cz.2 - Pierwsze kroki w Wirtualnym świecie.pdf - Elementarz Internetu - Jakubxyx

NA CD

NEWSY

Z OK£ADKI

FIRMA

MAGAZYN

PROGRAMY

WARSZTAT

podstawy

Elementarz Internetu

Czêœæ II: pierwsze kroki w wirtualnym œwiecie

W poprzednim, pierwszym odcinku Elementarza, poznaliœmy

sposoby dostêpu do Internetu, aktualne oferty providerów, ceny

itd. Dowiedzieliœmy siê, ¿e w Polsce nie mo¿na uzyskaæ dostêpu

do sieci tak ³atwo, jak by siê chcia³o, poniewa¿ zale¿y to w du¿ej

mierze od miejsca zamieszkania (wyj¹tek stanowi dostêp dial-up,

ale do tego trzeba mieæ telefon, a z tym te¿ bywa ró¿nie). Mimo to

mamy nadziejê, ¿e wiêkszoœci Czytelników po tamtej lekturze uda³o

siê wreszcie „wejœæ” do sieci. Pora wiêc zacz¹æ z niej korzystaæ.

Co to jest domena internetowa?

Z adresem symbolicznym œciœle zwi¹zane jest pojêcie domeny interneto-

wej. Mówi¹c najproœciej, domena to nazwa jednoznacznie identyfikuj¹-

ca dane zasoby w Internecie, trzon g³ówny adresu symbolicznego. Przy-

k³adowo, w adresie www.polska.pl domen¹ jest polska.pl. Na koñcu ka¿de-

go adresu domenowego wystêpuje cz³on 2- lub 3-literowy (niedawno

zaczê³y te¿ pojawiaæ siê cz³ony 4-literowe – patrz dalej). S¹ to tzw. do-

meny najwy¿szego poziomu (TLD – Top Level Domain) stanowi¹ce ozna-

czenie kraju. Zosta³y one przyjête odgórnie i nie ma mo¿liwoœci ich zmia-

ny. Polska to .pl, Francja – .fr, Rosja – .ru itd. dla wszystkich pañstw

œwiata. Istnieje te¿ oznaczenie dla Stanów Zjednoczonych – .us, ale jest

praktycznie nie u¿ywane, poniewa¿ kraj ten, z racji tego, ¿e to w³aœnie

w nim wymyœlono Internet, „nie ma obowi¹zku” stosowania oznaczenia

narodowego. W zwi¹zku z tym amerykañskie adresy domenowe koñcz¹

siê na cz³onach 3-literowych, tzw. domenach generycznych. Równie¿

i one zosta³y z góry œciœle okreœlone, jeszcze w momencie powstawania

Internetu, i mog¹ byæ tylko nastêpuj¹ce:

.com – firmy komercyjne,

.edu – instytucje edukacyjne i naukowe, np. szko³y i uczelnie,

.gov – instytucje rz¹dowe,

.mil – instytucje wojskowe,

.net – operatorzy sieci, np. dostawcy us³ug internetowych,

.org – organizacje niekomercyjne, np. fundacje, stowarzyszenia,

.int – instytucje miêdzynarodowe, np. NATO.

T eoretycznie mo¿na sobie serfowaæ po Internecie bez ¿adnej dodat-

kowej wiedzy. Jednak w ten sposób mo¿emy siê naraziæ na liczne

niemi³e niespodzianki w postaci np. z³apania wirusa, „wycieku”

poufnych danych z komputera, czy choæby wyœmiania w grupach dysku-

syjnych tylko z powodu braku doœwiadczenia. Nie wspominaj¹c o tym,

¿e bez znajomoœci podstawowych mechanizmów funkcjonowania sieci

mo¿emy np. spêdziæ d³ugie godziny na poszukiwaniu czegoœ, co znaleŸ-

libyœmy od razu, gdybyœmy wiedzieli gdzie lub jak szukaæ.

Nie mamy tu zamiaru zanudzaæ Czytelnika zbêdnymi informacji, po-

niewa¿ zdajemy sobie sprawê, ¿e ka¿dy kto w³aœnie zdoby³ dostêp do

Internetu a¿ pali siê, by rozpocz¹æ serfowanie. Ale nawet na pocz¹tko-

wym etapie korzystania z sieci pewne informacje s¹ niezbêdne – przed-

stawimy je tu w postaci „wiedzy w pigu³ce”, czyli maksymalnie du¿o

w minimalnej objêtoœci. Nie unikniemy przez to lekkiego chaosu, ale nie

ma obawy – to, czego nie wyjaœnimy do koñca teraz, zostanie dok³adnie

opisane w nastêpnych wydaniach Elementarza. Teraz najwa¿niejsze jest,

by Czytelnik mo¿liwie szybko zdoby³ podstawow¹ wiedzê w mo¿liwie

szerokim zakresie, natomiast na szczegó³y przyjdzie czas póŸniej.

