Jan Widacki Detektywi na tropach zagadek historii.pdf

Jan Widacki, Detektywi na tropach zagadek historii. Skrypcik

Zebrałem najważniejsze jak dla mnie kwestie z pozycji pana prof. Widackiego. Z góry przepraszam,

w szczególności autora za ewentualne babole, ale nawet największym specjalistom się zdarza popełniać błędy.

Miłej lektury i powodzenia  Zachęcam do lektury całej książki!!!

1. Największa zagadka polskiego średniowiecza (śmierć

biskupa Stanisława 1079 r.)

a. Czaszka św. Stanisława (przekaz Galla Anonima,

Wincentego Kadłubka, Jana Długosza i Piotra Skargi)

 Tradycja kultu wywodzi się od Kadłubka

(Skałka, Kraków)

b. Badania czaszki biskupa

 Czacki – biskup zdrajcą

 Wojciechowski – biskup złamał przysięgę

wobec króla, spiskował z Czechami

 Gębarowicz – opis śmierci – sąd biskupa,

wyrok wykonał sam król

 Lanckorońska – biskup obrządku słowiańskiego w konflikcie z królem,

orędownikiem obrządku łacińskiego

 Olbrycht i Kusiak – badania czaszki biskupa (1963 r.) – wiek ok. 40 lat,

wgniecenie czaszki, próba rekonstrukcji zdarzeń – uderzenie w tył

głowy mogło spowodować śmierć

 Sawicki – choroby psychicznej króla Bolesława nie można wykluczyć

c. Miejsce śmierci i pochówku króla Bolesława Śmiałego (teorie grobu):

 Gall: zgładzili go Węgrzy

 Kadłubek: po wizycie w Rzymie pokutował w klasztorze na pograniczu

Węgier, Austrii i Koryntii

 Maciej z Miechowa na podstawie kroniki Długosza – Osjak

 W 1839 r. hrabina Goeos – otwarcie grobu (znalezione kosztowności)

 Lanckorońska: badania grobu wykazały, że to zwłoki żony fundatora

klasztoru

 Teoria, że po śmierci króla, jego żona przeniosła jego zwłoki do Tyńca

2. Tajemnice płockiej katedry (Władysław Herman i Bolesław Krzywousty)

a. Pochówek w Płocku Władysława Herman (1102 r.) –

relacja Galla Anonima oraz Bolesława Krzywoustego

(1138 r.) – z relacji Jana Długosza (teoria obroniona –

pogrzeb fundatora w największej katedrze ówczesnych

czasów)

 1547-69 – biskup Noskowski polecił zebrać

zwłoki książąt piastowskich do jednej trumny

 1825 r. – nowa trumna dla szczątków

 Lata ’70 XX wieku – znaleziono kryptę –

szczątki 17 książąt piastowskich (metoda C 14

potwierdziła okres)

b. Czaszka Bolesława Krzywoustego

 Asymetria – hipoplazja kłykcia stawowego żuchwy

 Brak informacji o wyglądzie księcia u Galla

 Wnioskowanie – rzadkie schorzenie, szczątki mężczyzny 50-55 lat

 Typ rasowy armenoidalno-wyżynny

 Ciężki poród Bolesława (opis Galla)

c. Władysław Herman

 Zrosty kręgów piersiowych i stawów krzyżowo-biodrowych oraz zmiany

patologiczne stawu kolanowego (z opisu Galla: Herman był ociężały na

starość i chorował na nogi)

 Ślady pośmiertnych uszkodzeń – zbezczeszczenie zwłok przez

pogańskich Pomorzan w 1126 r.

d. Metoda Gierasimowa (opisana w 1949 r.)

 Istnieją związki pomiędzy morfologią czaszki, a kształtem części

miękkich

 Oblepianie czaszki lub gipsowego odlewu plasteliną, a następnie

rzeźbiarski retusz

 Podobną metodą rekonstruował twarz Kazimierza Wielkiego (1869) Jan

Matejko

e. 1975 r. – pogrzeb książęcy (metropolici z Gniezna, Poznania, Szczecina

i Krakowa – Wojtyła oraz prymas Wyszyński)

3. W cieniu uroczystości kazimierzowskich (Kazimierz

Wielki)

a. Historia

 1867 r. – decyzja Krakowskiego Towarzystwa

Naukowego o restauracji grobowca króla

 1869 r. – otwarcie grobu – kości nad

posadzką (podobnie chowano świętych

beatyfikowanych)

 Najpierw zamurowano z powrotem, później

decyzja o ponownym pochówku

 Za trzecim razem wyjęto kości i insygnia

 Rada Miasta (Józef Dietl) i kapituła oficjalnie

organizowali pogrzeb

b. Badanie szczątków króla

 Łepkowski – spisywał protokół – mało czasu na badania

 Kazubowski pomierzył kości

 Maier – czaszka mało uszkodzona, miał wszystkie zęby, złamał kość

przedudzia i zmarł kilka dni później (potwierdza Janko z Czarnkowa)

c. Szkielet Kazimierza Wielkiego

 Wzrost 185 cm (przeliczniki Carusa i Liherzika), współcześni nam

badacze 168-185 cm (Rolleta), 167-175 cm (Manouvier), 166-177 cm

(Pearson)  był wielkoludem (175 cm), gdyż jemu współcześni byli

niżsi od naszej populacji

 Wybitnie długogłowa antropologia czaszki

 Precedens – rysunki Jana Matejki i fotografia

Walerego Rzewuskiego

4. Królowa Jadwiga

a. Historia

 Średniowieczne podanie nieznanego

duchownego wychwalające jej piękno,

łaskawość i miłosierdzie

 Pochowana na Wawelu w 1399 r.

