Chemia gimnazjum.rtf

Czyli co powinien wiedzieć uczeń liceum po zakończeniu każdego działu

1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMICZNE

 

·  Uczeń powinien znać:

- prawo zachowania masy,
- prawo stałości składu,
- symbole około 40 najczęściej występujących pierwiastków,
- wzory najważniejszych kwasów i wodorotlenków metali;

·  Uczeń powinien umieć:

- opisywać właściwości fizyczne i chemiczne substancji,
- opisywać objawy reakcji chemicznych,
- zapisywać wzory soli najważniejszych kwasów i nazywać je,
- obliczać masy cząsteczkowe związków chemicznych;

·  Uczeń powinien rozumieć:

- teorię atomistyczną i umieć w jej świetle objaśnić przebieg reakcji chemicznych oraz prawo zachowania masy i prawo stałości składu,
- różnicę pomiędzy pierwiastkiem, związkiem chemicznym i mieszaniną;

2. REAKCJE CHEMICZNE

·  Uczeń powinien znać:

- typy reakcji chemicznych,
- wpływ stężenia reagentów, temperatury i katalizatora na szybkość reakcji,
- definicję i wartość liczby Avogadro, prawo Avogadra, objętość molową gazów;

·  Uczeń powinien umieć:

- rozpoznać typ obserwowanej lub opisywanej reakcji chemicznej,
- pisać równania obserwowanych reakcji i reakcji do nich analogicznych,
- obliczać masy molowe związków, liczbę moli w danej masie substancji, liczbę molekuł w danej masie substancji,
- obliczać skład procentowy związku,
- obliczać liczbę moli w danej objętości gazu,
- obliczać stosunek mas lub objętości dwóch substratów reakcji,
- obliczać ilość produktu reakcji mając dane wyjściowe ilości substratów;

·  Uczeń powinien rozumieć:

- pojecie mola, masy i objętości molowej,
- jakościowy przebieg zmian energii wewnętrznej układu w czasie przebiegu reakcji;

3. BUDOWA ATOMU

 

·  Uczeń powinien znać:

- rozwój poglądów na budowę atomu,
- fakt, że liczba podpowłok w powłoce jest równa numerowi powłoki,
- maksymalną liczbę elektronów w podpowłokach s,p,d,f;

·  Uczeń powinien umieć:

- opisać model atomu składającego się z jądra i sfery wokółjądrowej,
- obliczać liczbę cząstek elementarnych na podstawie liczby atomowej i masowej,
- obliczać masę atomową z procentowego składu izotopowego pierwiastka,
- obliczać liczbę elektronów w powłoce ze wzoru 2n2, gdzie n=numerowi powłoki,
- napisać konfigurację pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20

·  Uczeń powinien rozumieć:

- pojęcie i znaczenie modelu w nauce, pojęcie powłoki jako zbioru elektronów o zbliżonym poziomie energii oraz podpowłoki jako podzbioru w tym zbiorze,
- fakt, że elektrony należące do powłok o wyższych numerach mogą znajdować się dalej od jądra niż elektrony należące do powłoki o niższym numerze.

4. UKŁAD OKRESOWY, WIĄZANIE CHEMICZNE

·  Uczeń powinien znać:

- Regułę Lewisa i Kossela,
- Zasadę tworzenia wiązań kowalencyjnych i jonowych,
- Kierunki zmiany wartości elektroujemności pierwiastków w układzie okresowym,
- Właściwości litowców i fluorowców,
- Prawo okresowości
- Budowę współczesnego układu okresowego

·  Uczeń powinien umieć:

- Na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym opisać go za pomocą konfiguracji elektronowej,
- Wskazać zależność pomiędzy położeniem pierwiastków grup 1,2,13,14,15,16,17 i 18 układu okresowego a maksymalną liczbą wiązań jakie ich atomy tworzą w związkach.
- Przewidzieć, na podstawie wartości elektroujemności typ wiązania w związkach dwuskładnikowych (tlenkach, wodorkach, chlorkach)
- Wskazać zmienność właściwości pierwiastków w układzie okresowym, ze szczególnym uwzglednieniem grupy litowców i fluorowców

·  Uczeń powinien rozumieć:eć:

- Zależność pomiędzy właściwościami związków dwuskładnikowych a charakterem wiązania;

5. ROZTWORY.

 

·  Uczeń powinien znać:

- Różnicę pomiędzy roztworem właściwym, koloidalnym i zawiesiną,
- Pojęcia: faza rozproszona i rozpraszająca, roztwór nienasycony, nasycony, przesycony
- Typy roztworów koloidalnych
- Ogólną zależność rozpuszczalności od temperatury,
- Definicję i sposób obliczania stężenia procentowego i molowego roztworu

·  Uczeń powinien umieć:

- Odczytać z tablic lub wykresu rozpuszczalność substancji w danej temperaturze,
- Przygotować roztwór nasycony dowolnej soli,
- Obliczyć masę substancji potrzebną do przygotowania określonej ilości roztworu nasyconego lub o określonym stężeniu procentowym i molowym;

·  Uczeń powinien rozumieć:

- Proces rozpuszczania i krystalizacji w świetle teorii kinetyczno- molekularnej

6. REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH

 

·  Uczeń powinien znać:

- Pojęcia: dysocjacja, elektrolit mocny i słaby, odczyn roztworu, pH, hydroliza,
- Doświadczalny sposób wykrywania kwasów i zasad w roztworach wodnych (wskaźniki);

·  Uczeń powinien umieć:

- Wymienić elektrolity mocne
- Napisać równania dysocjacji jonowej kwasów, zasad i soli
- Oceniać moc elektrolitów na podstawie stopnia ( i ew. stałej) dysocjacji,
- Określić jony charakterystyczne dla roztworów kwasów i zasad,
- Określić odczyn roztworu za pomocą wybranych wskaźników
- Wykonać proste obliczenia związane ze zobojętnianiem danej ilości kwasu (lub zasady)
- Określić pH za pomocą papierka wskaźnikowego,
- Przewidzieć odczyn wodnego roztworu soli, napisać równanie hydrolizy soli,
- Posługując się tabelą rozpuszczalności otrzymać z różnych substancji nierozpuszczalny osad wodorotlenku lub soli,
- Obliczyć masę osadu otrzymanego z substratów wziętych w stosunku niestechiometrycznym;

·  Uczeń powinien rozumieć:

- Rolę wody jako rozpuszczalnika o charakterze polarnym
- Zależność wartości pH od odczynu roztworu

7. REAKCJE UTLENIANIA - REDUKCJI

·  Uczeń powinien znać:

- Pojęcia: utlenianie, redukcja, stopień utlenienia, reduktor, utleniacz, bilans elektronowy,
- Reguły obliczania stopni utlenienia dla cząsteczek obojętnych i jonów,
- Sposób bilansowania równania metodą bilansu elektronowego;

·  Uczeń powinien umieć:

- Rozpoznać, czy reakcja jest reakcją utleniania -redukcji,
- Obliczyć stopień utlenienia i w nawiązaniu do tego rozumieć co znaczy np. siarczan (VI) żelaza (III)
- Dobrać współczynniki reakcji na podstawie bilansu elektronowego;

·  Uczeń powinien rozumieć:

- Fakt, że w obrębie cząsteczki ilość ładunków dodatnich i ujemnych musi być taka sama, a podczas reakcji ilość elektronów oddawanych przez jedne reagenty jest równa ilości elektronów przyłączanych przez inne reagenty;

8. WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

 

·  Uczeń powinien znać:

- Podział związków nieorganicznych,
- Właś...