Jak te komputery siê rozpoznaj¹?

Jeœli wiêc mamy do czynienia z adresem www.fuw.edu.pl, to bêdzie

to jakaœ instytucja edukacyjna (w tym wypadku Uniwersytet Warszaw-

ski, Wydzia³ Fizyki), a jeœli z adresem www.nasa.gov, to bêdzie to insty-

tucja rz¹dowa (NASA) dzia³aj¹ca na terenie USA (poniewa¿ nie ma

w domenie 2-literowego oznaczenia kraju).

W przypadku domen .com, .net i .org œcis³y podzia³ na USA i inne kraje

ju¿ dawno przesta³ obowi¹zywaæ. Polskie firmy czy osoby prywatne mog¹

wiêc mieæ domeny np. mojafirma.com (zamiast mojafirma.com.pl) lub

fundacja.org (zamiast fundacja.org.pl). Niedawno wprowadzono kilka no-

wych domen generycznych, maj¹cych uporz¹dkowaæ Internet, a przede

wszystkim „odci¹¿yæ” najbardziej popularn¹ domenê .com:

.aero – instytucje i organizacje zwi¹zane z lotnictwem,

.biz – generalnie dla biznesu,

.coop – spó³dzielnie,

.info – dowolne zasoby o charakterze informacyjnym,

.museum – dla muzeów,

.name – dla osób prywatnych,

.pro – dla osób wykonuj¹cych wolne zawody, jednak nie spotka³y siê

one jak dot¹d z entuzjastycznym przyjêciem. Byæ mo¿e ludziom

w zupe³noœci wystarcza siedem „dawnych”, ale powszechnie rozpo-

znawanych domen generycznych.

No w³aœnie, to dobre pytanie. W Internecie s¹ miliony komputerów,

a mimo to ka¿da przes³ana informacja trafia dok³adnie tam gdzie powin-

na. Jak to siê dzieje? Jak w ka¿dej sieci komputerowej, tak i w Internecie

ka¿dy komputer ma przypisany unikalny adres. Absolutnie wykluczone

jest posiadanie tego samego adresu przez dwa lub wiêcej komputerów.

Wystêpuj¹ dwa rodzaje adresów: IP oraz symboliczny (zwany te¿

domenowym lub literowym), z tym ¿e ten drugi zosta³ wprowadzony

tylko po to, aby u³atwiæ ludziom ¿ycie. Innymi s³owy, adres IP (Internet

Protocol – patrz s³owniczek) musi mieæ i ma ka¿dy komputer pod³¹czo-

ny do Internetu, natomiast adres symboliczny mo¿e mieæ, ale niekoniecz-

nie. Obydwa adresy s¹ ze sob¹ œciœle powi¹zane, dziêki tzw. systemowi

DNS, i wskazuj¹ na ten sam komputer. Naj³atwiej wyjaœniæ to w prakty-

ce. Adres IP wygl¹da tak: 213.72.154.16 (zawsze s¹ cztery cz³ony prze-

dzielone kropkami, maksymalna wartoœæ ka¿dego cz³onu nie mo¿e prze-

kroczyæ 255). Natomiast adres symboliczny wygl¹da tak: www.polska.pl

Widaæ teraz, po co wprowadzono adresy symboliczne – ¿eby ludziom

by³o je ³atwiej zapamiêtaæ. Zamiast obci¹¿aæ pamiêæ szeregiem nic nie

znacz¹cych cyferek, wystarczy zapamiêtaæ konkretne s³owo. Oczywi-

œcie, gdy wpisujemy w przegl¹darce internetowej adres www.polska.pl,

tak naprawdê ³¹czymy siê z adresem IP, tylko tego nie widaæ (adres

www.polska.pl jest automatycznie t³umaczony przez system DNS na

odpowiadaj¹ce mu cyferki). Nie mo¿na mieæ dowolnie wymyœlonego

adresu symbolicznego, np. hej.to.ja.józek.kowalski, obowi¹zuj¹ tu pew-

ne regu³y, o których napisano dalej.

W Wielkiej Brytanii i paru innych krajach wystêpuj¹ jeszcze domeny

generyczne 2-literowe: zamiast .com.uk jest .co.uk, a zamiast edu.uk jest

ac.uk (od ang. acknowledge), natomiast w Polsce i Niemczech stosowa-

no dawniej domeny regionalne (stosowane s¹ do dziœ, ale ich popular-

noœæ spada), np. waw.pl (Warszawa), krakow.pl, gda.pl (Gdañsk), wroc.pl

(Wroc³aw) itd.

INTERNET.kwiecieñ.2004

WARSZTAT

PROGRAMY

MAGAZYN

FIRMA

Z OK£ADKI

NEWSY

NA CD

podstawy

Co to jest DNS?

Dwa podstawowe pojêcia: serwer i klient

Jak wspomniano wy¿ej, ka¿dy adres symboliczny, czyli domenowy, któ-

ry wpisujemy np. w przegl¹darce w celu po³¹czenia siê ze stron¹ WWW,

musi zostaæ przet³umaczony na odpowiadaj¹cy mu ci¹g cyfr. Zajmuje siê

tym specjalny system DNS (Domain Name System).

W Internecie na ka¿dym kroku spotkamy siê z pojêciami „serwer”

i „klient”. Serwer to komputer z odpowiednim oprogramowaniem, który

udostêpnia jakieœ us³ugi. Klient natomiast to komputer, równie¿ z odpo-

wiednim oprogramowaniem, który z tych us³ug korzysta.

Komputer typowego internauty, np. osoby, która ³¹czy siê z Interne-

tem za pomoc¹ modemu dial-up, pe³ni oczywiœcie rolê klienta. Wszyst-

kie zainstalowane na nim programy – przegl¹darka WWW, program pocz-

towy, komunikator itp. – s¹ programami-klientami. £¹cz¹ siê one z pro-

gramami-serwerami, które na ¿¹danie przysy³aj¹ ró¿nego rodzaju dane.

Przyk³adowo, gdy chcemy za³adowaæ stronê WWW, nasza przegl¹-

darka wysy³a ¿¹danie do serwera WWW, który pobiera dan¹ stronê spod

podanego adresu i nastêpnie przysy³a j¹ do naszego komputera. Inny przy-

k³ad: gdy pobieramy pocztê elektroniczn¹, nasz program pocztowy ³¹czy

siê z serwerem pocztowym, a ten po weryfikacji loginu i has³a pozwala

na pobranie b¹dŸ wys³anie e-maili.

Zazwyczaj mówi¹c „serwer” mamy na myœli konkretn¹ maszynê,

komputer, ale tak naprawdê serwerami s¹ odpowiednie programy (nie

ma znaczenia czy dzia³aj¹ na tym czy innym sprzêcie). Cech¹ charakte-

rystyczn¹ serwerów internetowych jest to, ¿e pracuj¹ 24 godziny na dobê

(a przynajmniej powinny). Natomiast komputery klienckie s¹ w³¹czane

tylko gdy zaistnieje potrzeba.

Zasada funkcjonowania DNS

W przegl¹darce wpisujemy adres domenowy

DNS

t³umaczy go

na adres IP:

www.polska.pl =

213.72.154.16

i zwraca

przegl¹darce

(u¿ytkownik tego

nie widzi)

Przegl¹darka ³¹czy siê

z odpowiednim adresem IP

i wyœwietla stronê WWW

Co to jest protokó³ transmisji danych?

Zdecydowana wiêkszoœæ stron internetowych, które tak chêtnie ogl¹da-

my, ma w adresie przedrostek „www” (np. www.polska.pl ), a gdy siê ju¿ z

nimi po³¹czymy, mo¿emy zaobserwowaæ, ¿a przegl¹darka przed adre-

sem do³o¿y³a jeszcze swoje trzy grosze w postaci tajemniczego „http://”.

Owo „www” to przyjêty zwyczajowo dla stron WWW przedrostek, do-

dawany do domen po to, ¿eby od razu mo¿na siê by³o zorientowaæ, i¿ to

co pod tym adresem siê kryje, to w³aœnie strona WWW, a nie dajmy na to

plik z dŸwiêkiem czy jakikolwiek inny zasób. Ma on te¿ znaczenie tech-

niczne, istotne dla programów serwerowych, ale nie bêdziemy siê tutaj

tym zajmowaæ. Natomiast „http://” to oznaczenie protoko³u internetowe-

go – ten akurat s³u¿y do transmisji stron WWW.

Protokó³ transmisji danych to zbiór zasad, dziêki którym komputery

w sieci „dogaduj¹” siê miêdzy sob¹, „wiedz¹” czego jeden ¿¹da od dru-

giego i jak maj¹ to sobie przes³aæ. W Internecie jest wiele us³ug (o któ-

rych poni¿ej), a ka¿da z nich ma przypisany odrêbny protokó³. Oto kilka

przyk³adów:

HTTP (HyperText Transfer Protocol) – protokó³ do przesy³ania do-

kumentów HTML, czyli stron WWW,

SMTP i POP3 – protoko³y poczty elektronicznej (odpowiednio dla

poczty wysy³anej i odbieranej),

FTP (File Transfer Protocol) – protokó³ do przesy³ania plików do-

wolnego rodzaju,

NNTP (Network News Trasfer Protocol) – protokó³ internetowych

grup dyskusyjnych Usenet.

S¹ to specjalne komputery (serwery), które przechowuj¹ nazwy do-

menowe wraz z przypisanymi do nich adresami IP i dokonuj¹ ich t³u-

maczenia. Tworz¹ one skomplikowan¹ strukturê, z okreœlon¹ hierar-

chi¹ i bazuj¹c¹ na œcis³ych regu³ach. To od nich w du¿ej mierze zale¿y

prawid³owe funkcjonowanie Internetu w skali globalnej. Oczywiœcie

dla zwyk³ego u¿ytkownika system DNS pozostaje „niewidzialny”, t³u-

maczenie adresów odbywa siê ca³kowicie automatycznie.