 1902 r. – przeniesiona do nowej trumny i miejsca (ambita katedry

zygmuntowskiej)

 Dwa wizerunki królowej – z sarkofagu Madeyskiego i Pocztu królów

Polski Matejki

b. Szczątki Jadwigi

 1887 r. – pierwsze badanie (oprócz zwłok insygnia) – możliwe, że grób

był otwierany wcześniej. Tylko prace konserwatorskie – m.in. Matejko

odrysował kości, a Kopernicki opisał je.

 1949 r. –pogrzeb w starym sarkofagu

 1987 r. – przeniesiona pod ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego

c. Badanie (1949 r.) – Olbrycht

 Wzrost 175-180 cm – metoda Rolleta

 Znaleziono informacje o otwarciu trumny z 1887 r.

 Szkielet miał cechy męskie (wysoka i wąska miednica)

 Wiek ok. 28 lat

 Brak konkretnej przyczyny zgonu – spekulacja ciężkiego porodu

d. Próby ustalenia wieku królowej

 Długosz podawał, że urodziła się w 1371 r.

 1976 r. – Bardach – w 1386 r. miała 12 lat (urodziła się w 1374 r.)

 Tobiasz (urodziła się w 1371 r.) – zapis Długosza i ekspertyza Olbrachta

e. Dyskusja na temat badań Olbrachta

 Odrowąż-Szurkiewicz: badania metodą Manouviera (172 cm), Rolleta

(175-182 cm), Pearsona (166 cm) – średnia 171 cm (smukła i strzelista

budowa ciała). Wiek określiła na do 25 lat – niestarte zęby, skostnienie

chrząstki nasadowej kości ramieniowej

 Dzierżykraj-Rogalski – wzrost 175-177 cm (metoda Rotter-Glassera)

 Marek (uczeń Olbrachta) – wiek ok. 28 lat, zaznaczył, że Olbracht

mierzył z ułożenia kości, a nie przeliczników

 Kopernicki (62 lata przed Olbrachtem) – czaszka osoby ok. 30 lat,

blondynka, rosła i silnie zbudowana

 Talko-Hryniewicz – młoda kobieta, wysoka, silna budowa, blondynka o

wysokim czole, twarz podłużna – podobna do tej z obrazu Matejki

f. Wnioski z badań:

 Badania przyrodnicze nie są zawsze obiektywne

 Brak ocen empirycznych – metody tylko średnią, nie da się dokładnie

określić (np. wzrost – różnice populacyjne)

g. Kult królowej Jadwigi

 Beatyfikacja 1987 r.

 Kanonizacja 1997 r.

5. Medyczno-sądowy konterfekt królowej (Elżbieta Rakuszanka)

a. Zmarła w 1505 r. (Maciej z Miechowa opisał miejsce

pochówku – płn.-zach. narożnik kaplicy

świętokrzyskiej). Była matką królów (4) i jednego

świętego. Urodziła 12 dzieci

b. Prace nad poszukiwaniem grobu zaczęto w 1972 r.

 W XVIII w. kryptę podzielono i przesunięto

królową do mniejszej

 Marek i Jägermann – znaleziona czaszka

należała do kobiety ok. 70 roku życia

(zgadzałoby się z podaniami historycznymi)

6. Wawelski Tutanchamon (Kazimierz Jagiellończyk)

a. Historia otwarcia grobu

 Po spenetrowaniu krypty królowej Elżbiety

Rakuszanki) rozpoczęto otwieranie grobu

króla Kazimierza Jagiellończyka. 1973 r. –

otwierano dwa razy. Za drugim ujrzano obraz

podobny do tego co w grobowcu króla

Kazimierza Wielkiego. Trumna rozsypała się.

 Badania wskazywały, że zachował się cały

szkielet (bez prawej rzepki). Król pochowany

był nago, na niegaszonym wapnie.

 Czaszka była symetryczna – typ armenoidalny

 Król był mocnej budowy ciała, wzrost ok. 179 cm, wiek ok. 65 lat.

