325

Rozdział 8

INNE DZIAŁANIA TAKTYCZNE

              Rozdział ten charakteryzuje inne działania taktyczne, do których należą: luzowanie, wycofanie z walki, odejście, przekraczanie ugrupowania wojsk własnych, działania na połączenie z innymi wojskami i działania w odwodzie. Podaje ogólne zasady prowadzenia tych działań taktycznych. Przedstawia zadania realizowane przez pluton i drużynę oraz opisuje ich technikę działania.

              Treści rozdziału opracowano m.in. na podstawie:

1.      STANAG 2014 - Rozkazy operacyjne, zarządzenia wstępne oraz rozkazy kwatermistrzowsko/logistyczne.

2.      STANAG 2020 - Meldunki sytuacji operacyjnej.

3.      STANAG 2029 - Metoda opisu lądowego położenia wojsk, ich rejonów i linii rozgraniczenia.

4.      STANAG 2079 - Ochrona rejonu tyłowego.

5.      STANAG 2088 - Oświetlenie pola walki.

6.      Norma obrona:   Dokumenty dowodzenia.

                                     Rozkazy operacyjne.

                                     Zarządzenia przygotowawcze.

                                     Rozkaz administracyjny.

7. Norma obronna: Luzowanie oddziałów bojowych.

8.      Norma obronna: System oznaczania dni i godzin w odniesieniu do działań i ćwiczeń.

9.      Norma obronna: Znaki taktyczne wojsk lądowych.

              8.1. Luzowanie

                            8.1.1. Zasady ogólne

              Luzowanie to działalność pododdziałów zmierzająca do przejęcia prowadzenia działań przez jedne pododdziały od innych. Luzowanie może być prowadzone przez:

-          wymianę pododdziałów bezpośrednio w rejonach obrony (w punktach oporu);

-          natarcie pododdziałów luzujących, które przekraczają ugrupowanie wojsk będących dotychczas w styczności z przeciwnikiem;

-          zabezpieczenie wyjścia z walki pododdziałów będących dotychczas w styczności z przeciwnikiem.

              Sposób luzowania oraz realizacja zadań wynikać będzie z aktualnych warunków prowadzenia walki, celów i zamiaru przełożonego organizującego luzowanie.

Do luzowania dochodzi, gdy pododdziały:

-          nie są w stanie kontynuować swojego zadania bojowego;

-          potrzebne są do działań w innym rejonie;

-          zakończyły swoje zadanie bojowe;

-          nie są przydatne do realizacji nowego zadania bojowego.

W obronie potrzeba luzowania może wyniknąć gdy:

-          pododdziały bronią się skutecznie ale są wyczerpane fizycznie, psychicznie i potrzebują odpoczynku;

-          broniące się pododdziały poniosły znaczne straty i nie gwarantują utrzymania punktu oporu;

-          zachodzi potrzeba uporządkowania ugrupowania broniących się pododdziałów;

-          broniące się pododdziały są potrzebne do wykonania innego zadania;

-          zachodzi konieczność dokonania zmian w ugrupowaniu bojowym, w wyniku zmiany koncepcji co do sposobu prowadzenia obrony.

W natarciu potrzeba luzowania może nastąpić gdy:

-          natarcie z bezpośredniej styczności z przeciwnikiem jest korzystniejsze niż  z marszu;

-          zaistnieje konieczność wyprowadzenia z walki pododdziałów, które utraciły zdolność bojową i nie będą w stanie wykonać otrzymanego zadania;

-          zachodzi potrzeba szczegółowego zapoznania żołnierzy z pododdziałów podchodzących do natarcia z terenem i obroną przeciwnika;

-          należy uporządkować ugrupowanie pododdziałów pierwszego rzutu („pomieszanych” w wyniku np. kontrataku przeciwnika);

-          z powodu zmiany warunków terenowych wystąpi konieczność wymiany np. pododdziału pancernego na pododdział zmechanizowany;

-          zachodzi potrzeba przeniesienia punktu ciężkości natarcia.

W marszu potrzeba luzowania wynikać będzie głównie w celu zmiany ubezpieczeń, które związały się walką z przeciwnikiem lub wyczerpanych realizacją zadań.

              Luzowanie ze względu na złożoność działań musi być zawczasu starannie przygotowane.

W tym celu należy:

-          zachowując w tajemnicy zamiar luzowania prowadzić maskowanie i działania pozorne;

-          zawczasu nawiązać kontakt z luzowanymi pododdziałami oraz rozwinąć system rozpoznania i ubezpieczenia w ugrupowaniu pododdziałów luzowanych;

-          ustalić sposób i kolejność luzowania oraz ześrodkowania po luzowaniu, drogi, sygnały znaki identyfikacyjne, a także sposób działania w przypadku nagłego napadu przeciwnika;

-          zaplanować działanie elementów regulacji ruchu na drogach, po których będą przemieszczać się pododdziały luzujące i luzowane tak, aby uniknąć zbędnego gromadzenia się pododdziałów w jednym rejonie i zapewnić płynną ich wymianę.

                            8.1.2. Charakterystyka rodzajów luzowania

              Ze względu na rodzaj działania strony luzującej uwzględniając miejsce i zakres przekazywania  systemu walki luzowanie może być prowadzone sposobem obronnym lub zaczepnym.. Luzowanie obronne może odbywać się formą luzowania pozycyjnego (ze zmianą lub bez zmiany struktury obrony) lub luzowaniem osłonowym.

              1. Luzowanie obronne polega na wprowadzeniu pododdziałów luzujących w rejon luzowania zajmowany przez pododdziały luzowane i może odbywać się formą luzowania pozycyjnego i osłonowego

a)      Jeżeli rejon luzowania pod względem głębokości pokrywa się z rejonem obrony (punktem oporu) zajmowanym przez stronę luzowaną, jest to luzowanie pozycyjne.

W tym rodzaju luzowania w  sprzyjających warunkach luzowanie może być prowadzone całością sił (rys. 8.1) w całym punkcie oporu. Wskazanym jest, aby struktury pododdziałów luzowanych i luzujących były zbliżone, a linie rozgraniczenia nie uległy zmianom (pokrywały się). Luzowanie całością sił jest mniej czasochłonne, jednak w przypadku niespodziewanego uderzenia przeciwnika powoduje duże zagrożenie wynikające z nadmiernego zagęszczenia wojsk i dezorganizację w rejonie luzowania.

Luzowanie częściami sił (etapami) wydłuża czas luzowania, zapewnia jednak większe bezpieczeństwo luzowanym i luzującym oraz skrytość działania. Luzujące pododdziały powinny organizować rozpoznanie i przeprowadzić rekonesans za dnia, natomiast samo luzowanie prowadzić w nocy lub w warunkach ograniczonej widoczności. Luzowanie wojsk walczących musi być osłaniane ogniem artylerii, środków obrony przeciwlotniczej oraz śmigłowców bojowych. Należy dążyć, aby w takim rodzaju luzowania środki bojowe oraz inne zapasy zaopatrzenia zgromadzone w punktach oporu zostały przekazane pododdziałom luzującym. Dowódcy pododdziału luzowanego i luzującego uzgadniają między sobą szczegóły luzowania, ujmując to w swoich rozkazach. Dowódca pododdziału luzowanego odpowiada za przebieg luzowania do momentu przejęcia odpowiedzialności przez dowódcę pododdziału luzującego zgodnie z rozkazem przełożonego. Dowódcy luzującego i luzowanego pododdziału meldują o przyjęciu i przekazaniu odpowiedzialności.

