Motywacyjna rola celów osobistych stawianych na różne okresy życia.doc

Motywacyjna rola celów osobistych stawianych na różne okresy życia

              Źródło: Zaleski Z. (1993). Psychologia zachowań calowych. Warszawa:PWN.R.4. motywacyjna rola celów osobistych stawianych na różne okresy życia (145-183). Analiza danych z badania KCEL-em, odpowiednie fragmenty z R.IV.

Problem badawczy:

·         Regulacyjny wpływ celów na badanie

Przedmiot badań:

·         Znaczenie okresów czasowych dla stawianych celów

Charakterystyki celu i wymiaru działania zmieniają się w zależności od odcinka czasu, na jaki cel jest postawiony (w badaniu cel na tydzień, miesiąc, rok, dziesięć lat, całe życie).

Cechy celu: ważność, szansa osiągnięcia celu, konflikt między celowy, finalność, dystans, idiocentryzm, precyzja sformułowania.

Cechy działania: wysiłek, wytrwałość, zadowolenie.

Teoria atrybucji zajmuje się analizą przypisywania przyczyn wynikom i zdarzeniom post hoc.

Uwarunkowanie społeczne wpływają na cel (Locke). Im bliższe związki interpersonalne tym większy wpływ na działania celowe.

Hipotezy przedstawione w badaniu:

·         Im większy przedział czasowy, na który cel został postawiony, tym większe nasilenie ważności celu i wymiarów działania, a mniejszy poziom oczekiwania sukcesu.

·         Ważne cele i te o wyższych szansach osiągnięcia powinny prowadzić do intensywniejszych działań na ich rzecz i do większej satysfakcji.

·         Konkretnie sformułowane cele prowadzą do intensywniejszych działań niż cele ogólnie sformułowane.

·         Im dłuższa perspektywa czasowa tym intensywniejsze działania

·         Pojawiają się różnice indywidualne w charakterystykach celu i działania

Kwestionariusz celów (KCEL) składa się z dwóch części: dotycząca treści zawartości celów stawianych na różne odcinki czasu; część zawierająca 58 pytań dotyczących informacji o wymiarach celów i działania oraz ich parametrów.

Parametry celu a intensywność działania

·         W celach o dużej ważności wysiłek i zadowolenie są istotnie wyższe  a wytrwałość niższa

·         Gdy konflikt celów jest duży, to niższy wysiłek i zadowolenie.

Model subiektywnie oczekiwanej użyteczności (SEU)

·         ma zastosowanie głównie w psychologii decyzji

·         narzędzie wyjaśnienia wyboru jednej z alternatyw

·         wyższa oczekiwana wartość celu prowadzi do intensywniejszego wysiłku i wytrwałości oraz do większego zadowolenia związanego z tym działaniem.

Przewidywanie działania:

·         Im wyższe oczekiwani tym intensywniejsze działanie

·         Im ważniejszy cel tym niższa wytrwałość

·         Działanie jest tym intensywniejsze , im bardziej cel ma charakter finalny.

·         Im ważniejszy cel tym mniejszy konflikt z innymi współzawodniczącymi celami.

Cele konkretne i ogólne:

·         Dobrze sprecyzowane cele prowadzą do intensywniejszych działań.

·         Wytrwałość i zadowolenie są wyższe przy celach konkretnych niż przy ogólnych.

Przyszłościowa perspektywa czasowa (PPC) wiąże się z intensywniejszym działaniem na rzecz celów bliższych.

·         Jednostki planujące dalej na przyszłość są bardziej wytrwale w pracy na rzecz bliższych w czasie celów i odczuwają większe zadowolenie z tych czynności.

Człowiek potrzebuje wystarczająco mocnego przeświadczenia, że jego działania zakończą się pożądanym sukcesem po to , aby w ogóle je podejmować. Jest to związane z efektem żagla, metodą stosowaną przez ludzi, gdy stawiają sobie za cel coś co ma małe szanse powodzenia.

Dysonans poznawczy - negatywne emocje wywołane rozbieżnością między posiadanym a pożądanym stanem rzeczy. Motywuje to jednostkę do uwolnienia się od stanu negatywnego.

·         Dążenie do odległego celu poprzez realizowanie podcelów wywołuje emocje pozytywne, jednak uświadomienie sobie rozbieżności może wywołać emocje negatywne.

Badania Bandury:

·         Ludzie mogą zmobilizować się do większego wysiłku, ale nie podtrzymują tego poziomu przez dłuższy czas (  ßgdy cel jest ważny).

·         Ludzie są zdolnie do dłuższego czekania na wynik i mogą pracować wytrwale aby ten wynik osiągnąć (ß gdy cel umiarkowanie ważny).

Intencjonalny paradoks (Frankl 1959, 1969) oznacza, że ważne zamiary raczej przeszkadzają w czynnościach aniżeli prowadzą do optymalnego działania. Zbyt ważne cele skupiają myślenie na stanie końcowym, co może wywołać lęk przed stratą w wypadku niepowodzenia.

Konflikt między celami:

·         Podjęcie wielu zadań jednocześnie oznacza że wykonanie jednego z nich odbywa się kosztem pozostałych.

·         Im cele ważniejsze tym wyraźniejszy konflikt.

Badania Zuckerman : podobieństwo kobiet i mężczyzn w stawianiu sobie celów życiowych.

Raynor i Entin : kobiety są bardziej wytrwałe w celach odroczonych w czasie, mężczyźni – odwrotnie.

Podsumowanie:

·         Cele o wyższym poziomie realności i użyteczności motywują do intensywniejszego wysiłku i wytrwałości.

·         Realizacja takich celów jest źródłem osobistej satysfakcji.

2