GrabarzPolski014.pdf

# 1 4

FILMY - KSIĄŻKI - KOMIKSY - GRY - SERIAL - FILMY KRÓTKOMETRAŻOWE - CIEKAWOSTKI - WYWIAD

Drodzy Czytelnicy!

W związku z tym, że niebawem będziemy świadkami pol-

skiej premiery nowej odsłony „Piątku 13-go”, nadszedł czas

na kolejny numer specjalny Grabarza Polskiego. W Wasze

ręce oddajemy Jason Special.

W numerze „przemaglowaliśmy” wszystkie 10 ilmów z tej

serii. Pominęliśmy „Freddy Vs. Jason”, o którym mogliście

już przeczytać w 5 numerze naszego pisma (Elm Street

Special). Naturalnie nie zabrakło też recenzji najnowszego,

wchodzącego właśnie na polskie ekrany „Piątku”.

A poza tym? Zastanowiliśmy się nad fenomenem Jasona

Voorheesa i przyjrzeliśmy się komiksom, nowelom, grom

oraz kilku ilmom krótkometrażowym, których jest bohate-

rem.

Znajdziecie tu także recenzję serialu, który pomimo takiego

samego tytułu nie ma prawie nic wspólnego z serią.

Swoistą wisienką na tym krwawym torcie jest wywiad

z Marcusem Nispelem – reżyserem premierowego „Piątku

13-go”.

Zapraszamy do lekury

r ed a k t o r z y

GRABARZ POLSKI

GRABARZ POLSKI #14

KOREKTA: WOJCIECH LULEK GRAFIKA, SKŁAD, ŁAMANIE: TIZZASTRE BIZZALINI

REKLAMA, PATRONATY I WSPÓŁPRACA: BARTEK@GRABARZ.NET | WOJTEK@GRABARZ.NET

CHCESZ WSPÓŁTWORZYĆ GRABARZA? NAPISZ DO NAS!

WWW.GRABARZ.NET | WWW.GRABARZ.NET/FORUM

Seria „Friday the 13th” należy do jednej

z najbardziej klasycznych w gatun-

ku horroru, wykreowała również

jedną z najbardziej rozpoznawal-

nych postaci – Jasona Voorheesa.

Skąd powodzenie tytułu, który zasadni-

czo nie powinien był się udać?

Skąd tak ostry osąd? Zasadniczo, fabu-

larnie ilm ten nie odkrywa niczego, cze-

go dziesięć lat wcześniej Mario Bava nie

przedstawił w „A Bay of Blood”. Obóz nad

jeziorem, grupa nastolatków, morderca

z maczetą... Brzmi znajomo, prawda? Do

tego tytuł... Zdaje się, że niemal został

doczepiony na siłę, czy też z braku lep-

szego pomysłu, bo o ile jeszcze można

uwierzyć, że akcja istotnie rozgrywa się

w ciągu jednego dnia (a tak nie jest), to

już zupełnie nie pasuje do kolejnych od-

słon. Piątek trzynastego uznawany jest

w większości kultur za dzień pechowy,

a genezę tego odnaleźć w średniowie-

czu, kiedy to zadłużony u Templariuszy

król Francji, Filip, w porozumieniu z pa-

pieżem, wydał rozkaz likwidacji zakonu

i aresztowań zakonników, co doprowa-

dziło oczywiście do masowych mordów

i tortur. Które też zresztą kończyły się za-

wsze zgonem przesłuchiwanych. Rozkaz

został wydany trzynastego października

1307 roku. Oczywiście w piątek. Istnieje

też druga teoria, nawiązująca do skandy-

nawskich wierzeń, według których bogini

Frigga (stąd Friday) co piątek urządza

tańce wraz z jedenastoma innymi wiedź-

mami i diabłem. Jest liczba trzynaście?

Jest. Jest Piątek? Jest. Trzyma się to

kupy? Niekoniecznie.

Trzymanie się kupy zresztą nigdy nie

było specjalnością serii. O ile nieścisłości

pierwszej odsłony są niemal niezauwa-

żalne (choćby i dlatego, że cała fabuła

jest prosta jak drut i do tego jeszcze dość

naiwna), to już w kolejnych gmatwa się

coraz bardziej po to by dojść do całko-

witych absurdów pod koniec. Skąd więc

taka popularność? Odpowiedź jest prosta

– wszystko dzięki wyrazistości. Pierwsza

odsłona była przede wszystkim pokazem

drastycznych i brutalnych morderstw,

w trakcie których kamera wcale nie uni-

kała pokazania całego okropieństwa za-

dawanych ciosów czy rozdzieranych ran.

Nie było to również nic, czego by nie za-

prezentował Bava dziesięć lat wcześniej,

pamiętajmy jednak, że kino włoskie ni-

gdy nie cieszyło się wielką popularnością

w USA, tym samym praktycznie nikt

nie słyszał o pierwowzorze. Poza tym,

„Friday the 13th” był jednym z pierw-

szym i lmów, który pokazał brutalność

tak szerokiej publiczności. Chwyciło od

razu, a średni wykonawczo slasher stał

się z miejsca kultowy. Nie można tu za-

pomnieć o nieco wcześniejszym „Hallo-

ween” Johna Carpentera, który niemalże

zdei niował ten podgatunek, niemniej

jest to temat na inną historię. Ważne

jest to, że wspomniana seria przyczy-

niła się również do rozwoju kierunku,

w którym poszedł „Piątek 13stego”.

Chodzi oczywiście o postać mordercy.

Równie skutecznego, równie groźnego

i równie milczącego i niepojętego.

– Josha i Iana, nazwisko zaś otrzymał po

jego znajomej dziewczynie z ogólniaka,

Van Voorhees.

puszczanie oka do widza można również

odnaleźć w i lmach, na przykład w „E.T.”

jedno z dzieci przebiera się w maskę

Jasona, czy „Blob” (1988), gdzie w kinie

wyświetlany jest i lm o mordercy podob-

nym zgadnijcie do kogo. Mniej lub bar-

dziej subtelne nawiązania można zna-

leźć w i lmach „Bride of Chucky”; „Punk

Rock Holocaust”; „Transylwania Twist”;

„Fire With Fire”; „Carnosaur 3”; „Buried

Alive”;„Brotherhood III”; „Haunted Man-

sion”; „Waxworks II”; „Primal Species”;

„Almost Angel” czy nawet w i lmach porno

–„Friday the 13th” i „Collage Fuckfest”.

muzyki popularnej (D12, Eminem, Morti-

cian Dia Piasma, Cold), wielu z nich prze-

biera/ło się za mordercę znad Crystal

Lake podczas koncertów i zamieszczało

jego wizerunek na okładkach płyt (znów

Eminem, Alice Cooper).

Swojskie imię, egzotyczne nazwisko,

milcząca i przerażająca efektywność,

a przede wszystkim maska. Sugestyw-

na, a jednocześnie łatwa do zdobycia.

Kompletnie nie wydumana, a zarazem

odhumanizowana i groźna. Najważniej-

sze jednak, że rozpoznawalna na pierw-

szy rzut oka. Trudno o lepszy symbol, by

nie popaść w groteskę, a utworzyć ikonę.

W przypadku Jasona okazało się to moż-

liwe.

Istnieją tysiące gadżetów, od spinek, ot-

wieraczy i kapsli, przez naszywki, koszul-

ki, książki i komiksy, po karty telefoniczne

i pluszowe zabawki (kto nie chciałby mieć

pluszowego Jasona?), które hołdują serii

„Friday the 13th”. Ciągle powstają także

amatorskie fabularne i animowane i lmy,

w których poznajemy dalsze (czy też

wciąż te same) losy Jasona (no, może

poza oryginalnym „Jason vs. Sadako”).

Pozostaje tylko żałować, że większość

z tych rzeczy nie jest u nas dostępna, bo

chyba nikt nie zarzuci Jasonowi komer-

cjalizacji i zdrady ideałów. Co jak co, ale

na szacunek fanów horroru zapracował

sobie bardzo ciężko.

