Spis treci Wykaz skrótów 8 Ważniejsze postacie 9 Przedmowa 11 Podziękowania 14 Wstęp 15 1. Gry wojenne z poczštku 194] roku 45 2. Radzieckie przygotowania do wojny 75 3. Walka się rozpoczyna 121 4. Jelnia: koniec Blitzkriegu 147 5. Nacisk na południowe skrzydło Grupy Armii rodek" 173 6. Kijów 205 7. Moskwa 229 8. Wojna wygrana i przegrana: próba analizy 257 Aneks I: Dokumenty 295 Aneks II: Struktura i organizacja Armii Czerwonej oraz Wehrmachtu w 1941 roku 321 Nota bibliograficzna 331 Indeks nazwisk 335 Wykaz skrótów Niemieckie Abwehra - Wydział Kontrwywiadu OKW Dulag - obóz przejciowy dla jeńców wojennych OKH -Oberkommando des Heeres (Naczelne Dowództwo Sił Lšdowych) OKW - Oberkommando der Wehrmacht (Naczelne Dowództwo Sił Zbrojnych - Wehrmachtu) SS -Schutzstaffetn (Sztafety Ochronne). Jednostki SS, takie jak Das Reich", walczyły w Rosji u boku jednostek armii regularnej Rosyjskie KGB -Komissariat Gosudarstwiennoj Biezopastnosti (Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego), kontynuator NKWD NKWD -Narodnyj Komissariat Wnutriennych Diet (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych), policja polityczna OSOAWIACHIM - Obszczestwo Sodiejstwia Oboronie, Awiacjonnomu i Chimiczeskomu Stroitielstwu (Powszechne Stowarzyszenie Wspierania Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwchemicznej) Politruk -poiiticzeskej rukowoditiel (komisarz polityczny), oficer równy rangš i władzš dowódcom wojskowym Politbiuro - Politiczeskoje Biuro (Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Partii Komunistycznej) Stawka" - Kwatera Główna Naczelnego Dowództwa pod kierownictwem Stalina Ważniejsze postacie (Stopnie wojskowe z 22 czerwca 1941 roku) Niemieckie Bock Fedor von, feldmarszałek - dowódca Grapy Armii rodek" Brauchitsch Walter von, feldmarszałek - naczelny dowódca sił lšdowych Góring Hermann, marszałek Rzeszy - dowódca Luftwaffe i jeden z przywódców partii nazistowskiej Guderian Heinz, generał - dowódca 2 Grupy Pancernej Haider Franz, generał - szef Sztabu Generalnego Heusinger Alfred, generał - szef Oddziału Operacyjnego Sztabu Generalnego, zastępca Haidera Hitler Adolf- głowa państwa, samowładny dyktator Hoth Hermann, generał - dowódca 3 Grupy Pancernej Jodl Alfred, generał - szef Oddziału Operacyjnego OKW Keitel Wilhelm, feldmarszałek - dowódca OKW Kesselring Albert, feldmarszałek - dowódca 2 Floty Luftwaffe Kluge Giinther von, feldmarszałek - dowódca 4 Armii Paulus Friedrich, generał - oficer sztabowy (Główny Oficer Operacyjny) w OKH, pracujšcy dla Haidera Schweppenburg Leo Freichergeyer von, generał - podczas realizacji planu Barbarossa", dowódca XXIV Korpusu Pancernego Warlimont Walter, generał - szef Oddziału L" OKW Weichs Maximilian von, generał - dowódca 2 Armii Rosyjskie Bagramian Iwan Ch., generał - szef oddziału operacyjnego sztabu Frontu Południowo-Wschodniego Budionny Siemion M., marszałek - bohater wojny domowej i dowódca Kierunku Południowo-Zachodniego w czasie okršżenia Kijowa Chruszczow Nikita S. - komisarz Kierunku Południowo-Zachodniego, następca Stalina, głowa państwa i dyktator w połowie lat pięćdziesištych Jeremienko Andriej I., generał - dowódca Frontu Briańskiego Kirponos Michaił P, generał - dowódca Frontu Południowo-Zachodniego, zginšł podczas okršżenia Kijowa Koniew Iwan S., generał - dowódca 19 Armii podczas bitwy o Smoleńsk, we wrzeniu 1941 roku dowódca Frontu Zachodniego, dowódca Frontu Kalinińskiego podczas bitwy pod Moskwš Kuzniecow Fiodor I., generał - uczestnik lutowej gry wojennej, na poczštku wojny dowódca Frontu Północno-Zacliodniego, dowódca 21 Armii podczas kontrataków na południowe skrzydło Grupy Armii rodek" w lipcu 1941 roku,wkońcu lipca 3941 mianowany dowódcš Frontu Centralnego Mierieckow Kiriłł A., generał - szef Sztabu Generalnego podczas styczniowych gier wojennych, po zniszczeniu wybrzuszenia białostockiego rozstrzelany na rozkaz Stalina Pawłów Dmitrij G., generał - dowódca Frontu Zachodniego na poczštku wojny, po zniszczeniu wybrzuszenia białostockiego rozstrzelany na rozkaz Stalina Rokossowski Konstantyn K., generał - kawalerzysta, dowódca 16 Armii podczas napaci Niemiec na ZSRR Szaposznikow Borys M., marszałek - szef Sztabu Generalnego podczas okršżenia Kijowa Stalin Józef W. - głowa państwa, samowładny dyktator Timoszenko Siemion K., marszałek - ludowy komisarz obrony na poczštku wojny, pod koniec okršżenia Kijowa zastšpił Budionnego na stanowisku dowódcy Kierunku Południowo-Zachodniego Wasilewski Aleksandr M., generał - od 1939 do maja 1940 roku pierwszy zastępca szefa oddziału operacyjnego Stawki", od 23 czerwca 1941 roku szef oddziału operacyjnego; przez resztę roku 1941 odwiedzał różne fronty jako człowiek do specjalnych poruczeń Stalina; w czerwcu 1942 roku zastšpi) Szaposznikowa na stanowisku szefa Sztabu Generalnego Żuków Gieorgij K., generał - na poczštku wojny szef Sztabu Generalnego, potem pod Jelniš dowódca Frontu Rezerwowego, podczas bitwy pod Moskwš dowódca Frontu Zachodniego Przedmowa Do trwałych mitów XX wieku należy ten mówišcy, że Niemcy w czerwcu 1941 roku zaskoczyli zupełnie Stalina i Armię Czerwonš. W myl tej legendy Stalin tak bardzo bał się sprowokować Hitlera, że rozmylnie podejmował kroki, w wyniku których ZSRR został całkowicie i żałonie nieprzygotowany do wojny. Opowiada się historie o oficerach rosyjskich jęczšcych w udręce: Ostrze!iwuje nas nieprzyjaciel, co mamy robić?". Mówi się tezo tym, jak łatwo niemieckie grupy pancerne i oddziały zmechanizowane przełamywały le przygotowane rosyjskie umocnienia nadgraniczne i wdzierały się szybko w głšb terytorium wroga na setki kilometrów. Pierwsze dni i tygodnie wojny na wschodzie, zwanej przez Niemców operacjš Barbarossa" a przez Rosjan Wielkš Wojnš Narodowš, zdawały się spełniać wszystkie oczekiwania niemieckiego Sztabu Generalnego. W myl jego planów po zniszczeniu skoncentrowanych wzdłuż zachodniej granicy wojsk Armii Czerwonej i przełamaniu pierwszego, i jedynego, rzutu obrony, nic nie zagradzało już drogi w głšb ogromnego terytorium ZSRR, z bogatymi spichrzami zbożowymi Ukrainy i polami naftowymi Kaukazu. Dysponujšc tymi zasobami, niemiecki Wehrmacht mógłby niczym kolos wznieć się nad wiatem i być nie do pobicia przez jakškolwiek koalicję przeciwników. Krótko mówišc, w lipcu 1941 roku wojna wydawała się praktycznie zakończona. Wszystkie cele potrzebne do całkowitego zwycięstwa zostały osišgnięte. Albo przynajmniej byłoby tak, gdyby prawdziwš okazała się konwencjonalna wiedza o rozlokowaniu i stanie przygotowania do obrony sił Armii Czerwonej. Wojna jednak nie była jeszcze skończona. Od lipca do wrzenia 1941 roku miały miejsce wydarzenia, które na zawsze zmieniły losy wojny. Zamiast triumfów armię niemieckš spotkała seria opónień i odwrotów, której kulminacjš była strategiczna klęska poniesiona z ršk Gieorgija Żukowa w grudniu 1941 rokuu bramMoskwy. Ta ksišżka ma na celu nie tylko szczegółowe pokazanie przełomowego okresu od lipca do grudnia 1941 roku, ale też udokumentowanie starannie przygotowanego radzieckiego zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Narodowej. Chcę .udowodnić w tej ksišżce, że Stalin i radzieckie Naczelne Dowództwo naprawdę nie zostali zaskoczeni przez niemieckš inwazję, lecz w rzeczywistoci przygotowali umiejętny, nowatorski i cile tajny plan jej odparcia. Plan ten nie był natchnionym dziełem genialnej jednostki. Nie powstał on również przy zgodzie i współpracy wszystkich jego ważnych wykonawców, ani też nie ustrzeżono się przy jego wprowadzaniu w życie poważnych błędów. Ale był to jednak pian skuteczny. Plan był skuteczny, bo w zasadzie byl prosty, Wykorzystywał zarówno słaboci przeciwnika, jak i wewnętrznš siłę stalinowskiego Zwišzku Radzieckiego, jego zasoby, potencjał ludnociowy i ogólne możliwoci kraju. W istniejšcych wówczas okolicznociach był to prawdopodobnie jedyny plan, który mógł uratować kraj przed całkowitš i sromotnš klęskš. W pierwszej częci tej ksišżki zajmuję się stanem przygotowania wojskowego i planarni radzieckimi w okresie od szybkiej klęski Francji w 1940dostycznia-lutego 1941 roku, kiedy to została sformułowana ostatecznie strategia obronna. Miała ona zapewnić narodowi nie tylko przetrwanie największej i najgwałtowniejszęj inwazji w historii, ale pozwolić mu w końcu wzišć górę nad przeciwnikiem. Podstawowe elementy tego planu strategicznego zostały wypracowane w trakcie trzech, niezwykle ważnych gier wojennych rozegranych w styczniu i lutym 1941 roku. Pierwsza i druga zostały rozegrane na poczštku stycznia na Kremlu, pod osobistym nadzorem Stalina. Jakkolwiek obie te gry miały wielki wpływ na plany radzieckie, to jednak ostateczny kształt strategia radziecka przybrała dopiero w wyniku trzeciej gry wojennej z lutego 1941 roku. Tej strategii zawdzięcza ZSRR swoje zwycięstwo w wojnie. Trzeba tu podkrelić, że o drugiej i trzeciej z tych gier nigdy nie pisano w ródłach zachodnich. W radzieckich publikacjach dyskutowano swobodnie na temat gier styczniowych, jednakże o tej z lutego nie wspominano dotychczas nigdy. Ponieważ autorom tej ksišżki dane było zapoznać się z oficjalnym zapisem gier styczniowych, powięcimy więc sporo miejsca opisowi ich przebiegu i analizie ich znaczenia. Fakty, które zdołalimy zgromadzić na temat trzeciej gry, sš niekiedy mniej pewne. Tym niemniej dysponujemy wieloma dowodami na temat jej przebiegu i możemy w zwišzku z tym dokonać przekonywajšcej analizy znaczenia owej gry dla ostatecznego wyniku wojny na froncie wschodnim. Podsumowujšc krótko, dwie gry styczniowe przekonały Stalina i Naczelne Dowództwo, że koncentracja głównych sił Armii Czerwonej w pobliżu granicy zachodniej jest strategiš prowadzšcš do katastrofy. Szczególnie dotyczyło to wojsk znajdujšcych się na wysuniętym daleko na zachód tak zwanym wybrzus...
chesschempion