Tonacje
Jako osoba muzykalna (a taką na pewno jesteś), z pewnością dużo i często słuchasz, i być może zdarzyło Ci się zauważyć, że czasem pewne utwory mają podobne brzmienie. Może czasem ktoś zaczyna coś grać, Ty myślisz, że to jakaś piosenka a potem okazuje się, że to jednak trochę inny utwór. Być może jesteś w stanie wskazać zespół, którego muzyka wydaje się być grana "na jedno kopyto", oraz taki, którego każdy utwór jest zupełnie inny.
Co mają ze sobą wspólnego utwory brzmiące podobnie? Są grane w tej samej tonacji (choć oczywiście podobieństw może być więcej).
Tonacja to nic innego, jak określenie gamy, na której dźwiękach oparty jest dany utwór muzyczny
Czyli jeżeli utwór jest w tonacji C-dur to do jego zagrania zostaną wykorzystanie dźwięki gamy C-dur i akordy zbudowane na tych dźwiękach. Analogicznie dla każdej innej tonacji.
Przykładowe tonacje
Warto wiedzieć, że w muzyce rozrywkowej (szczególnie tej zachodniej), często wykorzystywane są tonacje C-dur i G-dur. Utwory grane w tych tonacjach łatwo wpadają w ucho i są z reguły wesołe.
Jeżeli myślimy o balladach i piosenkach wolnych, smutnych, to przychodzi nam do głowy na przykład tonacja a-moll. Na pewno pamiętasz, że gama a-moll jest gamą pokrewną do gamy C-dur.
Jeżeli spojrzymy teraz na gamę pokrewną do gamy G-dur, czyli na gamę e-moll, to łatwo można zauważyć, że szczególnie upodobały sobie tę tonację zespoły metalowe. No i w sumie trudno się im dziwić, w końcu dźwięk E jest najniższym (a co za tym idzie najcięższym) dźwiękiem, jaki można zagrać na standardowym stroju gitary. Czasami, aby było jeszcze bardziej heavy, przestraja się najgrubszą strunę gitary o dwa półtony niżej i gra w tonacji d-moll.
Innym przykładem jest tonacja A-dur, często spotykana w muzyce bluesowej.
Jak rozpoznać tonację
Muzycy korzystający z zapisu nutowego mają łatwiej, gdyż tonację można bezpośrednio odczytać ze znaków umieszczonych przy kluczu wiolinowym. Natomiast jeżeli jedyne co masz to tabulatura lub rozpiska akordów do danego utworu, a nie charakteryzujesz się jeszcze umiejętnością rozpoznawania tonacji ze słuchu, to możesz skorzystać z następującej wskazówki:
Tonację często można określić biorąc pod uwagę pierwszy dźwięk lub pierwszy akord utworu
Czyli na przykład jeżeli spojrzysz na tabulaturę utworu Nothing else matters to zobaczysz, że zaczyna się on od dźwięku E, a kolejne dźwięki pasują do akordu e-moll, no i rzeczywiście utwór ten jest grany w tonacji e-moll.
Albo gdy weźmiesz chwyty do piosenki Zawsze tam gdzie Ty, to z pewnością zauważysz, że zaczyna się ona od akordu C-dur, no i już mamy tonację - jest to C-dur.
W ramach ćwiczenia proponuję Ci przejrzenie swojego śpiewnika i sprawdzenie, czy będziesz w stanie określić tonacje dla poszczególnych piosenek.
Do czego to się może przydać
Znajomość tonacji może być bardzo pomocna, oto kilka przykładów:
* Czasem kiedy już kończymy grać i śpiewać jakiś utwór, chciało by się postawić przysłowiową "kropkę nad i" i zakończyć grę jednym zamaszystym pociągnięciem po strunach. Tylko możesz się zastanawiać na jakim akordzie to zrobić. Odpowiedź jest prosta - takim jak tonacja. Czyli we wspomnianym wyżej Zawsze tam gdzie Ty, po ostatnim jeee kończymy piosenkę akordem C-dur.
* Jeżeli przydaży Ci się, że na chwilę zapomnisz jak szły chwyty do jakiejś piosenki, a znasz jej tonację, to łatwiej będzie Ci je odszukać. Będziesz po prostu dopasowywać akordy pasujące do danej tonacji. To nie zawsze może być takie proste, ale może akurat się uda.
* W sytuacji gdy chcesz obczaić sobie melodię jakiejś piosenki i masz już początek, możesz określić tonację i wówczas wiesz, że teraz wystarczy szukać już tylko w dźwiękach odpowiedniej gamy, co może znacznie przyspieszyć i uprzyjemnić całą zabawę.
* Jeżeli masz tabulaturę jakiegoś utworu, a chcesz zagrać do niego akompaniament, to znajomość tonacji pomoże Ci w dobraniu odpowiednich akordów.
* Jeżeli masz chwyty do jakiegoś utworu, a chcesz zagrać jakąś prostą solówkę, to wybór dźwięków będzie podyktowany właśnie tonacją.
* No i na koniec jeżeli chcesz sobie poćwiczyć granie akordów lub samodzielnie ułożyć jakiś prosty utwór, możesz wybrać tonację a następnie grać akordy pasujące do tej tonacji.
Powodzenia w rozpoznawaniu tonacji!
sebry