{1450}{1670}JĽDRO WIECZNOCI| {1671}{1820}JĽDRO WIECZNOCI|Film dla przyszłoci {1966}{2021}Powiedziałbym... {2130}{2225}...że jestecie teraz w miejscu {2257}{2428}gdzie schowalimy co przed wami, by was chronić. {2453}{2555}I zadalimy sobie wielki... trud {2587}{2675}by być pewnym, że jestecie bezpieczni. {2680}{2732}Chcemy również abycie wiedzieli, {2737}{2819}że to miejsce nie powinno być naruszane. {2840}{2899}I chcemy bycie wiedzieli, {2904}{3034}że to nie jest miejsce nadajšce się do zamieszkania. {3061}{3190}Powinnicie trzymać się z dala od tego|miejsca i wtedy będziecie bezpieczni. {4090}{4212}Jestem obecnie w tym miejscu|którego nigdy nie powinnicie odwiedzić. {4217}{4319}Nazywamy je Onkalo. Onkalo oznacza "schowek". {4367}{4418}W moich czasach jest wcišż nieskończone {4423}{4530}chociaż roboty rozpoczęły się w XX wieku,|kiedy byłem jeszcze dzieckiem {4542}{4668}Prace zakończš się w XXII wieku, długo po mojej mierci. {4749}{4831}Onkalo musi przetrwać 100 000 lat. {4873}{5003}Nic zbudowanego przez człowieka|nie przetrwało dziesištej częci tego czasu. {5026}{5128}Ale uważamy się za cywilizację z dużym potencjałem. {5190}{5239}Jeli osišgniemy cel, {5244}{5365}będzie to najprawdopodobniej najdłużej|trwajšca pozostałoć po naszej cywilizacji. {5370}{5434}Jeli odnalelibycie to, kiedy w dalekiej przyszłoci, {5438}{5564}to co by to wam powiedziało o nas? {5980}{6125}ODPADY RADIOAKTYWNE {7243}{7392}Jak tylko ludzkoć zaczęła używać energii|atomowej do wytwarzania energii elektrycznej {7397}{7499}stało się oczywiste, że będziemy wytwarzać jakie odpady {7504}{7625}które muszš być tak potraktowane, by nikomu... nie zaszkodziły. {7630}{7753}Nie możesz wytworzyć odpadów radioaktywnych i je zostawić. {7762}{7837}Nie możesz wytworzyć nieszkodliwych|odpadów radioaktywnych. {7842}{7992}Tak... zostało zbadanych kilka sposobów jak pozbyć się odpadów. {7997}{8067}Wysłać je w rakiecie w kierunku słońca. {8072}{8158}Zniknš i nigdy nikomu nie zaszkodzš. {8163}{8321}Ale jak uzyskać pewnoć, że rakieta nie eksploduje na wyrzutni? {8326}{8401}Albo zatopić je głęboko w morzu... {8406}{8489}Nigdy nie będziemy mogli stwierdzić, {8494}{8612}że możemy bezpiecznie umiecić co na dnie oceanów. {8617}{8693}Ponieważ cišgle uważamy, {8698}{8838}że oceany to prawdziwy matecznik wszelkiego życia. {8843}{8964}To nie jest bezpieczny sposób obchodzenia się ze|zużytym paliwem jšdrowym lub odpadami radioaktywnymi. {8969}{9075}Ile łšcznie odpadów znajduje się obecnie na ziemi. {9080}{9111}Łšcznie? {9169}{9223}Nie znam dokładnych danych. {9228}{9429}Powiedziałbym, miedzy 200 000 a 300 000 ton. {9434}{9490}Gdzie pomiędzy tymi ilociami. {9548}{9655}Mamy już ogromnš iloć odpadów radioaktywnych. {9660}{9773}Jeli te odpady przecieknš do rodowiska,|skutkiem będzie mierć i destrukcja. {9778}{9876}Duże obszary stanš się niezdatne do|zamieszkania przez długi, długi czas. {9881}{10003}Może to już się zdarzyło?|Czy sš zakazane, martwe strefy w twoich czasach? {11569}{11662}Sto lat temu, zaledwie trzy pokolenia temu {11667}{11731}kiedy radioaktywnoć została odkryta {11736}{11810}nie rozumielimy, że jest bardzo niebezpieczna. {11815}{11919}Ale zauważylimy, że może być przydatna i zaczęlimy jš badać. {11968}{12086}Radioaktywnoć jest rodzajem energii|która może przeniknšć głęboko w twoje ciało {12091}{12202}i zaszkodzić twojemu zdrowiu.