Jason stał się symbolem, z czasem

wręcz popkulturową maskotką, zaska-

kujące jednak jak powoli krystalizował

się jego wizerunek. W pierwszej odsłonie

pojawiał się jedynie na kilka sekund, jako

mały chłopiec wciągający w i nale dziew-

czynę do jeziora. W rzeczywistości, we-

dług założeń fabularnych, nie żył, a mor-

dów dokonywała mszcząca się za jego

śmierć matka. Druga odsłona, rozgrywa-

jąca się zaledwie rok po wydarzeniach

z części pierwszej, prezentowała Jasona

jako dzikiego mutanta, grasującego po

lesie w worku na głowie i mszczącego

się za matkę. Dopiero w trzeciej, niezwy-

kle słabej, odsłonie ukazał się w znanej

obecnie wszystkim wersji. Ta oczywiście,

wciąż ewoluowała, ale nieodmiennie wią-

zała się z hokejową maską Detroit Red

Wings z 1950 roku.

Nic dziwnego, że postanowiono wyko-

rzystać symbol do granic możliwości.

Najpierw poprzez i lmy, które przez bli-

sko trzydzieści lat zaprezentowały je-

denaście kolejnych odsłon, a dwunasta

już jest w drodze. Nie zabrakło książek,

które zasadniczo nie przedstawiły zu-

pełnie nic nowego, podtrzymały jednak

temperaturę. A na pewno zarobiły pie-

niądze na naiwnych. Inaczej wyglądała

sprawa komiksów, których wysyp może

przyprawić o zawrót głowy, a na pewno

zrobią to pomysły twórców, którzy doszli

nawet do tego, że przeciwstawili Jasona

Uber-Jasonowi, czyli jego własnej wersji

z przyszłości...

Nawiązania pojawiają się także w grach

komputerowych, zaczynając od wzo-

rowanych na serii postaciach czy po-

ziomach, kończąc na subtelnych alu-

zjach, jak w „Need for Speed 3” (wersja

z Playstation), gdzie przejeżdżamy obok

Crystal Lake. O Jasonie piszą utwory

muzycy reprezentujący każdą odmianę

Klasyczne gadżety, typu kubeczki, ko-

szulki czy i gurki były tylko konsekwencją

hitu, czy po prostu odpowiednią reklamą

i próbą wydobycia pieniędzy od fanów.

Prawdziwy hołd i kultowość zaczyna się

jednak gdzie indziej. Macierzyste tło nie

było jednak niezbędne Jasonowi. Stał się

już symbolem, a ten może istnieć samo-

czynnie.

Oryginalny Jason został stworzony

z kombinacji pomysłów wysnutych przez

Victora Millera i pracy Rona Kurza. Wy-

kreowali oni postać upośledzonego

chłopca, Tom Savini dorzucił od siebie

deformację ciała. Tę tragiczną postać

zagrał Ari Lehman, otrzymując rolę tyl-

ko ze względu na wzrost, który przypadł

do gustu Seanowi Cunninghanowi. Nikt

wówczas nie planował, że wkrótce Ja-

son stanie się dorosłym mężczyzną o

morderczych zapędach. Samo imię było

kombinacją imion synów Victora Millera

I tak oto Jason zaczął pojawiać się wszę-

dzie. On, lub nawiązania do serii mo-

żemy odnaleźć w ponad 150 serialach

telewizyjnych, z których najsłynniejsze

to „Bill Cosby Show”, „Alf”, „Simpsono-

wie” czy „Drew Carey Show”. Typowe

ZAPISZ SIE JUZ DZIS NA:

>> WWW.GRABARZ.NET

Formularz rejestracyjny dostępny jest na stronie głównej Grabarza pod hasłem >NEWSLETTER<

Subskrypcja jest darmowa. Można z niej zrezygnować w każdej chwili.

FRIDAY THE 13TH

PIĄTEK 13-GO

USA 1980

DYSTRYBUCJA: GALAPAGOS

Położony nad malowniczym jeziorem

Crystal Lake obóz jest miejscem skrywa-

jącym mroczną historię. Niedopilnowany

przez opiekunów mały chłopiec utonął

w jeziorze, a jego matka przeżyła zała-

manie psychiczne. Niedługo potem do-

chodzi do bestialskiego mordu na parze

nastolatków, a obóz zostaje zamknięty.

Kiedy po kilku dekadach brutalna historia

odchodzi w niepamięć, grupa ludzi stara

się przywrócić obóz do życia. Zapomnia-

na legenda nie jest jednak martwa, wkrót-

ce dochodzi więc do kolejnych zabójstw.

strza Toma Saviniego wypadają jak na

tamte czasy obłędnie, jeśli dodać do tego

prostą, ale szarpiącą nerwy muzykę fan-

tastycznego Harry’ego Manfrediniego,

ze słynnym niepokojącym „ch-ch-ch-ch-

ha-ha-ha-ha” na czele. Efekt inalny to

ilm trzymający w napięciu od początku

do końca.

REŻYSERIA:

SEAN S. CUNNINGHAM

OBSADA:

BETSY PALMER

ADRIENNE KING

KEVIN BACON

HARRY CROSBY

Najjaśniejszym punktem serii jest tutaj

wcielenie zła - postać mordercy. Z mor-

dowanymi hurtowo bohaterami nie ma co

nawet próbować się zżywać, ale postać

Jasona, jego ewolucja, sposoby zabija-

W 1980 roku nikomu nieznany reżyser

Sean S. Cunningham nakręcił niskobu-

dżetowy slasher. Nikt nie oczekiwał od

ilmu gigantycznego sukcesu komercyj-

nego, jednak taki właśnie osiągnął. „Pią-

tek 13-go” zyskał ogromną rzeszę fanów

i szybko został określony mianem dzieła

kultowego. Były to czasy, kiedy slasher

z nastolatkami w roli głównej nie czaił się

za każdym rogiem, formuła nie była więc

jeszcze oklepana. Również fabuła, cho-

ciaż prosta jak drut, mogła okazać się dla

niektórych nie lada zaskoczeniem. Oglą-

dając „Piątek 13-go”, cały czas mamy

pewność, kto jest mordercą - aż do koń-

ca, kiedy okazuje się, że się myliliśmy.

Pomimo niskiego budżetu ilm zrealizo-

wano z rozmachem. Wbrew pozorom nie

uświadczymy w tej produkcji hektolitrów

krwi, morderstwa pokazywane są bardzo

oszczędnie - częściej niż same sceny

zabijania widzimy „produkt inalny”, czyli

ucharakteryzowane trupy. Zabieg ten na-

daje dziełu oryginalnego klimatu. Efekty

specjalne w wykonaniu przyszłego mi-

nia, niepohamowana, zwierzęca siła - to

wszystko składa się na jego wizerunek

i legendę. Pierwsza część „Piątku 13-

go” otwiera pewną furtkę, przez którą

przechodziło wielu aktorów, reżyserów

i scenarzystów. Przeszliśmy przez nią

i my - wierni fani horrorów. Ci, którzy jesz-

cze tego nie zrobili, powinni spalić się ze

wstydu i natychmiastowo odrobić zale-

głości poprzez zapoznanie się z dziełem,

które przetrwało ciężką próbę czasu,

stało się wzorem do naśladowania i uro-

dziło jedną z najbardziej wyrazistych ikon

współczesnego kina grozy.

Zapytajmy na ulicy pierwszego z brzegu przechodnia

o największe ikony celuloidowego horroru - zawsze usły-

szymy ten sam zestaw: Freddy Krueger, Jason Voorhees,

Michael Myers i „ten gość z Teksańskiej Masakry”.

Tak, Jason jest i będzie zawsze stawiany na piedestale

najbardziej zasłużonych dla kina grozy psychopatów.

Blisko 30 lat po jego ilmowym debiucie, przy okazji uka-

zania się remake’u, możemy spokojnie przyjrzeć się

całej serii, która w chwili obecnej liczy już 12

pełnometrażowych obrazów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: