Wskazania do zastosowania znieczulenia w położnictwie. Omówienie rodzajów znieczuleń, środków znieczulających i ich dawkowania. Praktyczne wykonanie wybranych znieczuleń

Co określamy terminem znieczulenie i jaki ma cel ?

Rodzaje znieczuleń

              Znieczulenie miejscowe

              Znieczulenie ogólne główne

              Znieczulenie proste

              Znieczulenie złożone

1.    przedznieczulenie

2.    sen podstawowy

3.    znieczulenie ogólne główne

4.    znieczulenie miejscowe

Przygotowanie do znieczulenia

              Wywiad 

Wiek, zachowanie, sposób użytkowania

                            Obecne i przebyte choroby

                            Czas i rodzaj wykonywanych znieczuleń

              Badanie kliniczne

                            Układ sercowo -  naczyniowy !!! +  badania dodatkowe

Wybór leku i techniki znieczulenia uzależniony jest od:

              Wiek, gatunek, rasa, masa ciała i stan ogólny

( morfina pobudzenie u świń i kotów;

  atropina u bydła zagęszcza ślinę i śluz w drogach oddechowych )

              Rodzaj i rozległość zabiegu             

              Możliwości techniczne, stopień opanowania techniki 

                 znieczulenia itp.

1. Przedznieczulenie

ma na celu

·       uspokojenie psychiczne ( sedatio )

·       obniżenie reakcji bólowych ( analgesia )

·       zapobieganie ujemnemu wpływowi środków anestetycznych

Neuroleptyki ( trankwilizery )

- pochodne fenotiazyny

-         obniżają zużycie tlenu – częstotliwość oddechów,   

-   ciepłotę i ciśnienie krwi

-         ogólnie obniżają metabolizm przez co zwiększają  wrażliwość organizmu na leki przeciwbólowe

-         wstrzykuje się je najczęściej 30 – 45 min. przed   zabiegiem, efekt po 5 – 10 min.

           Chloropromazyna ( Fenactil )

  U koni wywołuje silny niepokój

  Koń 12,5 – 25 mg/50 kg m.c.

  Bydło 25 – 50 mg/50 kg m.c

  Owca, koza 15 mg/10 kg m.c.

  Świnia 5 – 10 mg/10 kg m.c.

  Pies 2 mg/kg m.c.

Propionylopromazyna ( Combelen )

  Koń 2,5-5mg/50 kg m.c.

  Bydło 5-10 mg/50 kg m.c.

  Owca, Koza 5-10 mg/10 kg m.c.

  Świnia 3-5 mg/10 kg m.c.

  Pies 0,3-0,5 mg/kg m.c.

  Kot 2 mg/kg m.c.

Relanium ( Valium, Diazepam, Relanimal )

  Działa p-drgawkowo a w większych dawkach nasennie

  Koń 1-2 mg/kg m.c.

  Bydło 1-1,5 mg/kg m.c.

  Pies 0,5 mg/kg m.c.

  Kot 0,3 mg/kg m.c.

Ksylazyna ( Rompun, Xylazin )

  Lek o dodatkowych działaniach sedativo – hypnotica i zwiotczających

   Po podaniu i.m. działa sedatywnie  już  po 10 min przez 2h a analgezja   15-30 min.

   U psów i kotów wywołuje wymioty, u bydła wzdęcia i biegunki.

   Koń 20-60 mg/kg m.c.

   Przeżuwacze 2-16 mg/50 kg. m.c. --- 0,1-0,8 ml/50 kg m.c.

   Pies 2-8 mg/kg m.c.

            Kot 2-3 mg/kg m.c.

Narkotyki przeciwbólowe

Działanie polega na podwyższeniu progu pobudliwości ośrodków czucia bólu w korze mózgowej i wzgórzu, ich połączenie razem z trakkwilizatorami dają neuroleptoanalgezję.             

Morfina

Hamujący wpływ na ośrodek oddechowy, bradykardia, hypotensja, wzmożony ślinotok, obniżenie diurezy i oddawanie kału. Szczyt działania analgetycznego pojawia się po 1h i trwa do 2-3 h.

Stosuje się tylko u psów i koni

Koń 10-40 mg/50kg m.c.

Pies 1-4 mg/kg m.c.

Fentanyl

110 x silniejszy od morfiny

pies 0.04 mg/kg

Polamivet ( Methadon )

Podobnie działa do morfiny, dobrze hamuje odruch kaszlu. Używany w położnictwie do zabiegów wykonywanych w znieczuleniu miejscowym

i.v., i.m.

Koń premedykacja 10 mg/50 kg m.c.

        analgezja 15 mg/50 kg m.c.

Pies premedykacja 0,25-0,5 mg/kg m.c.

Analgezja 2,5 – 5 mg/kg m.c.

Środki zap.ujem.dział.środ anestet.             

              Atropina

                  Stymulacja ukł. krążenia i oddechowego, zmniejszenie wydzielania śliny i śluzu, zmniejszenie napięcia mm.gładkich, vagolysis.

2. Sen podstawowy

    pozwala na unieruchomienie pacjenta, przeprowadzenie intubacji, 

    wprowadzenie do znieczulenia ogólnego z jednoczesnym obniżeniem  

    dawki

              Wodzian chloralu

Nie powinniśmy stosować u przeżuwaczy z uwagi na zab. motoryki przedżołądków

  Koń uspokajająco 2-3 g/100 kg m.c.

  Bydło nasennie 3-5 g/100 kg m.c.

  i.v.      narkotycznie 6-10 g/100 kg m.c.

        Barbiturany

Działają nasennie a przy dużych dawkach znieczulenie ogólne

3. Znieczulenie ogólne znosi czucie bólu w całym organizmie

Dzieli się na

    Znieczulenie wziewne ( 4 fazy, eter, halotan )

    Znieczulenie infuzyjne ( barbiturany , hypnodil !!!, ketamina, )

     Hypnodil ( Metomidat )

Znalazł zastosowanie w położnictwie, mimo, że słabo zwiotcza mm. i nie całkowicie znosi odruchy z pola operacyjnego. Używany jest w połączeniu ze stresnilem. U świń stosuje się go podając domięśniowo na 15 min. przed i.v lub i.p podażą hypnodilu.

4. Znieczulenie miejscowe

    powierzchniowe

    nasiękowe –  w miejscu cięcia albo wokół  - strzyk, cięcie cesarskie,

    dożylne – odc, kończyn

    okołonerwowe – tzw. blokada

    zewnątrzoponowe – cesarskie cięcie,

              tylne – dalsze, analgetyk jest podawany w mniejszej ilości, aby nie dotarł dalej niż na wysokość 3 segmentu krzyżowego rdzenia kręgowego co zapobiega porażeniu motorycznemu kończyn

          przednie – bliższe, większa objętość płynu

Środki miejscowo znieczulające

Kokaina

Prokaina ( novocain, polocain )

Lidokaina

Markaina

Wskazania do zastosowania sedacji, znieczulenia miejscowego i ogólnego w położnictwie

·       uspokojenie,

·       zmniejszenie bólu, strachu,

·       zniesienie odruchów obronnych, niepokoju,

·       zniesienie bólow partych, porodowych – pomoc porodowa

·       zaburzenia porodowe ze strony matki i płodu - cięcie cesarskie, fetotomia

·       skręt macicy, zapalenie macicy, mukometra hydrometra, hemometra, pyometra,

·       zmiany w obrębie jajników – torbiele, nowotwory

·       zabiegi na strzykach, gruczole mlekowym – guzy nowotworowe,

·       zabiegi u samców - kastracja, wnętrostwo, stany zapalne i nowotworowe jąder

·       zabiegi na kroczu – wypadnięcie pochwy, macicy, guzy, plastyka krocza min. przy pneumovaginie

generalnie znieczulenie ogólne najczęściej u mięsożernych i koni !

u przeżuwaczy znieczulenie nadoponowe i nasiękowe !

Najczęściej wykonywane znieczulenia w położnictwie

Bydło

Znieczulenie ogólne

0,5 ml/ 100 kg ksylazyny

Znieczulenie zewnątrzoponowe

Wskazania: rozluźnienie szyjki macicy, zniesienie parć porodowych, cięcie cesarskie, pomoc porodowa, zabiegi na strzykach, kroczu, mosznie prąciu

Znieczulenie zewnątrzoponowe tylne – krowa utrzymuje pozycję stojącą w zależności od wielkości krowy podaje się 8 – 15 ml 1% prokainy. Znieczulenie obejmuje odbyt, ogon, srom, pochwę, skórę okolicy odbytu, krocza i powierzchni guzów kulszowych.

Wkłucie: pomiędzy 1 i 2 kręgiem ogonowym

Znieczulenie przednie – wstrzykuje się 30-50 ml 5% prokainy, buhajom 60-80 ml. Obszar bezbolesności obejmuje tylne kończyny, puzdro, prącie, mosznę lub wymię, znieczulony jest także pęcherz moczowy.

Wkłucie: pomiędzy L1– L2

Stopień nasilenia reakcji znieczuleniowej zależy od ilości środka do znieczulenia. Podanie większej ilości prokainy u krowy w zn.nad.tyl. spowoduje iż może się ona położyć! UWAGA!

Znieczulenie małe do 15 ml

Znieczulenie duże od 25 – 50 ml.

Znieczulenie okołonerwowe prącia

Wskazania: badanie i zabiegi na prąciu, napletku

Znieczulenie można wykonać na stojącym zwierzęciu. Znieczulenie najczęściej na szerokość dłoni poniżej odbytu – 6% prokainy, objawy blokady po koło 20 min.

Znieczulenie miejscowe stosowane w kastracji samców ( buhaj, ogier )

Etap pierwszy – znieczulenie nasiękowo linię cięcia skóry worka mosznowego

Etap drugi – 3 z poniżej podanych metod

·       zn.dojądrowe  - do miąższu jądra podaje się 10-15 ml

                                 5% prokainy

·       zn. dopowrózkowe – po odciągnięciu każdego z jąder w dół podaje się pod osłonkę pochwową 15 ml 5% prokainy

·       zn. dopowrózkowe pośrednie – j.w. tylko igła przez miąższ jądra – 10 ml 5% prokainy

Cięcie cesarskie ( i nie tylko ) u krowy!!!!

Schemat 1

·       0,5 ml ksylazyny/100 kg m.c.

·       dodatkowo znieczulenie nadoponowe tylne

·       dodatkowo znieczulenie nasiękowe powyżej miejsca cięcia

Schemat 2

·       0,25 ml ksylazyny/100 kg m.c. i.m.

·       1% roztwór chloropromazyny w ilości 15-20 ml i.v. lub i.m. na krowę

Schemat 3

·       trankwilina

·       combelen

...