ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA
Powietrze – mieszanina gazów tworząca atmosferę ziemską; składa się z azotu (ok. 78%), tlenu (ok. 21%), gazów szlachetnych, dwutlenku węglu, pary wodnej i innych. Skroplone powietrze służy do otrzymywania tlenu i azotu.
Prócz stałych składników powietrza, czasem występują inne substancje, które mogą być groźne dla organizmów żywych, jeśli ich zawartość w powietrzu jest zbyt wysoka. Takie substancje uważa się za zanieczyszczenia. Najbardziej znane substancje, sprawiające zagrożenia to dwutlenek azotu i siarki oraz tlenku węgla.
Źródła zanieczyszczeń powietrza dzielą się na dwa rodzaje:
a) Naturalne (pyły i gazy):
· wielkie pożary lasów,
· wybuchy wulkanów,
· wyładowania atmosferyczne,
· procesy gnicia obumarłych roślin i zwierząt,
· korozja,
b) wytworzone przez człowieka:
· silniki samochodów (wytwarzają spaliny),
· różnorodne procesy chemiczne odbywające się przy pomocy człowieka w przyrodzie,
· piece w hutach i elektrociepłowniach,
· ulatniające się dymy z kominów fabryk oraz mieszkań komunalnych,
· radioaktywne pochodzące z zakładów przerabiających rudy uranowe.
Zagrożenia globalne - zmiany w biosferze, które mają tendencję
do rozszerzania się lub już obejmują duży obszar albo całą Ziemię i wywierają lub mogą wywrzeć silny wpływ na obecne lub przyszłe warunki życia ludzi i innych organizmów, na rozwój gospodarczy i możliwości wyboru sposobów życia.
Obecnie do zagrożeń globalnych zalicza się:
- efekt cieplarniany i inne zmiany klimatyczne,
- niszczenie warstwy ozonowej,
- zmniejszanie się powierzchni leśnej,
- pustynnienie,
- wymieranie gatunków roślin i zwierząt,
- zanieczyszczanie środowiska,
- odpady przemysłowe, transgraniczne przemieszczanie odpadów.
Zanieczyszczenia mogą być także przenoszone na dalekie odległości, transport taki nazywamy transgranicznym przenoszeniem pyłów i gazów.
Omawiając ten temat należy zwrócić uwagę na zjawiska, które wpływają na klimat i warunki życia w biosferze. Należy do tego efekt cieplarniany, który jest spowodowany głównie stężeniem dwutlenku węgla w przyrodzie, następstwem tego zjawiska jest podwyższenie się średniej temperatury na Ziemi, czego skutkiem jest potem topnienie lodowców, przesuwanie się stref klimatycznych na północ, wymieranie gatunków, gwałtownymi zmianami pogody oraz częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych(huragany, gradobicia).
Dziura ozonowa jest spowodowana głównie przez emisję freonów i halonów oraz tlenków azotu. Powłoka ozonu w górnych warstwach atmosfery (przy powierzchni ziemi ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed szkodliwym promieniowaniem UV. Bez tej powłoki zaistnienie życia na Ziemi byłoby niemożliwe. Największy ubytek ozonu notowany jest nad Antarktydą. Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry, częstsze występowanie raka skóry, uszkodzenie wzroku oraz niższe plony, ponieważ promieniowanie UV uszkadza chlorofil.
Kolejnym niebezpiecznym zjawiskiem jest tzw. smog, czyli bardzo gęsta mgła unosząca się nad wielkimi miastami i ośrodkami przemysłowymi. Powstaje on głównie z dymów fabryk, mieszkań komunalnych, spalin samochodowych oraz pyłów, gazów i pary.
Może on doprowadzić do lokalnego opadu kwaśnego deszczu. Skutki tego zjawiska to przeważnie niszczenie elewacji budynków, pomników itp., gorsze samopoczucie, niższy poziom zdrowia mieszkańców, głównymi choroby spowodowane przez smog to: alergia oraz astma
Można wyróżnić dwa rodzaje smogu:
· smog fotochemiczny, który powstaje w upalne dni. Spowodowany jest wzrostem stężenia tlenków azotu, węglowodorów i innych składników, przede wszystkim spalin samochodowych, które ulegają przemianom fotochemicznym,
· smog kwaśny, czyli mgła przemysłowa tworząca się głównie w powietrzu wilgotnym i silnie zanieczyszczonym, głównie dwutlenkiem siarki, pyłem oraz węglem.
Smog stanowi poważne zagrożenie dla organizmów roślinnych i zwierzęcych.
Jeszcze niebezpiecznym zjawiskiem są kwaśne deszcze, które spowodowane przez emisję do atmosfery głównie tlenków siarki i tlenków azotu. W kontakcie z wodą tworzą silne kwasy: kwas siarkowy oraz kwas azotowy. Kwaśne deszcze występują głównie w rejonach silnie zurbanizowanych. Mają bardzo negatywny wpływ na środowisko powodując m.in. niszczenie budynków, niszczenie lasów (Karkonosze) oraz zakwaszanie gleby.
Metody zapobiegania:
zanieczyszczenie powietrza można zmniejszyć dzięki:
ü modernizacji zakładów przemysłowych i zastosowaniu bezpieczniejszych, mniej szkodliwych dla środowiska i energooszczędnych technologii,
ü ograniczeniu strat energii w przemyśle i sektorze mieszkaniowym, stosując ocieplanie budynków, mierniki energii itp.,
ü likwidacji indywidualnych palenisk domowych i małych kotłowni opalanych węglem, stosując w zamian ogrzewanie gazowe i elektryczne,
ü wykorzystaniu nowych, odnawialnych źródeł energii, takich jak np. energia słoneczna, wiatrowa i wodna,
ü ograniczeniu emisji dwutlenku siarki ze spalających zasiarczony węgiel elektrowni i elektrociepłowni poprzez budowę instalacji do odsiarczania spalin,
ü zmniejszeniu emisji spalin samochodowych przez konstruowanie silników zużywających mniej paliwa,
ü zmniejszeniu toksyczności spalin samochodowych w wyniku zastosowania katalizatorów,
ü eliminowaniu ciężkiego transportu w miastach (budowa obwodnic),
ü tworzeniu stref dla pieszych w centrach miast i osiedli, zastąpieniu prywatnych wyjazdów samochodowych korzystaniem z miejskiej komunikacji lub roweru.
___________________________________________
Bibliografia:
· Książki do biologii,
· Encyklopedia internetowa wikipedia.pl,
· Encyklopedia multimedialna PWN.
Wojciech Grzegorzek
Kl. 1 cT
brit-85