Naukę o międzynarodowych stosunkach gospodarczych .doc

Naukę o międzynarodowych stosunkach gospodarczych należy traktować jako teorię ekonomii. Przedmiotem tej dyscypliny są zasady i mechanizmy rządzące tą gospodarką narodową.
W gospodarce światowej zachodzą szybkie przemiany, rozwijają się rynki. Dziedzina ta, więc zyskała na dużej popularności.
Przedmiotem badań są stwierdzenia bardzo ogólne – głównie stosunki międzynarodowe.

Odrobina historii

•                      Protekcjonizm od zawsze – staroż, średn a potem merkantylizm

•                      Pojawienie się korzyści komparatywnych gdzie eksport i import cieszyły się równymi prawami

•                      Doktryna wolnego handlu

•                      Protekcjonizm nie zginął – teza o konieczności ochrony krajów słabszych ekonomicznie

•                      Zasada przemysłowego wychowania narodów – czyli ochrona tworzącego się przemysłu

•                      XIX/XX - konkurencja między państwami i nadprodukcja dała szansę protekcjonizmowi

•                      I wojna i wielki kryzys to zaostrzenie protekcjonizmu

•                      Po II wojnie – przeplatanie procesów liberalizacyjnych i protekcjonistycznych – zawarcie układu GATT 1947

•                      Pogarszanie się koniunktury gospodarczej – nasilanie się protekcjonizmu w handlu - neoprotekcjonizm –

•                      Tworzenie regionalnych ugrupowań integracyjnych – 1957 – EWG

•                      AUTARKIA to kompleksowy rozwój przemysłu, zwłaszcza ciężkiego, chronionego przed konkurencją; względy bezpieczeństwa społecznego i politycznego

•                      Nowe orientacje antyimportowej polityki gospodarczej

Ekonomia rozwoju – nierównomierność rozwoju jest następstwem doktryny wolnego handlu, która faworyzowała kraje ekon zaawansowane

Ekonomia dobrobytu – sprawiedliwy podział dochodów, stawia na pozaekonom korzyści – pełne zatrudnienie, edukacja, awans cywilizacyjny, zapewnienie politycznej samodzielności kraju

Wspólna koncepcja antyimportowa 

•                      kraje rozwijające się muszą dojrzeć do aktywnego i efektywnego uczestnictwa w handlu międzynarodowym

•                      najpierw koncentracja na popycie wewnętrznym

•                     eksport jako zapłata za niezbędny import

•                     rozwój przemysłu – zwłaszcza przetwórczego

•                     deformacja cen

•                     przedsiębiorstwa tracą zdolność reagowania

•                     Po 1965 ewolucja doprowadziła do przyspieszenia eksportu

•                      Polityka proeksportowa– stwarzanie warunków dla eksportu

•                      Rzeczywistość gospodarcza to nie model rynku doskonale konkurencyjnego

•                      Państwo ingeruje w procesy rynkowe. Państwo poprzez politykę proeksportową niweluje skutki zniekształceń gospodarki światowej–stwarza eksporterom dogodne warunki

•                      Pomoc jest potrzebna – eksport to większe koszty

•                      Przykłady sukcesu – duża pomoc w eksporcie, brak zamknięcia na import

Połowa lat 60. Korea, Tajwan, Hongkong, Singapur

•                      Lata 70. Japonia, Niemcy, Holandia, Szwajcaria

•                      Polityka proeksportowa jest na długą skalę, droga – ale daje więcej korzyści

•                      Ograniczanie importu pogarsza konkurencyjność gospodarki, mniej nowych technologii, mniej nowych produktów

•                      Globalizacja - brak barier – polityka wspierania eksportu

3. Polityka handlowa i jej narzędzia

Państwo posługuje się różnymi środkami administracyjnymi– ograniczenia przedmiotowe lub terytorialne

używa się różnych narzędzi:

•                     cła – narzędzia taryfowe

•                     nietaryfowe – pozataryfowe i parotaryfowe

•                     środki pozataryfowe są to wszystkie rodzaje regulacji, działań, procedur i środków przedsięwziętych przez rządy, które w efekcie mogą wywierać ograniczający wpływ na handel międzynarodowy

Klasyfikacja narzędzi polityki handlowej

•                      taryfowe–cła–tworzą barierę wartościową importu – powiększają cenę towaru

•                      parotaryfowe – oddziaływają na cenę importu ale nie są cłami,

•                      opłaty wyrównawcze, podatki – VAT, akcyza

•                      pozataryfowe - głównie bariery administracyjne

•                      Środki taryfowe - cło

Opłata pobierana przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów w momencie przekraczania granicy celnej

Funkcje cła:

•                      fiskalna–dostarczanie środków do budżetu państwa

•                      ochronna–produkcja krajowa mniej zagrożona

Typy ceł ze względu na kierunek przepływów
importowe – opłaty pobierane przy imporcie

eksportowe – pobierane od sprzedaży za granicę

tranzytowe – coraz częściej się znosi

podstawa wymiaru cła

•                      od wartości - % wartości towarów

•                      ilościowe/specyficzne – ustalane w jednostkach pieniężnych od jednostki miary

•                      mieszane/kombinowane – połączenie wartości i ilości

•                      alternatywne – jak wyżej ale alternatywa – (np. 20% wartości ale nie mniej niż 1000$)

•                      Rodzaje ceł z punktu widzenia zagr polityki ekon

•                      autonomiczne – państwo samo wprowadza – samodzielną nie uzgodnioną z nikim decyzją

•                      umowne – państwa porozumiewają się

zasada – klauzula najwyższego uprzywilejowania, cła:

minimalne – kraje mające klauzulę

maksymalne – nie ma klauzuli

Środki parataryfowe

•                      opłaty wyrównawcze – obciążenie importu lub dodatek do ceł

•                      opłaty fiskalne i specjalne– różne obciążenia traktowane jako zapłata administracji za usługi na rzecz handlu zagr

•                      podatki wew– dodatkowe opłaty nakładane na import po ocleniu

•                      podatek graniczny– szerszy zasięg niż cło – może obejmować wszystkie towary importowane

•                      podatki konsumpcyjne/akcyza – w UE, podatek pośredni– obejmuje towary przy sprzedaży

środki pozataryfowe

ograniczenia ilościowe– kwoty, kontygenty nietaryfowe

•                     bezpośrednie wyznaczenie przez państwo ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie

•                     ściśle określony limit maksymalnej wielkości importu/eksportu/tranzytu

•                     wielkość kontygentu- postać ilościowa (kontygent ilościowy) lub wartościowa (kontygent wartościowy) główny cel ograniczeń ilościowych: 

•                      ochrona produkcji krajowej przed zagranicą,

•                      poprawa bilansu płatniczego przez ograniczenie wydatków dewizowych

•                      poprawa terms of trade

środki pozataryfowe
całkowity zakaz importu– embargo -prawny zakaz operacji handlowych

•                      może dotyczyć określonych grup towarów importowanych z niektórych krajów lub obejmować import z wszystkich krajów

•                      stosuje się głównie ze względów polit i może mieć charakter dyskryminacyjny

•                      może być stałe lub okresowe

•                      mogą być bezwzględne– np. leki, narkotyki

•                      względne–po uzyskaniu odpowiedniego pozwolenia

środki pozataryfowe koncesje i licencje importowe lub eksportowe

•                      pozwolenia przywozu lub wywozu

•                      licencjonowanie obrotów zmierza do zmniejszenia ilości podmiotów handlujących danym towarem

•                      licencje najczęściej towarzyszą kontygentom ilościowym

•                      licencje wprowadza się na towary strategiczne dla kraju

•                      licencje importowe wspierają krajową produkcję zagrożoną przez konkurencję zagraniczną

•                      środki pozataryfowe
dobrowolne ograniczenia eksportu

•                      stosunkowo nowa forma ograniczeń ilościowych

•                      zobowiązanie kraju eksportującego, że po pewnym okresie eksport nie przekroczy określonej wartości;

•                      dzieje się to pod presją importera

są 3 typy dobrowolności

•                      ograniczenia jednostronne wprowadzane z własnej inicjatywy przez kraj eksportera

•                      ograniczenia jednostronne, wynikające z dwustronnych negocjacji

•                      ograniczenia dwustronne zawierane w ramach układu wielostronnego

środki pozataryfowe
ograniczenia dewizowe

•                      należą do grupy środków wewnętrznej polityki monetarnej i fiskalnej

•                      całkowite lub częściowe zniesienie swobody obrotu dewizowego z zagranicą

•                      kontrolę obrotu dewizami w danym kraju przejmuje administracja państwowa

•                      na dokonanie płatności za granicę potrzebna jest zgoda

środki pozataryfowe
normy techniczne i sanitarne

•                      zyskują na znaczeniu

•                      wprowadzają je państwa w celu ochrony zdrowia i życia ludzi, ochrony środowiska, spełniania wymagań technicznych dotyczących towarów

•                      bardzo skuteczne przeciw słabszym technologicznie konkurentom

•                      trudno udowodnić protekcjonizm

środki pozataryfowe
zakupy rządowe

•                      są dokonywane przez rząd, agencje rządowe, instytucje publiczne oraz firmy podlegającej silnej regulacji rządowej

•                      są często bez przetargów lub nie publikuje się o nich inf

środki pozataryfowe
mechanizm kursów walutowych

•                      zmiany kursu walutowego wpływają na bilans handlowy i na gospodarkę

•                      dewaluacja – obniżenie kursu walutowego w stosunku do walut lub złota powoduje że nasz eksport staje się za granicą tani a następuje wzrost cen towarów z importu

•                      rewaluacja – podwyższenie kursu waluty krajowej – wzrost cen w eksporcie wyrażony w walutach obcych, których kursy spadły w stosunku do naszej waluty; następuje spadek cen towarów z importu *dewaluacja korzystna dla bilansu handlowego i płatniczego – wzrost eksportu, zatrudnienia,  zdolności konkurencyjnej

•                      rewaluacja niekorzystnie wpływa na bilans – ale może ułatwić zaopatrzenie rynku wewnętrznego i pobudzać konkurencję na rynku wewnętrznym

środki pozataryfowe
wymóg składnika krajowego

ten środek może przybierać 2 formy:

•                      zobowiązania krajowego podmiotu kupującego importowane wyroby do pokrycia określonej części popytu zakupami na rynku wewnętrznym

•                      ...