Człowiek przystojny

 W grobie znaleziono miecz i insygnia królewskie

b. Klątwa króla Kazimierza Jagiellończyka

 Pobrana z kości kolanowej próbka zawierała grzyba Aspergillus flavius ,

który wytwarzał substancje rakotwórcze

 Przeprowadzono pełną dezynfekcję miejsca i wyjętych rzeczy

 Śmierć kilku uczonych

7. Jan Kochanowski – o badaniu czaszki i pisma księcia poetów

a. Historia wędrówki szczątków poety

 Pogrzeb w Lublinie (1584 r.). Rok później

żona przenosi zwłoki do Zwolenia

(pochowany pod posadzką w kościele).

Następnie przeniesiony do specjalnej kaplicy

w tym samym kościele.

 Badania Czackiego (1791 r.) i uprowadzenie

czaszki poety do Porycka

 W 1796 r. Czacki przekazuje czaszkę księżnie

Czartoryskiej do Puław, później przez Paryż

trafia do Krakowa

 W 1830 r. szczątki (bez głowy) przeniesiono do mogiły przed

kościołem, a w 1901 r. pod salkę katechetyczną. W 1984 r. znów do

kaplicy w Zwoleńsku

c. Badania czaszki i jej anomalii

 Zęby wystawały spomiędzy warg

 Asymetria czaszki – słabiej rozwinięta prawa strona

 Skrzywienie kręgosłupa tłumaczyło asymetrię czaszki

 Wysokie oczodoły, głowa długa, twarz wąska (cechy rasy nordyckiej

z elementami armenoidalnymi)

 Wzrost 160-165 cm

 Pochowana z szczątkami dwóch córek

d. Rekonstrukcja wyglądu

 Królowa była zgarbiona, przekrzywiona na bok, z lekko zdeformowaną

twarzą

 Teorię potwierdza brak zapisów wyglądu w kronikach oraz opis

spotkania króla Kazimierza Jagiellończyka przed zaślubinami (1454 r.)

b. Czaszka Kochanowskiego

 Dzierżykray-Rogalski – wielokrotnie podważał jej autentyczność (nigdy

jej nie widział na żywo – opierał się na pomiarach czaszki)

 Talko-Hryncewicz i Wrzosek – mała czaszka, twierdzili, że należała do

kobiety, później po znalezieniu świadectwa Czackiego, Wrzosek zmienił

swoje zdanie

 1982 r. – Marek i Widacki – potwierdzili, że mała czaszka z niskim

czołem, ale nie determinuje to płci. Wiek – ok. 50 lat (po obserwacji

szwów), nie więcej niż 60 (badanie zębów). Poeta zmarł w wieku 54 lat.

c. Rękopis listu poety do księcia Albrechta

 1983 r. prośba o ekspertyzę pisma

 Dokonał jej Feluś – analiza wykazała defekt w sprawności motorycznej.

Drżenie ręki, zmiany nacisku pióra (zmiany aparatu nerwowo-

mięśniowego), wachlarzowaty układ wierszy (ciężka praca fizyczna lub

alkoholizm), wachlarzowaty układ liter. Wniosek – Kochanowski był

człowiekiem wątłego zdrowia i słabej kondycji fizycznej.

d. Grafologia

 Nauka dotycząca pisma (pismo różnych osób różni się – nie ma dwóch

identycznych)

 Ojcem nauki Baldi (1644 r.). Lavater – psychika ma wpływ na pismo.

Michon (1878 r.) – twórca systemu grafologii

 Badanie pisma pozwala określić wiek autora (bądź grupę wiekową),

stopień wyrobienia pisma (czy pismo osoby wykształconej),

charakterystykę autora (płeć, stan zdrowia)

8. Kopernik na jubileusz kapituły

a. Spór o narodowość Mikołaja Kopernika

 Pretensje Polaków i Niemców

 Był lojalnym poddanym króla Polski –

argument rozwiązujący spór

b. Kwestia pochówku we Fromborku (1543 r.)

 Był kanonikiem, więc pochowano go

w podziemiach katedry

 Brak zapisu odnośnie konkretnego miejsca.

Tamtejsza katedra była największą

z gotyckich w tej części Europy (wielokrotnie

rozbudowywana i zmieniana posadzka). Podczas modernizacji

przenoszono tablicę pamiątkową Kopernika

c. Poszukiwania grobu

 1802 r. – Czacki znalazł grób, podarował szczątki księżnej Czartoryskiej,

ale brak dokumentacji i pewności

 1807 r. – poszukiwania Francuzów (Gley) – bezowocne

 1939 r. – Niemcy – wykopali trumny i zabrali je do badań do Królewca

(brak informacji co ustalili)

 2004 r. – Gąssowski – poszukiwania informacji, którym ołtarzem

opiekował się Kopernik, gdyż po śmierci najprawdopodobniej tam

został pochowany. W 2005 r. po kilku nie pasujących znaleziskach

odkryto zwłoki należące do 60-70 latka (czaszka i luźne kości

niekompletnego szkieletu). Przekazano do rekonstrukcji twarzy. Po niej

Gąssowski stwierdził, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że to może

być czaszka Kopernika. Chciano przeprowadzić porównanie DNA

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: