOWA – ozn. że w księgach rachunkowych każdej jednostki gospodarczej ujmowane są wszystkie zdarzenia gospodarcze, które wystąpiły w danym roku obrotowym. Zasada ta polega na zaliczeniu przychodów i kosztów do tego okresu w którym powstały i które dotyczą bez względu na termin ich rozliczenia pieniężnego. Do XIV w. stosowana była zasada kasowa

W wersji ujęcia kasowego sprzedaż towarów jest opisana jedną operacją księgową w momencie otrzymania zapłaty za sprzedane towary

W ujęciu memoriałowym zmiany zgodnie z realiami ujęte są trzema operacjami księgowymi

2. ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI – zakłada merytoryczną i czasową zgodność kosztów, strat z przychodami i zyskami uwzględnianych ozn. uwzględnienie w wyznaczaniu wyniku finansowego danego roku obrotowego tylko tych przychodów i kosztów, które są realizowane w tym okresie. Przychody i koszty przypisane do przyszłych okresów, które nastąpiły w danym okresie nazywane są przychodami i kosztami rozliczanymi w czasie.

Z kompletnego zbioru wynikowych operacji gospodarczych danego okresu wyodrębnia się te które kształtują wynik finansowy w tym okresie czyli :

·         przychody  tylko zrealizowane w danym okresie

·         koszty zarówno rzeczywiście poniesione jak i przypisane do danego okresu chociaż jeszcze nie poniesione w sensie formalnym

WYNIK FINANSOWY A ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI

1. ZASADA OSTROŻNOŚCI – dopełnia zasadę współmierności, zakłada pesymistyczny punkt, przy wycenie każdej kategorii majątkowej i wynikowej w rach. przedsiębiorstwa polega na tym, że zasady majątkowe jednostki i jej kapitały wycenia się stosując rzeczywiście powierzone na ich nabycie ceny.

AKTYWA – bierze się także pod uwagę ich wartość handlową

KOSZTY – kalkulować wiarygodnie lecz możliwie wysoko

PRZYCHODY – bardzo ostrożnie

Stosowanie zasady ostrożności w praktyce wymusza aktualizację wyceny zarówno aktywów i pasywów jednostki gospodarczej jak i jej operacji wynikających przez konfrontację ich wartości ksiąg z bieżącymi cenami rynkowymi

2. ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA – przyjmuje domniemanie, że jednostka gospodarcza w dającej się przewidzieć przyszłości będzie kontynuowała działalność  w takim samym lub podobnym zakresie

REGUŁY RACHUNKOWOŚCI

1.      Istotność – wymaga takiej organizacji zbioru danych rachunkowości aby umożliwić wyodrębnienie informacji ważnych dla podanych decyzji ekonomicznych i oceny przyszłych, teraźniejszych a także przeszłych zażyłości ekonomicznych

2.      Reguła porównywalności – nakłada obowiązek stosowania w kolejnych latach obrotowych stałych rozwiązań w zakresie wyceny kryteriów klasyfikacji i grupowania w zbiory danych oraz sprawozdawczej prezentacji aktywów i pasywów, a także procesów ustalania wyniku bilansowego

3.      Reguła kompletności – ozn obowiązek włączania w zbiory danych rachunkowości wszelkich zmian o stanie majątku jednostki gospodarczej

4.      Reguła neutralności – zakłada bestronność ujawnionych przez rachunkowość informacji w spółce finansowej

5.      Reguła zrozumiałości – sprawozdanie musi być zrozumiałe dla użytkownika

ZASADY WYCENY W RACHUNKOWOŚCI – KONCEPCJA ZACHOWANIA KAPITAŁU

Rachunkowość z uwagi na to, że finansowy rezultat działalności gospodarczej warunkuje dalszy  sens istnienia jednostki gospodarczej, jej zamierzenia i prognozy na przyszłość musi przedstawiając wierny i rzetelny obraz stanu majątku, kapitałów, wyniku finansowego do metod wyceny przyjętych i stosowanych w zależności od sytuacji w jakiej funkcjonuje jedn. Gospodarcza. Właściwa wycena majątku znajdującego się w dyspozycji jednostki zapewnia jego odtworzenie a tym samym prawidłowy poziom kosztów działalności tej że jednostki (co jest zgodne z zasadą ostrożności)

METODY OCENY POZIOMU WARTOŚCI STOSOWANYCH W RACHUNKOWOŚCI

METODA CENY CZY TEŻ KOSZTU HISTORYCZNEGO - jest klasyczną, tradycyjną metodą wyceny w rachunkowości ale jest to metoda sprzeczna z większością teoretycznych koncepcji ochrony majątku jednostki gospodarczej przed skutkami inflacji. Zarówno aktywa jak i pasywa wycenia się w cenie nabycia sprzed lat i aktywa ujmowane są w kwocie środków pieniężnych w  momencie nabycia.

Zobowiązania natomiast ujmuje się w wartości świadczeń otrzymanych w zamian , a w niektórych przypadkach wartości pieniędzy lub ich ekwiwalentów przewidywanych do zapłacenia w celu likwidacji zobowiązań .

METODA CENY CZY TEŻ KOSZTU ODTWORZENIA - zakłada wycenę aktywów po aktualnych cenach danego okresu niezbędnych do poniesienia gdybyśmy chcieli odtworzyć dany składnik. Pasywa jednostki wykazuje się z kolei w wysokości kwot wymaganych dla jej bieżącej likwidacji. Aktywa są wykazywane w wysokości ilości środków pieniężnych, które trzeba by było wydać na zakup takiego samego lub podobnego środka a zobowiązania są wykazywane w kwotach odpowiadających w bieżącym rozliczeniu

METODA CENY CZY TEŻ KOSZTU REALIZACJI - Polega na wycenie aktywów w aktualnej cenie ich sprzedaży netto. Pasywa natomiast wykazywane są w wysokości kwot które będą wymagane w momencie likwidacji zobowiązań.

METODA CENY CZY TEŻ KOSZTU BIEŻĄCEGO - Wykazuje się aktywa w wysokości aktualnej wartości przyszłych wpływów netto z ich sprzedaży dokonanej w normalnym trybie (należy dyskontować przyszłe strumienie pieniądza) Zobowiązania jednostki gospodarczej  w wysokości zdyskontowanej wartości przyszłych wydatków  związanych z ich likwidacją. Ten sposób wyceny majątku i zobowiązań jednostki gospodarczej oparty jest generalnie na koncepcji zmiany wartości pieniądza w czasie „dyskonto” jej aktualnej wartości księgowej aktywów i pasywów Dyskontowanie ozn. ustalenie bieżącej wartości przyszłych wydatków lub wpływów.

Wartość * czas * oprocentowanie

Z powyższych metod wynika iż wycena czyli ustalanie wartości aktywów i pasywów i wszelkich operacji gospodarczych jest podstawową funkcją rachunkowości. Prawidłowa wycena umożliwia użytkownikom sprawozdań wyceny

METODY WYCENY przyjęte w firmie powinny zapewnić odtworzenie zaangażowanego kapitału w firmie i w teorii rachunkowości problem wpływu zmian cen na możliwość odtworzenia zaangażowanego majątku działalność gospodarcza określana jest jako koncepcja zachowania kapitału. Tę koncepcję zachowania kapitału rozpatrujemy w wersji :

ZACHOWANIA PIENIĘŻNEGO KAPITAŁU NOMINALNEGO

Koncepcja zachowania pieniężnego kapitału nominalnego zakłada stabilne warunki gospodarowania i stałą siłę nabywczą pieniądza. W takich warunkach osiągnięty zysk netto ozn  realny przyrost kapitału firmy. Wystąpienie zysku jest przy tym równoznaczne z faktem że przychody ze sprzedaży odtworzyły zużyte w tej działalności aktywa. W tej koncepcji ceny, koszty, historyczne są podstawą wyceny będąc jeszcze cenami bieżącymi.

ZACHOWANIA PIENIĘŻNEGO KAPITAŁU REALNEGO

Zakłada wzrost cen czyli spadek siły nabywczej pieniądza. Operowanie cenami, kosztami historycznymi w tych warunkach jest mylące. Wg tej wersji jednostka gospodarcza zachowała swój kapitał jeśli przyrost jego wartości początkowej wyliczone za pomocą indeksu zmian ogólnego poziomu cen zmieścił się w wyliczonej nominalnej wartości zysku netto za dany okres.

ZACHOWANIA KAPITAŁU RZECZOWEGO

Substancji majątkowej zakłada, że kapitał własny jest zachowany jeśli na koniec okresu jednostka dysponuje takim samym zestawem aktywów jak na początku okresu chodzi o zachowanie rzeczowych składników.

WYCENA AKTYWÓW I PASYWÓW W PRAKTYCE FORMUŁA USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO. WERSJA PORÓWNAWCZA I KALKULACYJNA USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO ANALIZA SPRAWOZDAWCZA RACHUNKU ZYSKU I STRAT.

Rozdz. IV ustawy o rachunkowości w art. 28 „aktywa i pasywa na dzień bilansowy” wycenia się w sposób następujący :

Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne – wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia (ewentualnie po aktualizacji wyceny środków trwałych) pomniejsza się o odpisy amortyzacyjne a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości

1.                  Środki trwałe w budowie – wycenia się w wysokości ogółu kosztów pozostających  w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty ich wartości.

2.                  Udziały w innych jednostkach oraz inne inwestycje zaliczone do aktywów trwałych – wg ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub wg wartości godziwej

3.                  Inwestycje krótkoterminowe – wg ceny rynkowej albo wg ceny nabycia

4.                  Rzeczowe składniki aktywów obrotowych – wg cen nabycia lub kosztów wytworzenia ale nie wyższych od cen ich sprzedaży netto

5.                  Należności i udzielone pożyczki – w kwocie wymaganej zapłaty ale z zachowaniem ostrożności

6.                  Zobowiązania w kwocie wymagającej zapłaty jeżeli chodzi o przedmiot to w wartości

7.                  Rezerwy – w uzasadnionej godnie oszacowanej wartości

8.                  Kapitały, fundusze własne oraz pozostałe aktywa i pasywa w wartości nominalnej  

Operacje gospodarcze wyrażone w walutach obcych dotyczące powstania należności lub zobowiązań ujmuje się w ciągu roku obrotowego w księgach rachunkowych po obowiązującym na dzień przeprowadzenia operacji średnim kursie chyba że dowód odprawy celnej SAD wyznacza inny kurs. Różnice kursowe powstałe przy zapłacie wyrażonych w walutach obcych należności i zobowiązań zalicza się do przychodów finansowych (różnice dodatnie) lub do kosztów finansowych (różnice ujemne)

METODY WYCENY

·         I metoda   - ceny przeciętnej

·         II metoda  - ceny najwcześniejszej FIFO

·         III metoda – ceny najpóźniejszej LIFO

·         IV metoda – stałych cen ewidencyjnych

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

FORMUŁA USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO to nie tylko wyliczenie w jednostkach pieniężnych ale także jakie czynniki go kształtują.

                           Suma przychodów  –  suma zmniejszeń przychodów  =  wynik finansowy

SEGMENTY USTALANIA WYNIKU FINANSOWEGO

·         I segment – działalność statutowa, zasadnicza tzw. segment operacyjny podstawowy

·         II segment – działalność towarzysząca, pozostała operacyjna

·         III segment – działalność dotycząca pozyskiwaniu kapitału i jego obsługę.

I segment

Przychody ze sprzedaży produktów usług, towarów

Koszty – wartość sprzedanych produktów w cenie ich wytworzenia kupionych towarów w cenie nabycia

II segment

Przychody i koszty związane ze sprzedażą środków trwałych ich likwidacją, z odpisem należności przedawnionych, nieściągalnych.

III segment

Przychody z posiadanych udziałów w innych jednostkach odsetki z dyskonta (przy wekslach)

Koszty to co my płacimy za zwłokę, prowizję.

KONSTRUKCJA RACHUNKÓW WYNIKÓW OKREŚLONA JEST PRZEZ NIŻEJ WYMIENIONE NACZELNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI

1.      Zasada kontynuacji działania

2.      Zasada memoriału

3.      Zasada współmierności kosztów i przychodów

4.      Zasada ostrożnej wyceny

Wersja porównawcza wyniku zysku i strat ma miejsce wówczas kiedy jednostka koszty własne przychodów operacyjnych zasadniczych (I segment) prowadzi w układzie rodzajowym

       Układ, wersja kalkulacyjna koszt własny zasadniczych przychodów operacyjnych prowadzone są w firmie na bazie układu kalkulacyjnego.

DWA WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI

1.      ROA – zwrot na aktywach           

                 (Zn : A) x 100%                    Zn - zysk netto lub brutto

2.      ROE – zwrot na kapitale

                      (Zn  / Zb : kapitał własny) x 100%

KLASYFIKACJA, WYCENA I EWIDENCJA MAJĄTKU TRWAŁEGO. AMORTYZACJA

Inwestycje długoterminowe – to aktywa nabyte przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend np. kupno działki, którą zamierzamy sprzedać za 3 lata – w nieruchomość, długoterm. aktywa finansowe, dywidendy, odsetki, obligacje.

AKTYWA TRWAŁE

·         I Wartości niematerialne i prawne

-          koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy inne wartości niematerialne I prawne, zaliczki na poczet nabycia wartości niematerialnych I prawnych

·         II Rzeczowe aktywa trwałe

·         III Należności długoterminowe : pożyczki długoterminowe

·         ...