Gustaw Konrad bohater Dziadow Adama Mickiewicza.pdf

Bohater literacki

Ucz się z

Gustaw-Konrad,

bohater Dziadów Adama Mickiewicza

Trudno chyba znaleźć ważniejszą postać polskiej literatury, Gustaw – Konrad to nie

tylko pierwszoplanowy bohater romantyzmu i twórczości Adama Mickiewicza, ale

także ikona kultury polskiej – zarówno dawnej, jak i współczesnej. Trudno także

znaleźć postać bardziej tajemniczą i niejednoznaczną. Mianem Gustawa – Konrada

zwykło się nazywać bohatera całego cyklu Dziadów Mickiewicza, a mówiąc precy-

zyjnie Gustawem jest bohater części IV, zaś Konradem postać z części III dzieła.

Aby stworzyć pełną charakterystykę tego bohatera należy dodatkowo uwzględnić

tajemnicze Widmo z części II. We wszystkich, bowiem częściach utworu występuje

ten sam bohater, ten sam człowiek, który poddany jest gruntownym metamorfozom.

O Gustawie – Konradzie wiemy tak naprawdę bardzo niewiele, jego dzieje to pasmo

nieustannych narodzin i śmierci – ciągłej ewolucji. Gustaw to romantyczny kocha-

nek, popełniający na wzór Wertera samobójstwo, Konrad to bojownik o wolność znie-

wolonej Polski, który miłość do kobiety zamienił na miłość do Ojczyzny.

O utworze źródłowym:

Dziady Adama Mickiewicza skła-

dają się z trzech części. Do całe-

go cyklu zaliczyć można jeszcze

jedną część (część I) – nieukoń-

czoną i pomijaną w insceniza-

cjach dramatycznych. Tak zwane

Dziady wileńsko – kowieńskie

obejmują części II i IV, powstały

w Wilnie i w Kownie w latach

1820 – 1823. Część III powstała

w Dreźnie (stąd nazwa Dziadów

drezdeńskich) w roku 1832. Za-

skakuje numeracja poszczegól-

nych części Dziadów – przyjęte przez

historyków literatury i reżyserów te-

atralnych odczytanie utworu zakła-

da następującą kolejność: część II,

część IV, część III, – czyli tak jak

Mickiewicz pisał swój dramat.

Znaczenie postaci

Znaczenie postaci Gustawa – Konrada należy rozpatrywać na dwóch poziomach: lite-

rackim i szerzej, ogólnokulturowym.

• Na poziomie literackim należy spojrzeć na Dziady jak na próbę rozrachunku z boha-

terem wczesnoromantycznym , czyli werterowskim . Naśladowcą Wertera jest

Gustaw – jego skrajnie indywidualistyczna postawa zdaje się być jednak mało warto-

ściowa, zwłaszcza, kiedy ojczyzna w potrzebie… Dlatego Gustaw umiera i rodzi się

Konrad, bohater bajroniczny – z pasją i zapamiętaniem walczący o wolność Polski.

Podobną przemianę głównego bohatera możemy zaobserwować w Kordianie Juliu-

sza Słowackiego i częściowo w Nie – boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego.

• Dużo bardziej aktualne jest kulturowe znaczenie postaci Gustawa – Konrada. To tak

naprawdę bohater wszystkich Polaków, do dziś będący wzorcem postępowania. Obec-

ny był w polskiej świadomości zbiorowej podczas zaborów, okupacji hitlerowskiej,

a nawet reżimu komunistycznego, kiedy to zakaz wystawiania Dziadów w reżyserii

Kazimierza Dejmka stał się poniekąd przyczyną wystąpień studentów i intelektuali-

stów w obronie wolności słowa w marcu 1968 roku. Gustaw – Konrad, całym sobą,

reprezentuje charakter polskiego patriotyzmu.

Część II jest teatralną inscenizacją

starego pogańskiego obrzędu ku

czci i pamięci zmarłych.

Część IV jest zapisem rozmowy

ducha Gustawa z jego dawnym

nauczycielem – księdzem. Odna-

leźć tu możemy echa polemiki ro-

mantyków z klasykami. Ksiądz

stoi po stronie rozumu i oświe-

cenia, Gustaw po stronie uczuć,

serca i romantyzmu.

Część III – najsłynniejsza i wysta-

wiana czasami oddzielnie – doty-

czy walki o niepodległość Polski.

Biografia bohatera

W życiu bohatera Dziadów wyróżnić można cztery etapy: trzy z nich ukazuje sam dra-

mat, jednego możemy tylko się domyślać. Gustaw – Konrad to: widmo z II części utworu,

Upiór o imieniu Gustaw z IV oraz Konrad z części III. Z opowiadania samego Gustawa

możemy się dowiedzieć, że:

• Kochał kobietę, która poślubiła innego mężczyznę – poza akcją dramatu .

• Z rozpaczy popełnił samobójstwo, a jego duch w postaci widma pojawia się na dzia-

dach – część II dramatu. Chociaż być może Gustaw w czasie obrzędu dziadów z II

części dramatu właśnie popełniał samobójstwo, a jego duch przenosił się dopiero

w zaświaty – był jeszcze na świecie, lecz już nie dla świata . Według mitologii starosło-

wiańskiej widmo nie może jeszcze mówić – Gustaw „pełnoprawnym” duchem stanie

się dopiero w części IV.

• Jako upiór – pustelnik pojawia się u księdza unickiego – swojego dawnego nauczycie-

la. Wyjawia mu swoje prawdziwe imię i całą historię swej nieszczęśliwej miłości.

Polemizuje z księdzem, który reprezentuje racjonalizm, nakazuje z pokorą przyjmo-

wać cierpienie i traktuje samobójstwo jako grzech śmiertelny. W ciągu trzech godzin:

Znaczenie postaci

Biografia bohatera

Bohater literacki

Ucz się z

miłości, rozpaczy i przestrogi Gustaw rytualnie odtwarza własne życie i własną śmierć.

Gustaw – Upiór jest pośrednim wcieleniem, zataczającego koło życia i śmierci, boha-

tera Dziadów . Ponownie popełnione samobójstwo pozwala mu poniekąd wstąpić w no-

we ciało… – część IV utworu.

• Umarł Gustaw, narodził się Konrad – pisze więzień na ścianie swej celi. Bohater

Dziadów wraca do świata żywych – widzimy go w więzieniu, wraz ze skazanymi

Filomatami. Teraz jest Konradem – bojownikiem o wolność ojczyzny. Celem walki,

która toczy się w III części utworu jest tak naprawdę dusza Konrada. Demony

przyzywa tak naprawdę sam Konrad, w czasie tak zwanej Małej Improwizacji .

Bohater podczas Wielkiej Improwizacji staje do pojedynku z samym Bogiem – złe

demony próbują skłonić go do bluźnierstwa, co prawie im się udaje. Dzięki egzor-

cyzmom odprawionym przez księdza Piotra dusza Konrada zostaje jednak uwol-

niona od wpływu złych mocy – część III utworu. (W scenie IX części III Guślarz

próbuje wywołać ducha Gustawa, jednakże nie udaje mu się to – bohater Dziadów

ciągle przecież żyje!)

• Zostaje zesłany na Syberię. Podróżując przez Rosję obserwuje mieszkańców tej

„krainy pustej, białej i otwartej jak zgotowana do pisania karta”. Przyszłość Rosji

jest zagadką – pewne jest tylko to, że Imperium zostało zbudowane na „krwi

i łzach”, car jest despotą, a lud jest zniewolony – podobnie jak Polacy. Konrad

spotyka w Rosji malarza – mistyka Józefa Oleszkiewicza, który przepowiada cał-

kowitą zagładę stolicy Imperium – Ustęp III części.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

W życiu Gustawa-Konrada pojawiają się, rzec można, same momenty ważne i przeło-

mowe. Bohater ten przebywa swoistą drogę inicjacyjną, uzyskując coraz to nowe stopnie

wtajemniczenia.

• samobójstwo ( poza akcją Dziadów ) – Gustaw zabija w sobie romantycznego ko-

chanka. Można powiedzieć, że ów kochanek sam siebie niszczy. Kochał jak Werter

i jak Werter zginął. Samobójstwo Gustawa nie jest w stu procentach pewne. Być

może bohater traktował je metaforycznie – to znaczy, że zabił w sobie jednostkę

społeczną – uciekł od ludzi i świata. Z drugiej jednak strony autentyczna śmierć

Gustawa wyjaśniałaby kim jest Widmo z II części dramatu. Sam Mickiewicz chyba

także nie miałby nic przeciwko magicznej wędrówce duszy bohatera.

• wizyta u księdza ( część IV ) – Gustaw w konfrontacji z racjonalistą rozwija swój roman-

tyczny światopogląd. W ciągu trzech godzin symbolicznie odtwarza swoje życie. Ponow-

nie dokonane samobójstwo – już nie Gustawa – kochanka, ale ducha – Gustawa –

kochanka, umożliwia bohaterowi wstąpienie na wyższy poziom w drodze inicjacyjnej.

• Gustaw przemienia się w Konrada ( część III ) – tym samym powraca do życia.

• Mała Improwizacja – Gustaw śpiewa bluźnierczą pieśń:

Zemsta, zemsta, zemsta na wroga

Z Bogiem i choćby mimo Boga!

• Wielka Improwizacja – Konrad staje do pojedynku z Bogiem. Postać Boga uosa-

bia z racjonalizmem, siebie zaś stawia w roli romantycznego poety, którego siłą

jest uczucie. Uważa się za rzecznika praw całego narodu: „Ja i ojczyzna to jedno”

– krzyczy. Od ostatecznego bluźnierstwa – nazwania Boga carem – ratuje Konra-

da omdlenie.

• Ksiądz Piotr dokonuje egzorcyzmów nad duszą Konrada. Całkowite uwolnienie

od złych mocy bohater zawdzięcza także modlitwie Ewy.

• Konrad zostaje zesłany w głąb Rosji.

Bratnie dusze bohatera

Gustaw – Konrad jest indywidualistą – wybrańcem spośród wielu. Jest osamotniony

– zarówno w swym głębokim przeżywaniu miłości, jak i w walce o wolność Polski.

Jego bratnimi duszami nazwać by można księdza Piotra i Ewę – czyli tych, którzy

pomagają bohaterowi modlitwą.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Bratnie dusze bohatera

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: