Produkcja własnych kulek proteinowych jest rzeczą bardzo ciekawą i przy dobraniu odpowiednich składników daje zaskakujące efekty. Zaletą produkowanych przez nas kulek jest ich świeżość oraz znajomość składu (nie wspominając o kosztach), przez co bez problemu możemy regulować ich poziomy energetyczne dobierają je do danych potrzeb i danego łowiska. Pisząc "potrzeby" miałem na myśli np. porę roku, temperaturę wody, długość nęcenia, ich przeznaczenie (hakowe czy też zanętowe) itd.
Wiele karpiarzy, którzy po raz pierwszy dobierają skład swojego miksu troszczy się jedynie o to, żeby ciasto nie lepiło się do rąk, rolowały się z niego kulki oraz aby kulki nie pływały pod taflą wody. Takie myślenie to niestety duży błąd z uwagi na to, że przykładowa kulka może kryć w swoim składzie np. 90% węglowodanów, 5% białka i 5% tłuszczy. Taki skład jest najgorszym z najgorszych. Spróbujemy to zmienić.
BIAŁKO
Samo słowo białko na pewno niejednokrotnie było przez was słyszane, jednak na temat jego budowy powiedziało by na pewno niewiele osób . Pod względem biochemicznym białko jest liniową makrocząsteczką zbudowaną z różnych od siebie aminokwasów. Na ogół liczba aminokwasów w cząsteczce białka wacha się od dwudziestu do więcej niż tysiąca ("białka olbrzymie"). Przeglądając ceny dodatków wysokobiałkowych można by się zastanawiać od czego zależy ich zróżnicowanie cenowe. Otóż sprawa jest bardzo prosta. Jak już napisałem białka różnią się od siebie wchodzącymi w ich budowę aminokwasami. Nasuwa się prosty wniosek - zróżnicowanie cenowe zależy od ceny aminokwasów. Oczywiście cena zależy też od wielu czynników przemysłowych oraz czy białko jest zwierzęce czy roślinne, jednak to nie czas ani miejsce, aby rozpisywać się na ten temat. Chciałem jeszcze dodać, że w przyszłości na skutek ciągłego rozwoju biochemii może dojść do tego, że metabolizm karpia nie poradzi sobie z "przetrawieniem" jakiegoś aminokwasu, co doprowadzi do fenyloketonurii lub alkaptonurii - chorób.
Białko nie jest głównym składnikiem kulek jak możemy wnioskować z nazwy "kulki proteinowe". Ich procentowa zawartość powinna wynosić od około 20% do 35%. Niższy poziom białka (20%-25%) wykorzystuje się w kulkach zanętowych, a podwyższoną zawartość (30%-35%) w kulkach przynętowych, przez co nasza kulka na włosie będzie budzić większe zainteresowanie karpi niż te zanętowe. Białko w kulkach potrzebne jest karpiom do celów budulcowych. Młode ryby potrzebują więcej białka niż te starsze.
Zdolność przyswajania białka maleje wraz ze wzrostem ryb. U małych karpi ( narybek) przyswajalny poziom białka wacha się w granicach 35%. U dorosłych osobników poziom ten spada do przedziału 20-25%. Co się stanie, gdy zawartość białka będzie większa niż jego przyswajalny poziom? Otóż zostanie ono zamienione na energię, więc nie ma sensu przekraczać tej zawartości z uwagi na to, że białko jest najdroższym składnikiem kulek. Pamiętać zatem należy, aby zawartość białka w kulkach proteinowych nie przekraczała 30%. Ktoś spyta dlaczego ten próg podniesiono o 5% w stosunku do górnej granicy przyswajalności przez dorosłe osobniki? Odpowiedź jest prosta, białko białku nie równe. Istotnym parametrem oprócz ogólnej zawartości białka w pokarmie jest zawartość białka strawnego, która jest na ogół nieco niższa niż zawartość białka ogólnego, dlatego uzasadnione jest podniesienie jego zawartości o wspomniane 5%. Jeśli ktoś potrafi bilansować białko uwzględniając zawartość aminokwasów i poziom białka strawnego może pokusić się o zbilansowanie jego zawartości na idealnym poziomie, ale może pozostawmy to ichtiologom;-) .
Podsumowując do wyrobu kulek najlepiej użyć mieszaninę białek z przewagą łatwo przyswajalnego białka zwierzęcego oraz trudniej przyswajalnego białka roślinnego. Mieszanka taka jest najlepsza, ponieważ karpiom należy dostarczać białka, w których występują aminokwasy, których sam nie jest w stanie produkować. Różnorodność komponentów białkowych uchroni nas od niedoboru pewnych niezbędnych aminokwasów które nazywamy egzogennymi.
WĘGLOWODANY
Węglowodany, inaczej cukry są podstawowym źródłem energetycznym. Dzielimy je na trzy podstawowe grupy:
- cukry proste (monosacharydy)
- dwucukry ( bisacharydy )
- cukry złożone (polisacharydy)
Cukry proste
Z tej grupy najważniejszymi (biochemicznie) są pentozy i heksozy. Pentozy to cukry, które zawierają w swojej budowie 5 atomów węgla, czyli np. ryboza. Heksozy zawierają 6 atomów węgla, np. glukoza, fruktoza. Cukry proste są bardzo szybko przyswajalne (szybko dostarczają energię).
Cukry złożone
Cukry złożone są ciężej przyswajalne przez organizm. Do podstawowych cukrów złożonych zaliczamy: bisacharydy (sacharoza), maltoza, laktoza. Oprócz tego możemy wyróżnić tak zwane polisacharydy, czyli: skrobia, glikogen, celuloza.
To by było na tyle odnośnie informacji biochemicznych węglowodanów. Przejdźmy do ich roli w kulkach. Ich procentowy udział powinien wynosić od 35% do 50%. Należy pamiętać, że kulki zanętowe najlepiej gdyby miały 40% węglowodanów, ponieważ ich podstawową funkcją jest dostarczanie łatwostrawnej energii.
TŁUSZCZE
Ostatnim składnikiem są tłuszcze (glicerydy). Z chemicznego punktu widzenia tłuszcze są mieszaniną wyższych kwasów organicznych oraz gliceryny. Tłuszcze dzielimy na dwa typy:
- zwierzęce
- roślinne
Za wyjątkiem tranu tłuszcze roślinne są cieczami, a tłuszcze zwierzęce ciałami stałymi.
Zawartość tłuszczy w kulkach powinna wahać się w graniach 8-10%. Tłuszcze dostarczają duże ilości energii. Również dzięki nim nasze ciasto nie jest suche, pozwala się rolować. Poza tym zawierają dużo witamin z grupy A, D, E, K. Z ilością tłuszczu bardzo łatwo jest przesadzić dodawając go podczas wyrabiania ciasta.
Liczenie bilansu odżywczego ręcznie jest rzeczą żmudną i wymaga czasu. Dlatego wykonałem w programie Microsoft Exel program, który po podaniu składu procentowego miksu oblicza nam automatycznie bilans odżywczy. Wszelkie informacje na temat jego obsługi zawarte są bezpośrednio w nim.
chesschempion