|I jest to niewidzialne niebezpieczeństwo. {12207}{12330}Nie mamy zmysłów mogšcych je wykryć:|nie możesz tego zobaczyć, poczuć lub powšchać. {12335}{12404}I pomimo tego, to może cię nawet zabić. {12457}{12566}Radioaktywnoć może zostać opisana jako małe porcje energii. {12571}{12699}I kiedy one trafiajš w kod genetyczny,|czšstkę DNA, mogš jš uszkodzić, rozbić. {12767}{12891}Kiedy twoje ciało jest wystawione na bardzo|poważne napromieniowanie, nie czujesz niczego {12896}{13032}do jednej godziny lub nieco|póniej, kiedy zaczynasz czuć mdłoci {13037}{13137}i możesz wymiotować, możesz|pomyleć, że masz zatrucie pokarmowe. {13142}{13241}W międzyczasie możesz poczuć się lepiej|Po dwóch tygodniach zaczynasz krwawić. {13246}{13294}Masz biegunkę i goršczkę. {13299}{13396}A po kilku tygodniach możesz nawet umrzeć. {13429}{13523}Promieniowanie może także pozostawić w tobie lad. {13528}{13644}Może zmienić geny. Zmutować geny. {13649}{13756}To może powodować deformację, chorobę lub zaburzenia czynnoci. {13777}{13912}Więc uważaj! Nigdy nie przebywaj na terenie|z podwyższonym poziomem promieniowania. {13917}{14006}I nigdy nie dotykaj ródła silnego promieniowania! {14442}{14571}Dzi składujemy odpady na powierzchni ziemi w basenach z wodš. {14580}{14700}TYMCZASOWE SKŁADOWANIE {14710}{14750}ILOĆ WYSOKO AKTYWNYCH ODPADÓW|RADIOAKTYWNYCH OBECNIE NA WIECIE, PRZYNAJMNIEJ| {14751}{14880}ILOĆ WYSOKO AKTYWNYCH ODPADÓW|RADIOAKTYWNYCH OBECNIE NA WIECIE, PRZYNAJMNIEJ|250 000 TON {14895}{14925}CZAS PRZEZ KTÓRY ODPADY|POZOSTANĽ NIEBEZPIECZNE, PRZYNAJMNIEJ| {14926}{15090}CZAS PRZEZ KTÓRY ODPADY|POZOSTANĽ NIEBEZPIECZNE, PRZYNAJMNIEJ|100 000 LAT {16600}{16672}Powodem dla którego trzymamy je w wodzie {16677}{16776}jest to, że woda tworzy barierę dla promieniowania. {16926}{17015}Trzymanie odpadów w zbiornikach {17020}{17178}jest prawdopodobnie możliwe przez|kolejne 10 lat, 20 lat, 100 lat. {17183}{17244}1000 lat...? {17262}{17426}Po prostu nie można zagwarantować|stabilnych warunków na powierzchni ziemi {17431}{17483}na przykład... na... {17532}{17684}...powiedzmy... na 100 lat, nie mówišc już o tysišcach lat. {18818}{18929}Te składowiska potrzebujš nadzoru. {18941}{19053}Potrzebujš zasilania w celu chłodzenia wody w basenach. {19058}{19122}Potrzebujš konserwacji. {19272}{19439}Więc nie możemy trzymać tych|odpadów na zawsze w basenach z wodš. {20483}{20637}W czasie ostatnich 100 lat, były dwie wojny wiatowe. {20663}{20791}wiat na powierzchni ziemi {20796}{20869}jest niestabilny. {20880}{21150}KATASTROFA CZERNOBYLSKA, 1986:|CHMURA RADIOAKTYWNA {21369}{21562}Musimy znaleć trwałe rozwišzanie. Lub pewniejsze rozwišzanie {21567}{21611}na dłuższy okres czasu. {21649}{21773}Moja cywilizacja jest zależna od energii|bardziej niż jakakolwiek wczeniejsza. {21778}{21866}Energia jest głównš walutš dla nas. {21877}{21935}Jest tym samym dla was? {21940}{22039}Czy twój styl życia także zależy od nieograniczonej energii? {22133}{22270}To co musimy zrobić, to zajšć|się odpadami z elektrowni jšdrowych. {22275}{22441}Coraz więcej społeczeństw które używajš energii atomowej {22446}{22520}zdaje sobie sprawę, że muszš co zrobić. {22525}{22594}Uzyskalimy energię. Zużylimy energię. {22599}{22702}Oczywicie, że naszym zadaniem|jest również zajšć się odpadami. {22707}{22775}Nie można nic nie robić. {22780}{22914}Jest to co, co powinno być|odpowiedzialnociš wszystkich obywateli. {22919}{23054}Niezależnie od tego czy lubiš energetykę jšdrowš czy nie. {23059}{23154}Powišzanie kwestii odpadów radioaktywnych z energiš atomowš {23159}{23287}pozwala łatwo odwrócić uwagę od materiału który mamy {23291}{23398}i musi zostać jako potraktowany w odpowiedzialny sposób. {23403}{23458}By nie szkodził przyszłym pokoleniom. {23649}{23725}Ten tunel jest czasami jak kapsuła czasu. {23742}{23807}Kiedy przychodzę rano {23812}{23912}może być słonecznie, prawie jak latem. {23937}{24019}Kiedy znów wychodzę na koniec dnia, {24024}{24096}może być nieżyca jak diabli. {24101}{24155}Pogoda będzie całkiem inna, {24160}{24253}i mylę: "Ile czasu naprawdę spędziłem w tunelu?" {24263}{24349}I podobnie: kiedy przychodzę do pracy jest ciemno, {24354}{24437}i kiedy wychodzę po pracy jest ciemno. {24442}{24528}I wydaje się, jakby czas się zatrzymał. {25044}{25066}Pięć, {25067}{25089}cztery, {25090}{25112}trzy, {25113}{25135}dwa, {25136}{25158}jeden, {25159}{25195}OGNIA! {26570}{26700}WIECZYSTE ROZWIĽZANIE {26760}{26875}ONKALO, FINLANDIA, PÓŁNOCNA EUROPA|POŁÓŻENIE: 61°14'06,54"N / 21°28'55,39"E {27030}{27140}Ostateczne pozbycie się zużytego paliwa jšdrowego {27145}{27268}nie zostało jak do tej pory nigdzie wdrożone. {27286}{27432}Jestemy pionierami w tej dziedzinie. {27592}{27720}Mamy do czynienia z bardzo,|bardzo szerokimi ramami czasowymi. {27725}{27911}Co oznacza, że ten skład powinien|trwać co najmniej 100 000 lat. {28071}{28186}100 000 lat jest poza naszym pojmowaniem i wyobraniš. {28191}{28276}W porównaniu, nasza historia jest taka krótka. {28297}{28346}Jak to jest wami? {28356}{28464}Jak daleko w przyszłoć sięgajš|konsekwencje waszego stylu życia? {28476}{28575}To co naprawdę chcemy udowodnić|to, że możemy odizolować odpady {28582}{28745}od ludzi i innych żywych organizmów na 100 000 lat. {28784}{28883}Doszlimy do wniosku, {28888}{28961}że podłoże skalne, fińskie podłoże skalne {28966}{29026}o wieku 1,8 miliarda lat {29038}{29248}jest rodowiskiem przewidywalnym w dalekš przyszłoć. {29253}{29370}Co najmniej na 100 000 lat do przodu. {29383}{29507}Bardzo ważnym czynnikiem jest,|że składowisko jest autonomiczne. {29512}{29574}Nie powinnimy musieć zabezpieczać go w przyszłoci. {29579}{29662}Powinno być zdolne, by po prostu je zostawić. {29667}{29808}I jest to koniecznoć. Ponieważ warunki|na powierzchni będš się zmieniać. {29813}{29894}Warunki na dole w skale będš stabilne. {29899}{29996}Na powierzchni nigdy nie wiesz co może się zdarzyć. {30016}{30130}Może być wojna, może być kryzys ekonomiczny. {30151}{30234}Na powierzchni czas biegnie bardzo szybko. {30239}{30347}W skałach płynie bardzo, bardzo powoli. {30352}{30424}To najbardziej stabilne rodowisko, jakie znamy. {30497}{30559}Olkiluoto w Eurajoki została wybrana {30564}{30674}na miejsce instalacji do|składowania zużytego paliwa jšdrowego. {30679}{30717}Onkalo. {31287}{31367}W którym miejscu na planie teraz ...
PabloCore