b)     Luzowanie osłonowe polega na wprowadzeniu pododdziału luzującego w rejon luzowania (punkt oporu), którego przednia linia obrony znajduje się w rejonie tyłowym pododdziału luzowanego lub głębiej (poza nim). Jest to luzowanie z góry zakładające częściową utratę terenu. Z reguły występuje w sytuacjach wymuszonych, gdy pododdział luzowany zmuszony będzie do wycofania się z zajmowanego punktu oporu. W czasie takiego rodzaju luzowania w pierwszej kolejności z walki wychodzą pododdziały nie zaangażowane bezpośrednio w walce. Należy dążyć do tego, żeby nie dopuścić do zagęszczania rejonu luzowania w momencie wychodzenia pododdziałów walczących. Linia przejęcia odpowiedzialności powinna być łatwo rozpoznawalna w terenie. Celowym jest aby dowódcy pododdziału luzowanego i luzującego pracowali razem. Przed rozpoczęciem luzowania dowódcy pododdziałów przekazują sobie informacje o ustawionych zaporach minowych, lukach i pozostawionych w nich przejściach oraz sposób przygotowania i utrzymania dróg wejścia i wyjścia z rejonów rozmieszczenia pododdziałów.

              2. Luzowanie zaczepne polega na wejściu luzujących pododdziałów w rejon luzowania  w wyniku kontrataku lub natarcia (ataku) z ograniczonym celem.

Głębokość kontrataku (natarcia)  nie powinna przekraczać głębokości ugrupowania bojowego luzowanego pododdziału i stwarzać możliwość wykorzystania elementów dotychczasowego systemu walki. Sposób ten może być stosowany zarówno w obronie, jak i w natarciu, jednak wymaga stworzenia lokalnej przewagi nad przeciwnikiem.

W czasie luzowania zaczepnego pododdziały luzujące, w ugrupowaniu bojowym, przekraczają ugrupowanie pododdziałów luzowanych, które znajdują się w styczności z przeciwnikiem. dowódcy luzowanych i luzujących pododdziałów uzgadniają między sobą szczegóły koordynacji działań i precyzują je w swoich rozkazach.

Luzowany pododdział podporządkowuje się dowódcy pododdziału luzującego z chwilą rozpoczęcia natarcia przez pododdział luzujący do czasu jego zakończenia.

                            8.1.3. Prowadzenie luzowania przez pluton (drużynę)

a) Luzowanie pozycyjne

              Pluton, drużyna (pododdział luzujący) rozpoczyna marsz do rejonu luzowania z reguły po zajęciu stanowisk ogniowych i osiągnięciu gotowości do osłony luzowania przez siły osłonowe. Po dotarciu do swojego rejonu luzowania zawsze zajmuje na pewien okres rejon wyczekiwania. Z niego dopiero po spieszeniu drużyn, wprowadzane są one rowami łączącymi do swoich stanowisk oporu. Dla wprowadzenia drużyn i ich wozów bojowych bezpośrednio na stanowiska ogniowe wydziela się przewodników z plutonu (drużyny) luzowanego. W zasadzie nie praktykuje się w luzowaniu pododdziału pierwszego rzutu bezpośredniego wprowadzania bwp z drużynami na główne stanowiska ogniowe. Tak więc przewodnicy przeprowadzają najpierw drużyny, a następnie ich wozy bojowe na wyznaczone stanowiska (oporu, ogniowe).

              O ile spieszone drużyny zawsze wprowadzane są na główne stanowiska oporu, to ich wozy bojowe mogą luzować w różny sposób. W plutonach zmechanizowanych pozostają zazwyczaj całością w rejonach wyczekiwania, przygotowując dane do strzelania z rubieży ogniowych lub zajmują ukrycia z tyłu stanowisk oporu własnych drużyn, a na stanowiska ogniowe wchodzą bezpośrednio po opuszczeniu ich przez luzowanego lub dopiero po zakończeniu luzowania, wprowadzane już przez własnych przewodników. Przy luzowaniu bwp, wskazanym jest wycofanie jednego – dwóch (wozów) w plutonie na zapasowe stanowiska ogniowe (jeżeli ich brak, to w ukrycia) na 1-2 godziny przed podejściem wozów luzujących. Wówczas część luzujących bezpośrednio wprowadza się na główne stanowiska ogniowe, a część zajmuje zapasowe lub pozostaje w tyle w ukryciach i tam przygotowuje dane do strzelania oraz organizuje system ognia. Pozwala to na zachowanie ciągłości systemu ognia oraz znacznie przyspiesza luzowanie.

              Możliwe, jest także wcześniejsze wycofanie wszystkich luzowanych wozów bojowych na zapasowe stanowiska ogniowe (ukrycia) i wprowadzanie luzujących wozów bezpośrednio na stanowiska ogniowe.

              Po dojściu do rejonu luzowania i spotkaniu z przewodnikami dowódcy pododdziałów udają się na stanowiska dowódczo-obserwacyjne luzowanych, gdzie zapoznają się ze zmianami sytuacji bojowej od czasu rekonesansu oraz wspólnie z dowódcą pododdziału luzowanego kierują przebiegiem luzowania. Wprowadzaniem wozów bojowych na wyznaczone stanowiska ogniowe zajmuje się pomocnik dowódcy plutonu.

              Dowódca drużyny po wprowadzeniu na wskazane stanowisko oporu organizuje obserwację i wspólnie z dowódcą drużyny luzowanej wskazuje stanowiska ogniowe karabinu maszynowego, granatnika przeciwpancernego i miejsca strzelców, nakazując ich przejęcie od obsług luzowanych. Następnie zapoznaje się z wszystkimi danymi zawartymi w szkicu obrony drużyny luzowanej i umiejscawia je w terenie (w zakresie możliwym do lokalizacji w nocy), a w szczególności: dozory, ich numerację, nazwy i odległości od nich; położenie przeciwnika i wykryte obiekty; stanowisko oporu drużyny; pas ognia i dodatkowy sektor ognia; główne i zapasowe stanowiska ogniowe bojowego wozu piechoty, karabinu maszynowego oraz granatnika przeciwpancernego, główne sektory ostrzału i dodatkowe sektory (kierunki) ostrzału z każdego stanowiska ogniowego; stanowiska oporu sąsiadów i granice ich pasów ognia na skrzydłach drużyny; odcinki ześrodkowań  ognia plutonu i miejsca w nich, do których drużyna prowadzi ogień; zapory znajdujące się w pobliżu stanowiska oporu drużyny i osłanianie jej ogniem; stanowisko ogniowe czołgu – jeśli znajduje się w pobliżu stanowiska oporu drużyny – oraz główne i dodatkowe sektory ostrzału.

Rys. 8.2.  Przekazywanie stanowiska oporu przez dowódcę drużyny luzowanej luzującemu

              Znajomość powyższych danych pozwala dowódcy na sprecyzowanie zadań i ewentualną aktualizację systemu ognia. Gotowość systemu ognia w luzowaniu osiąga się, gdy środki ogniowe znajdują się na wyznaczonych stanowiskach i są przygotowane dane do strzelania (dane te przekazują sobie obsługi środków ogniowych i wozów bojowych).

              Przed złożeniem meldunku o gotowości do obrony dowódca powinien osobiście sprawdzić znajomość zadań bojowych, stan inżynieryjnej rozbudowy, a zwłaszcza ustawienie zapór, przygotowanie broni i danych do strzelania oraz nagromadzenie amunicji na stanowiskach ogniowych, zajęcie  stanowisk przez elementy ubezpieczenia bezpośredniego i przygotowanie ich do walki oraz stopień realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia działań.

              Osiągnięcie gotowości do obrony przez pododdział luzowany kończy proces zamiany.

              Jeżeli w czasie luzowania przeciwnik przejdzie do natarcia, przerywa się przyjmowanie stanowisk i punktów oporu i wszystkie pododdziały odpierają atak. Dowodzenie w tym czasie obejmuje dowódca luzowanego pododdziału. Luzowanie kontynuuje się po odparciu ataku przeciwnika.

              Zluzowane pododdziały (zazwyczaj drużynami) w ustalonej kolejności wchodzą do rejonu zbiórki, w którym po sprawdzeniu stanu żołnierzy, broni i sprzętu działają zgodnie z rozkazem przełożonego. Jeżeli przeciwnik przejdzie do natarcia po złożeniu meldunku o zakończonej zamianie, pododdział luzowany zazwyczaj kontynuuje przemieszczanie do rejonu zbiórki.

              Podczas luzowania dowódcy zmienianych pododdziałów przekazują stronie zmieniającej dokumenty bojowe, a także inne dokumenty odzwierciedlające dane o przeciwniku, o organizacji systemu ognia, terenie i rozbudowie inżynieryjnej. Przekazanie środków materiałowych następuje na podstawie dokumentu, który po wypełnieniu przekazywany jest do organizatora luzowania.

              Po zakończeniu luzowania pododdziałów niezbędnym  jest złożenie meldunku przez obie strony o zakończeniu zamiany, zazwyczaj w formie meldunku bojowego.

b)     W czasie luzowania osłonowego pluton, (drużyna) będąc w składzie pododdziału luzującego zajmuje nakazany punkt oporu (stanowiska oporu). Przystępuje do wykonywania wszystkich czynności związanych z organizacją systemu ognia i rozbudową inżynieryjną. Dowódca plutonu przekazuje dowódcom drużyn kierunki podejścia wycofujących się pododdziałów będących w styczności z przeciwnikiem (pododdziały luzowane), a także określa punkt połączenia oraz miejsce w ugrupowaniu plutonu (drużyny) przez które pododdziały luzowane przekraczać będą przednią linię obrony i wycofywać się w głąb obrony. Nieodzownym jest również przekazanie sygnału rozpoznawczego, który informował będzie „to nasz pododdział, czołg, bwp, żołnierz”.

              W miejscach  w których pododdział luzowany przekraczał będzie linię obrony pododdziału luzującego min oraz zapór inżynieryjnych nie ustawia się, muszą jednak być osłaniane ogniem. Miejsca te oznakowuje się rąbami (flarami, chorągiewkami, palikami, itp.). Podczas luzowania osłonowego drużyna na bwp może realizować zadania w punkcie kontaktowym, który wyznacza dowódca będący w obronie (pododdział luzujący). Zadaniem drużyny jest nawiązanie kontaktu z jednym z dowódców wycofujących się wojsk i kierowanie luzowanych pododdziałów w rejon punktu połączenia. Po ustaleniu z dowódcą luzowanego pododdziału, że wszystkie pododdziały oderwały się od przeciwnika, drużyna wycofuje się w rejon plutonowego punktu oporu na wyznaczone stanowisko oporu. Podczas wychodzenia z walki pododdziałów luzowanych i zbliżaniu się ich do przedniej linii obrony cały stan osobowy, a w szczególności obserwatorzy prowadzą obserwację i meldują o sytuacji na przedpolu. W czasie wycofywania się pododdziałów luzowanych decyzję do otwarcia ognia do nacierającego przeciwnika podejmuje dowódca plutonu (drużyny) po upewnieniu się, że cel nie stanowi własny pododdział, sprzęt. Po wycofaniu się i przejściu pododdziału luzowanego przez ugrupowanie plutonu (drużyny) oraz grupy żołnierzy z punktu kontaktowego po osiągnięciu przez przeciwnika rubieży na której wyznaczona jest linia przyjęcia odpowiedzialności pluton (drużyna) podejmuje walkę obronną.

              Pluton (drużyna) będąc w składzie pododdziału luzowanego odrywa się od przeciwnika w kolejności ustalonej przez przełożonego. Po zerwaniu k...