Protoko³y transmisji danych maj¹ fundamentalne znaczenie dla funk-

cjonowania Internetu. Umo¿liwiaj¹ nawi¹zywanie œciœle okreœlonych

po³¹czeñ, rozgraniczaj¹ ró¿ne zasoby, ustanawiaj¹ regu³y po³¹czeñ naj-

bardziej odpowiednie dla danej us³ugi. Maj¹ te¿ znaczenie informacyjne.

Przyk³adowo, najpopularniejsza przegl¹darka internetowa Internet Explo-

rer obs³uguje nie tylko protokó³ HTTP, ale tak¿e FTP i NNTP. Za ka¿-

dym razem, gdy bêdziemy korzystaæ z us³ugi innej ni¿ WWW (czyli

HTTP), przed adresem pojawi siê stosowny przedrostek. W przypadku

pobierania plików z serwerów FTP bêdzie to „ftp://”, zaœ w przypadku

korzystania z grup dyskusyjnych – „nntp://”.

INTERNET.kwiecieñ.2004

NA CD

NEWSY

Z OK£ADKI

FIRMA

MAGAZYN

PROGRAMY

WARSZTAT

podstawy

Co to s¹ us³ugi internetowe i jak z nich korzystaæ?

Uwaga na impulsy!

Us³uga internetowa to okreœlony sposób wykorzystania sieci. Nie cho-

dzi tu o handlowe znaczenie s³owa „us³uga”, lecz techniczne – ka¿da

us³uga wymaga innego protoko³u, innego oprogramowania i narzuca

okreœlony styl pracy.

Generalnie mo¿na podzieliæ us³ugi internetowe na dwie kategorie:

us³ugi cz³owiek-maszyna, gdy u¿ytkownik pobiera informacje wczeœniej

przygotowane i przechowywane na jakimœ serwerze, oraz cz³owiek-cz³o-

wiek, gdy ludzie komunikuj¹ siê bezpoœrednio ze sob¹ (oczywiœcie za

poœrednictwem Internetu). Us³ugi nale¿¹ce do pierwszej kategorii to:

World Wide Web (WWW) – znane wszystkim strony WWW,

FTP – s³u¿y do kopiowania plików pomiêdzy komputerem u¿ytkow-

nika a serwerem w sieci,

webcasting – strumieniowa transmisja danych multimedialnych, np.

filmów,

P2P (peer-to-peer) – kopiowanie danych pomiêdzy komputerami

u¿ytkowników, bez udzia³u serwerów w klasycznym rozumieniu

tego s³owa,

telnet – zdalny dostêp i praca na wybranym komputerze w sieci (przy-

datne dla zaawansowanych).

U¿ytkownicy ³¹czy dial-up, czyli mówi¹c potocznie „modemowcy”, powin-

ni zawsze mieæ baczenie na iloœæ godzin spêdzonych w Internecie. Zbyt

d³ugie serfowanie prze³o¿y siê na kolosalne rachunki za telefon! Aby tego

unikn¹æ, nale¿y stosowaæ siê do kilku podstawowych zasad:

1) Po odebraniu poczty elektronicznej od³¹czamy siê od Internetu. Œci¹-

gniête listy mo¿na przegl¹daæ oraz odpowiedzieæ na nie bez po³¹czenia

z sieci¹ (czyli offline). Dopiero gdy ca³a korespondencja jest gotowa do wy-

sy³ki, ponownie w³¹czamy modem, wysy³amy listy i znowu siê roz³¹czamy.

2) W ¿adnym wypadku nie klikamy niczego bez zastanowienia, zw³asz-

cza przycisków na dziwnie wygl¹daj¹cych okienkach, które nagle ni z tego

ni z owego pojawiaj¹ siê na ekranie. Mo¿e to byæ z³oœliwy dialer, który bez

naszej wiedzy bêdzie nawi¹zywa³ po³¹czenia z p³atnymi numerami 0-700.

O dialerach i sposobach zabezpieczania siê przed nimi piszemy w jed-

nym z podrozdzia³ów tego artyku³u, a tak¿e w artykule pt. „Ca³a prawda

o dialerach”, w rubryce Magazyn.

3) Aby maksymalnie przyspieszyæ przegl¹danie stron WWW, nale¿y wy³¹-

czyæ ³adowanie praktycznie wszystkiego z wyj¹tkiem tekstu, a wiêc: obraz-

ków, animacji (GIF, Flash), dŸwiêków, kontrolek ActiveX itd. To w³aœnie te ele-

menty najbardziej wyd³u¿aj¹ czas pobierania stron WWW z sieci, poniewa¿

„wa¿¹” znacznie wiêcej (zajmuj¹ wiêcej kilobajtów) ni¿ tekst. Dopiero gdy jakaœ

strona szczególnie nas zainteresuje i zechcemy j¹ obejrzeæ w ca³ej okaza³o-

œci, mo¿na tymczasowo w³¹czyæ ³adowanie grafiki i innych elementów multi-

medialnych. Dzisiejsze przegl¹-

darki internetowe pozwalaj¹ swo-

bodnie kontrolowaæ rodzaj pobie-

ranych danych. Na ilustracji po-

kazano jak to zrobiæ w Internet

Explorerze (z menu wybieramy

po kolei: Narzêdzia Opcje in-

ternetowe

Do us³ug komunikacyjnych nale¿¹:

poczta elektroniczna (e-mail),

grupy dyskusyjne (Usenet) – interaktywne, choæ prowadzone nie na

¿ywo, dyskusje tysiêcy internautów na ró¿ne tematy,

IRC (Internet Relay Chat) – umo¿liwia porozumiewanie siê na ¿ywo

(swoje wypowiedzi uczestnicy „rozmowy” wpisuj¹ na klawiaturze;

ka¿dy z nich widzi na ekranie wypowiedzi swoje i innych rozmów-

ców przebywaj¹cych na tzw. kanale),

telekonferencje – daj¹ mo¿liwoœæ kontaktu g³osowego i wizualnego

w czasie rzeczywistym,

komunikatory internetowe – us³uga podobna do IRC, ale znacznie

bardziej popularna, m.in. ze wzglêdu na o niebo ³atwiejsz¹ obs³ugê

i liczne dodatkowe opcje,

telefonia internetowa – umo¿liwia bardzo tanie lub wrêcz darmowe

rozmowy telefoniczne bez podzia³u na „miejscowe” i „zamiejscowe”.

zak³adka Zaawan-

sowane, nastêpnie w sekcji Mul-

timedia odhaczamy poszczegól-

ne opcje).

4) Wiêkszoœæ stron WWW mo¿-

na œci¹gn¹æ z Internetu na w³a-

sny dysk twardy i ogl¹daæ je

potem w spokoju, bez obawy

o tykaj¹cy licznik, w trybie offli-

ne. S³u¿¹ do tego specjalne

programy nazywane po angiel-

sku offline browsers (przegl¹darki offline), chocia¿ wydaje siê, ¿e lepsz¹

nazw¹ jest po prostu „kopiarka witryn”. Oto kilka najpopularniejszych pro-

gramów tego rodzaju wraz z adresami internetowymi, sk¹d mo¿na je po-

braæ:

Offline Explorer Pro – http://www.metaproducts.com

FileStream Web Boomerang – http://www.filestream.com

BlackWidow – http://softbytelabs.com

Grab-A-Site – http://www.bluesquirrel.com/products/grabasite/

grabasite.html

Najwa¿niejszymi i najpopularniejszymi us³ugami s¹ oczywiœcie poczta

elektroniczna i WWW, które opiszemy poni¿ej. Pozosta³e us³ugi bêd¹

sukcesywnie opisywane w kolejnych odcinkach Elementarza.

Co to jest WWW i na czym polega?

Za twórcê World Wide Web uwa¿any jest Tim Berners-Lee, znakomity

fizyk. Pracuj¹c w miêdzynarodowym oœrodku badawczym CERN wy-

myœli³ on prost¹, ale jak¿e rewolucyjn¹ ideê, aby dokumenty, które by³y

bez przerwy przesy³ane przez naukowców, zawiera³y nie tylko zasad-

nicz¹ treœæ, lecz tak¿e odsy³acze (odnoœniki, linki) do innych dokumen-

tów zwi¹zanych z danym tematem. Dziêki temu mo¿na by³o znacznie

uproœciæ wymianê informacji w CERN-ie i operowaæ wieloma ma³ymi

dokumentami (zamiast jednym bardzo obszernym), pisanymi naprêdce,

z których ka¿dy prowadzi³ za pomoc¹ odnoœników do innych o pokrew-

nej tematyce. Tekst z interaktywnymi odnoœnikami (czyli takimi, których

klikniêcie powoduje wykonanie operacji – tu: za³adowania innego doku-

mentu) nazwano hipertekstem (ang. hypertext) i st¹d powsta³a nazwa pro-

toko³u dla sieci WWW – HyperText Transfer Protocol (HTTP). Oczywi-

œcie czasy, w których odnoœnikiem móg³ byæ tylko fragment tekstu, ju¿

dawno minê³y. Obecnie ka¿dy element na stronie WWW mo¿e byæ odno-

œnikiem: obrazek, ramka z tekstem, przycisk, ikona, animacja, wyskakuj¹-

ce okienka itd.

Offline Commander – http://www.zylox.com

WebCopier – http://www.maximumsoft.com

WebWhacker – http://www.bluesquirrel.com

Leech – http://www.aeria.com

Niestety, wszystkie powy¿sze programy s¹ komercyjne. Jest jednak

jeden darmowy – HTTrack Website Copier – http://www.httrack.com .

Mo¿liwoœciami nie ustêpuje swoim p³atnym konkurentom.

UWAGA: nie ka¿da strona WWW da siê œci¹gn¹æ za pomoc¹ kopiarki

witryn. Dotyczy to w szczególnoœci stron generowanych dynamicznie (mó-

wi¹c skrótowo: na ¿¹danie – bêdzie o tym mowa w nastêpnych odcinkach

Elementarza), których specyfika sprawia, i¿ proces kopiowania mo¿e byæ

utrudniony. W takim przypadku czêsto zdarza siê, ¿e s¹ b³êdy w pobra-

nych danych, czêœæ elementów w ogóle siê nie wyœwietla itd. Na to nie ma

rady – trzeba takie strony ogl¹daæ online.

INTERNET.kwiecieñ.2004

WARSZTAT

PROGRAMY

MAGAZYN

FIRMA

Z OK£ADKI

NEWSY

NA CD

podstawy

Czym w³aœciwie s¹ strony WWW?

Dlaczego jest tak du¿o rodzajów plików

i jak sobie z nimi radziæ?

Strony WWW (strony internetowe) s¹ zwyk³ymi dokumentami teksto-

wymi. Zawieraj¹ tylko dobrze znane nam litery i cyfry. Fakt, ¿e wyœwie-

tlane s¹ przez przegl¹darki w postaci atrakcyjnie wygl¹daj¹cych prezen-

tacji, które w niczym nie przypominaj¹ nieciekawego tekstu, zawdziê-

czamy jêzykowi HTML – HyperText Markup Language. Na ka¿dej stro-

nie WWW zasadnicza treœæ (tekst, obrazki) jest niejako wpleciona w po-

lecenia HTML-a, a te mówi¹ przegl¹darce, jak ma wygl¹daæ i jak¹ rolê

pe³niæ dany fragment tekstu, dany obrazek itd.

Dziêki odnoœnikom na stronê WWW mo¿na wstawiæ wszystko, co

tylko da siê zamieniæ na postaæ cyfrow¹: obrazy, filmy, dŸwiêki, prezen-

tacje itd. To dlatego sieæ World Wide Web zyska³a tak ogromn¹ popular-

noœæ – ka¿dy woli ogl¹daæ obrazki, a nie sam go³y tekst.

Strony WWW mog¹ byæ statyczne lub dynamiczne. Te pierwsze

le¿¹ sobie na dysku serwera, zmieniane tylko od czasu do czasu przez

webmastera, i „czekaj¹” a¿ jakiœ internauta zechce je obejrzeæ i tym

samym za³adowaæ do swojej przegl¹darki.

Strony dynamiczne generowane s¹ na ¿¹danie. W³aœciwie nie ist-

niej¹, dopóki internauta nie wpisze w przegl¹darce ich adresu inter-

netowego – wtedy dopiero siê „materializuj¹” (serwery generuj¹ je

w oparciu o szablony – wzorce wygl¹du oraz informacje gromadzone

w bazach danych). Strony statyczne, które wystêpuj¹ w postaci kla-

sycznych dokumentów HTML (rozszerzenie HTM lub HTML), prze-

chodz¹ powoli do przesz³oœci. Ich miejsce zajmuj¹ strony dynamicz-

ne, znacznie bardziej uniwersalne i ³atwiejsze w zarz¹dzaniu. Te naj-

czêœciej s¹ plikami z rozszerzeniem PHP – od nazwy najpopularniej-

szego systemu generowania stron po stronie serwera, ale wystêpuj¹

te¿ inne, np. ASP, JSP, CGI.

Podczas serfowania po sieci napotkamy wiele rozmaitych plików: teksto-

we, graficzne, skompresowane, dŸwiêkowe, filmy, animacje itd. To olbrzy-

mie zró¿nicowanie wynika z tego, ¿e ka¿dy plik zawiera innego rodzaju

dane (tekst, obraz, dŸwiêk, film itd.), a dodatkowo istniej¹ ró¿ne sposoby

zapisu tych danych – czyli ró¿ne formaty. Rozszerzenia (trzy litery po kropce

w nazwie pliku) s³u¿¹ do identyfikacji formatów, tak aby komputer wiedzia³

jak dany plik odczytaæ.

Najczêœciej spotykane rodzaje plików to:

TXT – czysty tekst,

HTM, HTML, XML, PHP – strony WWW wczytywane bezpoœrednio do

przegl¹darki WWW,

GIF, JPEG, PNG, TIFF, BMP – obrazy (inaczej grafiki),

MP3, OGG, VQF, WMA, AIFF – pliki dŸwiêkowe,

AVI, MPEG, MOV, WMA, RM – filmy,

GIF, SWF – animacje na stronach WWW,

ZIP, RAR, ARJ, LHA, ACE – tzw. pliki skompresowane (zawieraj¹ w so-

bie inne pliki, tyle ¿e dziêki kompresji zajmuj¹ mniej miejsca na dysku),

PDF – dokumentów przeznaczone zarówno do wyœwietlania na ekra-

nie, jak i do druku,

DOC – dokumenty pochodz¹ce z edytora tekstu Word.

EXE – pliki wykonywalne (programy komputerowe).

Wiele z tych formatów umie odczytaæ przegl¹darka internetowa, do ob-

s³ugi pozosta³ych nale¿y mieæ zainstalowane odpowiednie programy. Np.

do odtwarzania filmów potrzebny jest program Windows Media Player

(sk³adnik systemu Windows), RealPlayer, Vplayer albo QuickTime, a do

odtwarzania dŸwiêków najlepszy jest Winamp, chocia¿ Windows Media

Player te¿ umie je odtwarzaæ. Z kolei do obs³ugi plików skompresowa-

nych nale¿y mieæ przynajmniej jeden tzw. paker – WinRAR, WinZip lub

podobny. Obs³u¿y on wszystkie, albo prawie wszystkie istniej¹ce formaty

kompresji. Aby mo¿na by³o otwieraæ i przegl¹daæ dokumenty PDF, nale¿y

zaapatrzyæ siê w program Adobe Reader. Poni¿ej kilka adresów, sk¹d

mo¿na œci¹gn¹æ wymienione programy (wszystkie s¹ darmowe lub maj¹

dwie wersje: darmow¹ i komercyjn¹):

Winamp – http://www.winamp.com

Vplayer – http://www.vplayer.albion.top.pl

BestPlayer – http://bestplayer.dotster.pl

QuickTime – http://www.apple.com/quicktime

Winzip – http://www.winzip.com

WinRAR – http://www.rarlab.com

Adobe Reader – http://www.adobe.com/products/acrobat

Co to jest portal i wortal?

Portal, czyli tzw. wrota do Internetu, to du¿y serwis WWW zawieraj¹cy

masê informacji z ró¿nych dziedzin, wg zasady „o wszystkim po tro-

chu”. Oprócz samych informacji portale oferuj¹ te¿ ró¿ne us³ugi, np.

mo¿liwoœæ zak³adania kont pocztowych. Najwiêkszym portalem w Pol-

sce jest Onet.pl – http://www.onet.pl .

Wortal to równie¿ rozbudowany serwis WWW, ale dotycz¹cy tyl-

ko jednej, okreœlonej dziedziny, np. elektroniki, literatury, akwary-

styki itd.

Co to jest przegl¹darka internetowa?

Jak siê pos³ugiwaæ przegl¹dark¹ internetow¹?

Jest to najczêœciej u¿ywany program internetowy, za pomoc¹ którego

mo¿na pobieraæ i ogl¹daæ strony WWW. Dawniej najpopularniejsz¹ prze-

gl¹dark¹ by³ Netscape Navigator, obecnie prym wiedzie Internet Explo-

rer (sk³adnik systemu Windows), a na kolejnych miejscach plasuj¹ siê

wspomniany Navigator, Mozilla oraz Opera, ale te trzy programy ³¹cznie

s¹ u¿ywane przez zaledwie kilka procent internautów.

Na za³¹czonej ilustracji widaæ pasek narzêdzi Internet Explorera oraz

niektóre opcje wraz z objaœnieniami. To powinno rozwiaæ wszelkie w¹t-

pliwoœci.

Kilka podstawowych zasad korzystania z przegl¹darki:

Nie klikaj bezmyœlnie, bez przeczytania co to jest i do czego s³u¿y.

Mo¿esz przyspieszyæ ³adowanie stron WWW wy³¹czaj¹c pobieranie

np. obrazów – patrz ramka „Uwaga na impulsy!” na str. 52.

Jeœli strona przez d³u¿szy czas nie ³aduje siê, to albo serwer jest

aktualnie nieczynny, albo zaginê³o ¿¹danie wys³ane z naszej prze-

gl¹darki. W drugim przypadku wystarczy klikn¹æ przycisk Zatrzy-

maj i Odœwie¿ – powinno zadzia³aæ.

Jeœli zamiast polskich znaków na stronie WWW pojawiaj¹ siê „krzacz-

ki”, spróbuj zmieniæ ustawienia kodowania z: Widok Kodowanie

Europa Œrodkowa (ISO) na ...Europa Œrodkowa (Windows) – patrz

rys. na str. 54 „Zmiana standardu kodowania polskich znaków”.

Wprawdzie standardem jest kodowanie zgodne z ISO, ale niektóre

strony wci¹¿ jeszcze u¿ywaj¹ niepoprawnego kodowania Windows.

Ró¿nica miêdzy czatami a forum dyskusyjnym

Czêsto w serwisach WWW mo¿na spotkaæ czaty (ang. chat, chat-room)

i fora dyskusyjne. Czaty umo¿liwiaj¹ prowadzenie wymiany zdañ na

¿ywo, np. popularny polityk odpowiada na bie¿¹co na pytania zadawa-

ne przez internautów. Natomiast forum dyskusyjne umo¿liwia pozo-

stawianie swoich wypowiedzi, np. opinii, na stronie, ¿eby inni mogli je

przeczytaæ. W tym wypadku nie ma oczywiœcie mowy o komunikacji

w czasie rzeczywistym.

INTERNET.kwiecieñ.2004

NA CD

NEWSY

Z OK£ADKI

FIRMA

MAGAZYN

PROGRAMY

WARSZTAT

podstawy

Zmiana standardu kodowania polskich znaków

Adresy stron, które odwiedzasz najczêœciej, dodawaj do Ulubionych,

ale koniecznie potwórz tam ró¿ne kategorie (foldery), bo inaczej szybko

siê pogubisz w g¹szczu odnoœników.

Jeœli litery na stronie s¹ za ma³e

lub za du¿e, mo¿esz spróbowaæ do-

stosowaæ ich wielkoœæ do swoich

upodobañ. Skorzystaj z opcji Widok

Rozmiar tekstu (patrz rys. po

prawej). Uwaga: ze wzglêdu na czê-

sto u¿ywane tzw. style CSS taki za-

bieg nie zawsze zadzia³a.

Sporo opcji pojawia siê w tzw.

menu kontekstowym, wyœwietla-

nym po naciœniêciu prawego przy-

cisku myszy. W zale¿noœci od tego

co wskazuje akurat myszka, zawar-

toœæ tego menu mo¿e byæ ró¿na

(patrz rysunki poni¿ej).

Opcje umo¿liwiaj¹ce zmianê

rozmiaru tekstu (wielkoœci liter)

Jeœli masz doœæ ma³ych okienek (tzw. pop-up) z reklamami, które wyska-

kuj¹ bez przerwy psuj¹c ogl¹danie stron, zainstaluj program antypopup.

Oto kilka propozycji (wszystkie darmowe):

12Ghosts Popup-Killer – http://12ghosts.com/ghosts/popup.htm

Emerald PopStop – http://www.emeraldpopstop.com

Hitware Popup Killer Lite – http://www.rightutilities.com

NoAds – http://www.southbaypc.com/NoAds

PopsStop – http://www.solutiondb.com

Jeœli dana strona ³aduje siê ze star¹ zawartoœci¹, choæ wiadomo, ¿e

powinna byæ ju¿ uaktualniona, oznacza to, ¿e ³aduje siê z tzw. pamiêci

podrêcznej. Aby zmusiæ przegl¹darkê do pobrania najnowszej wersji

strony, nale¿y usun¹æ pliki z pamiêci podrêcznej (patrz rys. poni¿ej).

Okno wyœwietlane po wybraniu Narzêdzia

Opcje internetowe

Tutaj ustawiamy ad-

res strony startowej

(³adowanej od razu

po uruchomieniu

przegl¹darki); wi-

doczne ustawienie

oznacza, ¿e po uru-

chomieniu przegl¹-

darka niczego nie

za³aduje (tzw.

stona pusta)

Menu prawego przycisku

myszy po klikniêciu nad

pustym obszarem strony.

Istotn¹ opcj¹ jest tu Utwórz

skrót – po jej wybraniu skrót

do ogl¹danej strony WWW

znajdzie siê na pulpicie

Opcje menu kontekstowego

po klikniêciu nad obrazkiem.

Najbardziej praktyczne

obwiedziono czerwon¹ ramk¹

– m.in. wybrany obraz mo¿na

natychmiast wys³aæ komuœ

e-mailem, a tak¿e ustawiæ

jako t³o pulpitu

Umo¿liwia skasowa-

nie plików przecho-

wywanych w pamiêci

podrêcznej

Zak³adka Prywatnoœæ pozwala na kontrolê pobieranych zasobów.

Na pocz¹tek najlepiej wybraæ poziom Œredni.

Ustawienie po-

ziomów wysokich

zwiêkszy poziom

bezpieczeñstwa,

ale niektóre

elementy stron

WWW przestan¹

siê ³adowaæ.

Poziomy Niski

i Bardzo niski

nie s¹ zaleca-

ne dla pocz¹tku-

j¹cych inter-

nautów

Kasowanie

wpisów z Historii

Katalog, w którym bêd¹

tymczasowo przechowywane

odwiedzone strony WWW

Tu mo¿na ustawiæ ile miejsca

na dysku przeznaczymy

na pamiêæ podrêczn¹ przegl¹-

darki. Im wiêcej, tym wiêksza

liczba stron bêdzie zapamiê-

tana, co spowoduje nieznacz-

ne przyspieszenie pracy

INTERNET.kwiecieñ.2004

cz.2 - Pierwsze kroki w Wirtualnym świecie.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: