republika.pdf

Zasada republikańskiej formy

ustroju państwa

Termin republika wywodzi się z łacińskich słów res publica , które oznaczają wspólne

rządzenie przez obywateli. 1

Pierwszą republiką była Republika Rzymska (V w. p.n.e. – I w. n.e.), która dała

podwaliny do funkcjonowania współczesnych republik. Wprowadzono podział władzy:

 władza prawodawcza i sądownicza należała do ludu (obywateli);

 władza polityczna i administracyjna (Senat);

 władza wykonawcza (urzędnicy elekcyjni) 2 .

Współcześnie ustrój republikański oznacza wykluczenie władzy dziedzicznej lub

dożywotnio sprawowanej (w znaczeniu negatywnym), albo oznacza władzę sprawowaną

przez większą część społeczeństwa (w znaczeniu pozytywnym) 3 .

W Polsce zasada republikańskiej formy rządów nie jest wyrażona wprost w konstytucji.

Konstytucjonaliści wyodrębnili ją z treści art.1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 IV

1997r. w brzmieniu: Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli.

Z powyższego artykułu konstytucjonaliści dowodzą, że pojęcie Rzeczpospolita Polska należy

rozumieć w dwóch aspektach:

 jako nazwę własną państwa polskiego;

 jako republikański system władzy 4 .

Kolejnym dowodem przemawiającym za twierdzeniem, że Polska jest republiką są także

inne zapisy Konstytucji z 1997r. między innymi:

 art. 4, w brzmieniu: 1. Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do

Narodu. 2. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub

bezpośrednio. – wskazuje na pochodzenie władzy od narodu (obywateli);

 art. 10 w brzmieniu 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i

równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy

sądowniczej.2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę

wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę

sądowniczą sądy i trybunały . – wprowadza trójpodział władzy i wskazuje

organy, które ją sprawują;

 art. 99 ust.1 i 2 ( Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo

wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Wybrany do Senatu

M. Granat, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach , s. 58.

G.Alf ö ldy, Historia społeczna Starożytnego Rzymu , s. 53 – 60.

M. Granat, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach , s. 59.

Z. Witkowski [w:] red. J. Galster, Prawo konstytucyjne , s. 72 – 73; podobnie: W. Skrzydło, Ustrój polityczny

RP w świetle Konstytucji z 1997 roku , s. 14.

może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu

wyborów kończy 30 lat ) oraz art. 127 ust. 3 ( Na Prezydenta Rzeczypospolitej

może być wybrany obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 35

lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Kandydata zgłasza co najmniej

100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu ) - wskazują kto może

kandydować na posła, senatora, lub prezydenta;

 art. 98 ust. 1 ( Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje […]) . oraz art.

127 ust. 2 ( Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany na pięcioletnią kadencję i

może być ponownie wybrany tylko raz ) - wskazuje na wybieralność i

kadencyjność organów ustawodawczych i wykonawczych.

Biblografia:

1. M. Granat, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach , wyd. Lexis nexis,

Warszawa, 2009.

2. Red. J. Galster, Prawo konstytucyjne , wyd. TNOiK, Toruń, 2002.

3. W. Skrzydło, Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 roku , wyd.

Zakamycze, Kraków, 2000.

4. G. Alföldy, Historia społeczna Starożytnego Rzymu , Wydawnictwo Poznańskie,

Poznań, 1998.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: