Bulyczow_Kiryl_-_Ludzie_jak_ludzie.pdf

KIRYŁ BUŁYCZOW

LUDZIE JAK LUDZIE

WIELKI GUSLAR:

KRÓTKI PRZEWODNIK

Ludzie czasem pytają: czemu to przybysze z kosmosu, którzy wybrali Ziemię

za cel swej podróży, lądują nie na wyspach Oceanu Spokojnego, nie na szczytach

Pamiru, nie na pustyni Takla Makan nie w Osace lub Konotopie, lecz w mieście

Wielki Guslar? Dlaczego pewne dziwne wydarzenia, których naukowcy do tej pory

nie zdołali zadowalająco wyjaśnić, zachodzą właśnie w naszym sławetnym grodzie?

Pytanie to zadawali sobie również liczni naukowcy i miłośnicy astronomii,

głowili się nad nim uczestnicy sympozjum w Addis Abebie, zastanawiali

dziennikarze i czytelnicy “Litieraturnoj gaziety".

Niedawno z nową hipotezą na ten temat wystąpił członek rzeczywisty

Akademii Nauk, Spiczkin. Obserwując trajektorie meteorologicznych satelitów

Ziemi, Spiczkin doszedł do wniosku, że miasto Wielki Guslar stoi na ziemskiej

wypukłości, całkowicie niezauważalnej dla jej mieszkańców, lecz natychmiast

rzucającej się w oczy tym, którzy oglądają nasz glob z sąsiednich gwiazd. Tej

wypukłości w żadnej mierze nie należy mylić z górami, wzgórzami i innymi tego

rodzaju tworami geologicznymi, gdyż niczego podobnego w okolicach Wielkiego

Guslaru po prostu nie ma.

Miasto Wielki Guslar leży na równinie. Otoczone jest kołchozowymi niwami i

gęstymi lasami. Rzeki płynące w tych okolicach wyróżniają się krystalicznie czystą

wodą i powolnym nurtem. Wiosną zdarzają się powodzie, które trwają dość długo i

pozostawiają na niskich brzegach rzek śmiecie i pnie drzew. Zimą na okolicznych

drogach bywają zaspy śnieżne, odcinające miasto od sąsiednich miejscowości. Latem

panują umiarkowane upały, przerywane częstymi burzami. Jesień jest tam łagodna i

kolorowa, a zimne deszcze zaczynają się dopiero pod koniec października. W roku

1876 starzy mieszkańcy obserwowali zorzę polarną, a trzydzieści lat wcześniej -

potrójne słońce. Najniższa zanotowana temperatura wyniosła minus 48 stopni (18

stycznia roku 1923).

Dawniej w lasach pełno było niedźwiedzi, saren, dzików, jenotów, bobrów,

lisów, rosomaków i wilków. Zwierzęta te trafiają się w lasach nawet i dzisiaj. W roku

1952 podjęto próbę zaaklimatyzowania pod Wielkim Guslarem żubrobizonów.

Żubrobizony rozmnażały się w Rezerwacie Worobiowskim, w naturalny sposób

skrzyżowały z łosiami i dzięki temu zyskały potężne rogi oraz spokojne usposobienie.

Rzeki i jeziora obfitują w dzikie ptactwo. Niedawno do rzeki Guś wpuszczono

narybek gambuzji i białego amura. Nie wiadomo jak w ostatnich latach rozplenił się

w niej rak brazylijski, najbliższy krewniak homara. Miejscowi rybacy natychmiast

ocenili jego znakomite cechy smakowe. Prasa terenowa donosiła o pojawieniu się w

okolicach miasta muchy tse-tse, jednak wypadków śpiączki nie zanotowano.

Ludność Wielkiego Guslaru liczy bez mała osiemnaście tysięcy osób.

Składają się na nią przedstawiciele szesnastu narodów. We wsi Moroszki mieszkają

cztery rodziny Kożuchów. Kożuchowie są niewielkim leśnym narodem z ugrofińskiej

grupy językowej, mówiącym swoistym, dotychczas nie całkiem rozszyfrowanym

językiem. Alfabet Kożuchów został opracowany na podstawie alfabetu łacińskiego w

roku 1926 przez guslarskiego nauczyciela Iwanowa, który ułożył elementarz. Obecnie

jedynie trzej Kożuchowie - Iwan Siemionow, Iwan Mudrik i Aleksandra Filipowna

Małowa - władają językiem kożuchowskim.

Historia miasta Wielki Guslar liczy 750 lat. Pierwszą wzmiankę o nim można

znaleźć w Kronice Andriana, który mówi, że potiomkinowski kniaź Gabriel Łagodny

“przybył i wybił" niepokornych mieszkańców osady Guslar. Zdarzyło się to w roku

1222.

Miasteczko szybko rosło i rozwijało się, a to dzięki znakomitej lokalizacji na

skrzyżowaniu szlaków handlowych, prowadzących na Ural i Syberię oraz do

południowych i zachodnich regionów Rusi. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności

uniknęło niewoli tatarskiej, ponieważ mongolscy najeźdźcy, odstraszeni gęstością i

dzikością północnych kniei, ograniczyli się do przysłania spisu żądanych danin, które

zresztą obywatele miasta płacili rzadko i nieregularnie. Rozpoczęty w wieku XIV

przez Moskwę i Nowogród spór o Guslar zakończył się ostatecznym zwycięstwem

Moskwy dopiero w połowie wieku XV. W trakcie owego sporu miasto zostało

trzykrotnie spalone i dwukrotnie kompletnie rozgrabione. Innym razem nowogrodzka

drużyna wojewody Lepiechy zrównała miasto z ziemią. W następnych latach na

Guslar spadała dżuma, powodzie, głód, morowe powietrze. Rokrocznie szalały

pożary. Po każdej epidemii i pożodze miasto odbudowywało się i upiększało

murowanymi soborami, których białe ściany malowniczo przeglądały się w

zwierciadlanej gładzi rzeki Guś.

Ponad jedna trzecia odkrywców ruszających w drogę naprzeciw słońcu

urodziła się w Wielkim Guslarze, który w szesnastym wieku przekształcił się w

kwitnące miasto konkurujące z Wołogdą, Ustiugiem i Niżnim Nowogrodem.

Wystarczy tu wspomnieć Timofieja Barchatowa, który odkrył Alaskę; Simona

Trusowa, który na czele pięćdziesięciu Kozaków dotarł nad brzegi rzeki Kamczatki;

Fiedkę Merkartowa, który jako pierwszy dotarł do Nowej Ziemi, odkrył Wyspy

Kurylskie, Czelabińsk, Kalifornię i Antarktydę. Wszyscy ci herosi wracali na starość

do rodzinnego miasta i budowali piętrowe murowańce na ulicy Targowej, w

Niebieskim Zaułku lub na Wołowym Trakcie. Właśnie w owych latach Guslar zyskał

przydomek Wielki.

A propos, wśród uczonych do dzisiaj trwają spory na temat tego, dlaczego

Guslar nazywa się Guslarem? Profesor Tretiakowski w swojej monografii “Podbój

Północy" uważa, że jego nazwa wywodzi się od iłowa “Gęślarz" lub nawet “Gęśle"

(hipoteza Reizmana), bowiem wytwarzanie owych instrumentów muzycznych było

nader rozpowszechnione w tamtejszych okolicach, Illonen natomiast i inni

zagraniczni historycy skłaniają się ku przypuszczeniu, że nazwę miastu dała rzeka

Guś, nad której brzegiem Wielki Guslar leży. Istnieje jednak również wersja

Tichonrawowej, która uważa, że w tych leśnych ostępach znaleźli schronienie

współwyznawcy i zwolennicy Jana Husa, którzy zdołali ujść habsburskim

prześladowaniom. Należy wreszcie wspomnieć o punkcie widzenia Iwanowa, który

wyprowadza słowo Guslar z kożuchowskiego “chusla", które oznacza “tylna łapa

wielkiego niedźwiedzia, żyjącego na bardzo wysokiej górze". Wśród Kożuchów do

dziś żyje legenda o wielkim myśliwym Demie, który w tych okolicach ubił

niedźwiedzia i zjadł jego tylną łapę.

Pod koniec wieku XIX Wielki Guslar w związku z tym, że kolej żelazna

ominęła go bokiem, przestał odgrywać ważną rolę w handlu i przekształcił się w

zabite deskami miasteczko i trzeciorzędną przystań na rzece Guś.

W ostatnich latach w Guslarze coraz szybciej i intensywniej rozwija się

przemysł terenowy. W mieście działa browar, fabryka “Zorza" (produkcja guzików i

pinesek) i tartak (wytwarza doskonałej jakości wykałaczki). Na dalekich

przedmieściach jest także mleczarnia i dwa warsztaty bednarskie. Wielki Guslar

posiada Technikum Żeglugi Śródlądowej, kilka szkół średnich i niepełnych średnich,

trzy biblioteki, dwa kina, Klub Oryli oraz muzeum. Do zabytków architektury

ochranianych przez państwo należy Monastyr Spaso-Trofimowski, cerkiew

Paraskewy Piatnicy (wiek XVI) - i Sobór Dmitrowski. Wielki zajazd i kilka cerkwi

rozebrano w roku 1930, a na ich miejscu urządzono Skwer Imienia Odkrywców.

Wielki Guslar jest miastem podlegającym władzom obwodowym i stolicą

rejonu wielko-guslarskiego, w którym uprawia się len, żyto i grykę, hoduje bydło i

pozyskuje drewno. Do dyspozycji turystów, którzy przyjeżdżają latem do miasta, stoi

hotel “Wielki Guslar" z restauracją “Guś", Dom Kołchoźnika i barka mieszkalna. W

ciągu ostatnich kilku lat nad brzegami Gusi kręcono wiele filmów historycznych, w

szczególności “Stienkę Razina", “Odkrywcę Barchatowa", “Stadko", i “Husarską

balladę".

Główna arteria, ulica Puszkina, biegnie wzdłuż rzeki. Znajduje się przy niej

Dom Towarowy, księgarnia i sklep zoologiczny. Zaczyna się obok mostu przez rzekę

Griaznuchę, dzielącą miasto na historyczny gród i podgrodzie, kończy się natomiast

przy parku miejskim, w którym znajduje się estrada, strzelnica i karuzela oraz letnia

czytelnia pod parasolami.

Komunikacja z Wołogdą autobusem (sześć godzin) albo samolotem (godzina).

Do Archangielska można dotrzeć samolotem (półtorej godziny) albo statkiem (przez

Ustiug i Kotłaz) - cztery doby.

Przybysze kosmiczni zaczęli się w mieście pojawiać w roku 1967. Ich

wcześniejszych śladów nie wykryto.

Przełożył TADEUSZ GOSK

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: