Kim są żydzi konspekt lekcji.docx

Kim są żydzi? - Konspekt lekcji

Who Are The Jews?

Gary M Grobman - 1990

Ten rozdział przekazuje historię, religię i kulturę narodu żydowskiego od czasów biblijnych do obecnych. Te cechy żydów odróżniają ich od sąsiadów i przyczyniły się do uprzedzeń, dyskryminacji i prześladowań, które były źródłem holokaustu.

CELE INSTRUKCYJNE

Studenci poznają:

1. Historię narodu żydowskiego od początku do współczesności.

2. Podstawowe rytuały, obrzędy i zwyczaje religii żydowskiej.

3. Dlaczego różnice między religią i kulturą żydów i ich sąsiadów wywołały konflikt, który był prekursorem antysemityzmu. 

4. Fizyczna izolacja wschodnio europejskiego żydostwa w gettach spowolniła asymilację.

TREŚĆ ROZDZIAŁU

Żydzi mają 5.750-letnią historię sięgającą czasów biblijnych. Ewoluując ze wspólnej religii, naród żydowski rozwijał obyczaje, kulturę i system etyczny, który określał ich jako żydów, niezależnie od ich indywidualnych postaw religijnych. Starożytni żydzi byli zarówno zdobywcami i zdobywanymi. Ale byli wśród nielicznych ludów starożytnych które przetrwały, pomimo wieków prześladowań, rzezi i ich rozproszenia wśród wszystkich narodów świata. Tam gdzie inne narody się asymilowały, żydzi przyjmowali pewne lokalne zwyczaje, ale trzymali się podstawowych zasad swojej religii i kultury.

Ten rozdział opisuje historię, religię, zwyczaje i kulturę żydowskiego narodu. Zrozumienie "kim są żydzi" jest warunkiem do zrozumienia korzeni antysemityzmu, który, w najpodlejszej formie zasiał nasiona holokaustu, który miał swój ostateczny cel – unicestwienie żydowskiego narodu.

Judaizm

Judaizm jest religią żydów. Szacuje się, że na świecie jest 14 mln wyznawców religii żydowskiej. Większość światowego żydostwa skupiła się w 3 krajach: USA (6 mln), Izrael (3.7 mln) i Związek Sowiecki (2.5 mln). Inne kraje z istotnymi żydowskimi wspólnotami to: Francja (650.000), W Brytania (400.000), Kanada (300.000), Argentyna (300.000) i Brazylia (150.000).

Judaizm był pierwszą religią opartą na monoteizmie, wierze w jednego Boga. Wszystkie główne zachodnie religie pochodzą od judaizmu.

Główną doktryną judaizmu jest to, że Bóg, stwórca świata, zawarł szczególne porozumienie zwane przymierzem (hebr. berit) z Abrahamem, od którego pochodzi naród żydowski. Przymierze polegało na tym, że żydzi będą błogosławieni miłością i ochroną Boga, jeśli pozostaną wierni prawu bożemu i szczerze będą Go wyznawać, i odpowiadać za grzechy i występki wobec Boga i Jego praw. O narodzie żydowskim często w historii mówi się jako o "narodzie wybranym" dlatego, że wierzy się w to iż żydzi zostali wybrani spośród wszystkich starożytnych ludów do otrzymania praw i błogosławieństw Boga. Według judaizmu, żydzi zostali wybrani na Jego sługi, mimo że Bóg jest uniwersalnym stwórcą całej ludzkości.

Tradycyjnie żydzi nie zachęcają konwertytów, choć ci przyjmowani są po wykazaniu się wiedzą o wierze i szczerością w przestrzeganiu jej praw.

Doktryny judaizmu obejmują wiarę w mającego przyjść Mesjasza (od hebr. "pomazaniec"), który zjednoczy naród żydowski i zaprowadzi do królestwa bożego na ziemi i przyniesie pokój i sprawiedliwość całej ludzkości.

Choć judaizm uznaje "życie pozagrobowe". to głównie jest religią "tego świata". Stwórca teologii judaistycznej jest wszechwiedzący i nie ma formy cielesnej. 

Judaizm jest tradycyjnie zdecentralizowany. Nie ma odpowiednika papieża czy innej głównej, decydującej władzy międzynarodowej, która definiuje religijne dogmaty i praktyki. Każda wspólnota żydowska odpowiada za własne sprawy i zwykle, ale nie zawsze, kieruje nią przywódca duchowy zwany rabinem. Wielu rabinów kształconych jest w seminarium lub na uniwersytecie, ustanowionych w celu dalszej edukacji religijnej i nauczania. Każda z głównych grup judaizmu (ortodoksi, konserwatywni, reformowani i rekonstrukcjoniści) ma własną instytucję w USA kształcącą rabinów, i każda sekta, każda kongregacja, zachowuje własne praktyki, tradycje i interpretacje żydowskiego prawa.

Żydowskie modły i nauka często odbywają się w synagodze, a nabożeństwa religijne często obejmują modły i czytanie Tory. Nabożeństwa w synagodze tradycyjnie prowadzi rabin przy asyście kantora, który kieruje śpiewem towarzyszącym modłom.

Tradycyjnie judaizm kładzie nacisk na etyczne zachowanie i traktowanie innych "tak jak sami chcielibyście być traktowani". A zatem, doktryna która istnieje w żydowskim prawie pisanym i mówionym jest stale reinterpretowana w reakcji na nowoczesne wydarzenia.

Główne przepisy prawa żydowskiego znajdują się w Torze, która składa się z Pięciu Ksiąg Mojżesza (znanych jako Pięcioksiąg = Pentateuch) i która tworzy pierwszą część Starego Testamentu. To prawo zostało uzupełnione prawem mówionym i interpretacjami prawa zawartego w Talmudzie.

W Torze jest 613 przykazań, jak również "Dziesięć Przykazań". Te 613 przykazania rządzą żydowskim prawem w takich dziedzinach jak filantropia, ofiary, modlitwa, czystość rytualna, prawa żywieniowe i świętowanie szabatu i innych świąt. Żydowski system prawa, nazywany również Halacha, obejmuje system cywilny i karny sądownictwa, przestrzegany przez religijnych żydów. Halacha reguluje żydowskie życie, takie jak małżeństwo i rozwód, relacje z nie-żydami i edukację.

Tak jak w przypadku wyznawców wszystkich religii, różny jest stopień w jakim poszczególni żydzi przestrzegają żydowskie prawa i tradycje.

Do praktyk religijnych żydów należą:

1. Prawa żywieniowe

Rygorystyczne prawo żydowskie wymaga by żydzi nie konsumowali pewnych produktów, takich jak wieprzowina, niektórych owoców morza, albo produktów bez usuniętej krwi, i nie wolno mieszać nabiału z produktami mięsnymi w tym samym posiłku. Są także prawa opisujące jak należy zabijać zwierzęta by zminimalizować cierpienie.

2. Kalendarz żydowski

Żydowskie prawo wykorzystuje kalendarz księżycowy i słoneczny dla ustalenia dat świąt. Daty świąt i festiwali określa kalendarz księżycowy, który opiera się na fazach księżyca. Okres od nowiu do nowiu trwa 29 dni, 12.75 godzin. Dlatego żydowski miesiąc trwa albo 29 albo 30 dni. Ponieważ rok słoneczny wynosi 365.25 dni, rok księżycowy jest około 11 dni krótszy (12 x 29.5), nanosi się poprawki do żydowskiego kalendarza by zapewnić, że święta żydowskie zawsze są o tej samej porze (które same są kalkulacjami opartymi na słońcu a nie księżycu) każdego roku. Miesiąc księżycowy jest wtedy "miesiącem przestępnym" jako część tej poprawki, z całkowitą liczbą 7 miesięcy dodawaną co 19 lat.

Żydowski szabat i święta tradycyjnie rozpoczynają się o zachodzie słońca wieczór przed szabatem albo świętem. W ten sposób święto Rosh Hashanah w 1990 obchodzono 21 i 22  września, ale rozpoczynano 20 września.

3. Szabat i festiwale

Czwarte z 10 przykazań jest " Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić' (Wyj 20:8). Religijni żydzi nie wykonują żadnej pracy w szabat, który spędza się na modłach i naukach religijnych. Oprócz szabatu, żydzi zarówno w czasach starożytnych jak i obecnie obchodzą święta i festiwale, z których każdy ma własne rytuały wiążące się ze świętowaniem. Są to m. in.:

Rosh Hashanah (Nowy Rok): Rosh Hashanah oznacza nowy rok żydowskiego kalendarza. Jest to święto radosne i uroczyste. Tego dnia żydzi na całym świecie nie pracują i nie idą do szkoły. Rytualnie dmie się w róg barana (shofar) by oznajmiał początek 10 dni pokuty, która kulminuje w Yom Kippur.

Yom Kippur: Najświętszy dzień w żydowskim kalendarzu. Żydzi nie pracują i nie idą do szkoły, i powstrzymują się od jedzenia czy picia przez cały dzień. Żydzi uważają go za dzień w którym osoba jest sądzona przez Boga, i dlatego jest to uroczysty dzień oznaczony modlitwą i pokutą.

Passover: Passover to 8-dniowy festiwal upamiętniający uwolnienie Izraelitów z egipskiej niewoli. Rytualne święto w dwu pierwszych nocach tego święta, nazywane seder, obejmuje przypominanie historii Passover. W ciągu tych 8 dni konsumowane są rytualne potrawy, których nie konsumuje się w ciągu roku. Religijni żydzi nie pracują i nie idą do szkoły w dwu pierwszych i dwu ostatnich dniach tego święta.

Shavuot (święto tygodni): Jest to festiwal oznaczający danie przez Boga Tory Izraelitom na Górze Synaj. Jest to 2-dniowe święto często obchodzone całonocną nauką religii z przyjaciółmi. Religijni żydzi nie pracują i nie idą do szkoły.

Succot: Jest to upamiętnienie wędrówki Izraelitów po pustyni zanim dostali Torę. Jest także upamiętnieniem ostatnich żniw przed zimowymi deszczami. Jest to 8-dniowe święto i religijni żydzi nie pracują i nie idą do szkoły w pierwszych dwu i w ostatnim dniu tego festiwalu. Zwyczajem jest budowanie struktury zwanej Succah jako symbolu rodzajów struktur w jakich żyli Izraelici kiedy wędrowali po pustyni.

Simchat Torah: Upamiętnia zakończenie i początek cyklu czytania Tory trwającego 1 rok. Ma miejsce dzień po zakończeniu Succot. W tym dniu religijni żydzi nie pracują i nie idą do szkoły.

Hanukkah: Jest to 8-dniowe święto upamiętniające zwycięstwo starożytnych Izraelitów pod wodzą Judy Maccabee, nad armią syryjsko-grecką w 165 pne. Tradycyjnie żydzi zapalają jedną świecę każdego wieczora tego festiwalu do chwili kiedy palą się 8 ósmego dnia, plus ekstra świeca "shammash". Od niedawna tradycją stało się dawanie prezentów. Choć Hannukah zwykle  przypada w czasie Bożego Narodzenia, to w żaden sposób nie jest porównywalne dla żydów z Bożym Narodzeniem.

Purim: Niewielkie święto w żydowskim kalendarzu upamiętniające zwycięstwo żydów nad morderczym spiskiem doradcy króla Ahasuerusa w Persji w V wieku pne. Jest to radosne świeto i obchodzi się je czytaniem Megillah (zwoju opowiadającego historię Purim) poprzez pieczenie hamintaschen (trójkątne ciastka wypełnione dżemem) i przebieranie się w kostiumy.

4. Rytualna odzież

Przez stulecia religijni żydzi ubierali się inaczej od obywateli krajów gospodarzy kiedy uczestniczyli w świeckich i nie-świeckich czynnościach. Podczas modłów żydowscy mężczyźni tradycyjnie mieli na sobie:

a. Skull cap (Kippah, yarmulka): nakrycie głowy.

b. Phylacteries (Tefillin): są to małe pudełka zawierające fragmenty Tory napisane na pergaminie ze skórzanymi paskami, noszone na czole i lewym ramieniu podczas modłów.

c. Szal z frędzlami (Tallit): noszony podczas modłów.

5. Wydarzenia w cyklu życia

a. Obrzezanie (Bris): żydowscy chłopcy poddawani są obrzezaniu w ósmym dniu od urodzenia, jako znak przymierza między Abrahamem i Bogiem. Podczas ceremonii chłopcu nadaje się imię.

b. Bar Mitzvah: w wieku 13 lat, prawo żydowskie uważa chłopca za dorosłego. W jego honorze odbywa się specjalne nabożeństwo, i pozwala mu się czytać Torę po raz pierwszy. Porównywalną ceremonią dla dziewcząt jest Bat Mitzvah, której znaczenie religijne różni się zależnie od sekty judaizmu.

c. Małżeństwo i rozwód: podczas ceremonii ślubu religijni żydzi podpisują kontrakt małżeński zwany Ketuba. Opisuje on warunki małżeństwa. Ceremonia ta, jak w wielu innych religiach, została zrytualizowana i często obejmuje tłuczenie szklanki przez pana młodego, co symbolizuje zniszczenie świątyni. Prawo żydowskie uznaje rozwód, jego formalny dokument nazywa się Get. Nawet kiedy religijni żydzi dostaną rozwód świecki, druga strona nie może zawrzeć ponownego małżeństwa jeśli nie ma Get z żydowskiego sądu.

d. Smierć i żałoba: po śmierci żyda ciało jest rytualnie myte i złożone w trumnie do pochówku, ogólnie dzień po śmierci. Bliscy zachowują 7-dniową żałobę zwaną Shiva, kiedy odbywają się nabożeństwa religijne w domu zmarłego. Rocznica śmierci rodzica (Yahrzeit) upamiętniana jest zapaleniem świecy i modlitwą (Kaddish).

Krótka historia narodu żydowskiego

Historia żydów, jak opisuje Biblia, rozpoczyna się od Abrahama. On był pierwszym który porzucił politeizm i bałwochwalstwo na rzecz wiary w jednego Boga. Syn Abrahama, Isaac, syn Isaaca - Jacob również uważani są przez żydów za patriarchów. Historia Josepha, jednego z 12 synów Jacoba, też występuje w Biblii. Jego bracia sprzedali go Egipcjanom. Na skutek głodu, reszta rodziny Josepha przeniosła się do Egiptu gdzie oni i ich potomkowie żyli w pokoju przez kilka pokoleń. Ale około 1580 pne nowy Pharaoh (władca) w Egipcie poczuł się zagrożony przez żydów jak również inne ludy które się tam osiedliły, więc uczynił ich niewolnikami.

Księga Wyjścia opowiada historię Mojżesza i uwolnienie przez niego żydów z egipskiej niewoli. Mojżesz wyprowadził żydów z Egiptu kiedy Egipcjan dotknęło 10 plag. Wtedy Izraelici spędzili 40 lat wędrując po pustyni pod przywództwem Mojżesza. To wtedy Mojżesz wszedł na Górę Synaj, i jak mówi tradycja, wrócił z Dziesięcioma Przykazaniami od Boga jak również z Torą. Mojżesz zmarł zanim Izraelici wkroczyli na "ziemię obiecaną" Izraela.

Po śmierci Mojżesza, 12 plemion Izraela (jeden pochodzący od każdego z 12 synów Jacoba) prowadził Joszua n...