Zenon Ziembiewicz bohater Granicy Zofii Nalkowskiej.pdf

Bohater literacki

Ucz się z

Zenon Ziembiewicz,

bohater Granicy Zofii Nałkowskiej

Zenon Ziembiewicz to główny bohater Granicy Zofii Nałkowskiej. Jego biografia przed-

stawiona jest w sposób zagadkowy – na początku utworu dowiadujemy się, że jego kariera

była krótka i piękna (…), zakończona tak groteskowo i tragicznie , a dopiero w trakcie lek-

tury poznajemy przyczyny jego życiowego upadku. Zauważ, że Nałkowska po mistrzowsku

operuje tu czasem, wprowadzając retrospekcję, co sprawia, że nasze zainteresowanie życiem

bohatera rośnie. Wydarzenia w powieści nie są zatem przedstawione chronologicznie.

O utworze źródłowym

Granica powstała w 1931 roku,

ale najpierw drukowano ją w od-

cinkach na łamach kilku czaso-

pism. Wydanie książkowe uka-

zało się dopiero w 1935, kiedy

to Nałkowska miała już za sobą

spore doświadczenie pisarskie

(m.in. Lodowe pola, Romans

Teresy Hennert, Niedobra miłość )

i pół wieku życia za sobą. Powieść

została wydana w okresie, w któ-

rym nastąpiło w kraju wzmożone

zainteresowanie sprawami spo-

łecznymi. Czasy, w których au-

torce przypadło tworzyć Granicę ,

charakteryzowały się dużymi

konfliktami międzyklasowymi, co

ma swój oddźwięk w utworze.

Możemy też znaleźć w utworze

wątki autobiograficzne. Autorka

wychowała się w domu pełnym

ideałów. Jej ojciec – Wacław

Nałkowski był wykształconym

człowiekiem – geografem, publi-

cystą i pedagogiem, a także zna-

nym wówczas zwolennikiem le-

wicy, demokratą, socjalistą, a na-

wet propagatorem marksizmu.

Młoda pisarka wyrosła w domu

postępowym, ukierunkowanym

na społeczne treści. Nic więc

dziwnego, że z upodobaniem za-

jęła się tą problematyką.

Znaczenie postaci

Śledząc losy Zenona Ziembiewicza mamy możliwość zapoznania się z rzeczywistością

tamtych czasów, charakteryzującą się ogromnym rozwarstwieniem społecznym. Dzięki

wykreowaniu takiego bohatera autorka powieści zwróciła uwagę na złożoność proble-

mów, związanych m.in. z karierą, przypadkowym romansem, stopniowym przekracza-

niem granic moralnych.

Nałkowska świetnie przedstawiła życiorys Ziembiewicza, który początkowo pragnął

zreformować stosunki społeczne, a w konsekwencji sam stał się ich ofiarą. Jako student

chciał walczyć z niesprawiedliwością społeczną, a w miarę rozwoju swojej kariery zmie-

niał się w bezwolną „maszynkę”, zależną od innych. Krok po kroku pozwalał sobie na

większe kompromisy, co w konsekwencji doprowadziło go do przekroczenia granic od-

powiedzialności moralnej i uczciwości – nakłonił przecież kochankę do aborcji (dał jej

pieniądze na zabieg, nie określając wprost celu ich przeznaczenia), za wszelką cenę piął

się po szczeblach kariery, zrobił z Elżbiety wspólniczkę swego młodzieńczego grzechu,

prawdopodobnie (bo w powieści nie jest do końca powiedziane) to on wydał rozkaz

strzelania do robotników itd. Autorka podpowiada, że tragizm człowieka polega na

wybraniu przez niego drogi uległości wobec otoczenia – gdyby od samego początku

Zenon odmawiał wykonywania zadań, będących w niezgodzie z jego sumieniem, może

jego życie potoczyłoby się inaczej…

Nałkowska zwraca również uwagę na fakt, że własne wyobrażenie człowieka o sobie

może różnić się od oceny innych – Ziembiewicz na wiele sobie pozwalał, większość jego

czynów (np. romans z Justyną) miała, według niego, usprawiedliwienie. W rzeczywisto-

ści było inaczej…

Tak się zawsze wydaje, że to, co trudne, jest właśnie dobre. A tymczasem dotąd przecież

dla niej samej nie zrobiliśmy nic. Dotąd właściwie w tym wszystkim wciąż siebie tylko

mieliśmy na uwadze ) .

CV – Biografia

Pierwsze życiowe doświadczenia

Wychował się w podupadłej rodzinie ziemiańskiej. Jego ojciec – Walerian Ziembie-

wicz zarządca dóbr dziedzica Tczewskiego w dworku w Boleborzy (wcześniej posiadał

własny majątek, ale niestety go stracił), lubił majsterkować i romansować z prostymi

dziewczynami wiejskimi. Jego żona – Joanna Ziembiewicz (Żancia) jakoś to tolerowa-

ła, czego nie mógł zrozumieć ich syn. Zenon, jako uczeń gimnazjum, poznał w domu

Cecylii Kolichowskiej swoją przyszłą żonę – Elżbietę Biecką (wówczas też gimnazjalist-

kę, która opiekowała się swoją ciotką – właścicielką kamienicy). W tym czasie poznał

atmosferę miasta, granicę, dzieląca bogatych od biednych (w domu pani Kolichowskiej

ludzie mieszkali warstwami – w suterenach biedota, a wysoko bogacze).

Romans z córką służącej

Na studia pojechał do Paryża, ale dokładnie rok przed ich ukończeniem wrócił do ro-

dzinnej Boleborzy – niby na wakacje, ale też w celu znalezienia środków na ukończenie

uczelni. Dopiero wtedy dostrzegł zaściankowość domu, w którym się wychował. Był zde-

sperowany swoim odkryciem. Wówczas ostro przeciwstawiał się złu i niesprawiedliwo-

Znaczenie postaci

CV – Biografia

Pierwsze życiowe doświadczenia

Romans z córką służącej

Bohater literacki

Ucz się z

ści społecznej. Pośród tej dwulicowości, którą zastał w boleborzańskich stronach, jedyną

oazą prawdy okazała się młodziutka dziewczyna – córka długoletniej służącej w Bole-

borzy –Justyna Bogutówna. Mimo że był przeciwnikiem rozwiązłości seksualnej ojca,

pod wpływem chwili sam uwiódł tę kilkunastoletnią dziewczynę.

Nałkowska była nie tylko obser-

watorką ludzkiego życia, lecz także

wspaniałą interpretatorką naj-

skrytszych zakamarków duszy

człowieka. Granica jest naturalną

kontynuacją jej wcześniejszej

twórczości – bo np. w dramacie

Dzień jego powrotu (1931) pi-

sarka interesowała się już tema-

tem współistnienia dobra i zła.

Ten właśnie wątek rozwinęła two-

rząc postać Ziembiewicza. Grani-

ca była zwrotem przełomowym

w jej karierze pisarskiej. Żadna

z jej wcześniejszych pozycji –

m.in. Kobiety (1906), Rówieśni-

ce (1909) Narcyza (1910) – nie

osiągnęła tak wielkiego sukce-

su. Fakt, że i w tamtych domino-

wał nurt psychologiczny, ale do-

piero tutaj przedstawiła pełny

portret egzystencjalny człowieka,

borykającego się z wieloma

życiowymi problemami.

Niepożądana ciąża kochanki

Po tym krótkim romansie z Justyną, Zenon szukał funduszy na dokończenie studiów.

Z pomocą pana Czechlińskiego (poplecznika – sprzymierzeńca Tczewskich) otrzymał

pracę publicysty w lokalnym piśmie „Niwa”. W tym czasie wyrażał zdecydowanie postę-

powe poglądy, dręczyły go problemy zacofanych rodzinnych stron, chciał poświecić się

pracy społecznej. Opuścił Boleborzę i przeniósł się do miasta. Spotkał wówczas starą

miłość z czasów gimnazjalnych – Elżbietę, z którą zaczął się częściej widywać. Traf

chciał, ze spotkał również Bogutównę, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej –

zmarła jej matka, zamieszkała w suterenie u swojej znajomej – Joasi Gołąbskiej (w

kamienicy pani Kolichowskiej). Zenon zlitował się nad Justyną i zaczął jej pomagać,

tym samym odnowił z nią romans. Wkrótce okazało się, że Bogutówna jest z nim…

w ciąży. O wszystkim poinformował Elżbietę (już narzeczoną), która za wszelką cenę

próbowała mu pomóc – zameldowała dziewczynę u swojej ciotki Kolichowskiej. Wyda-

wało się, że jest tolerancyjna… Nie wytrzymała jednak napięcia – po spotkaniu w cztery

oczy z Justyną wyjechała do matki do Warszawy.

Rozwój kariery, życia osobistego i tragiczny finał

Zenon został redaktorem naczelnym „Niwy”, Justynę namówił („między wiersza-

mi”) do aborcji, a z Elżbietą ożenił się. W niedługim czasie urodził im się syn (Wa-

lerian – po dziadku!). Z czasem Zenon został prezydentem miasta, był już bardzo

wpływową osobą, z której zdaniem należało się liczyć. Natomiast Bogutówna po

usunięciu ciąży zapadła na chorobę psychiczną, nachodziła Ziembiewicza, a on czuł

się w obowiązku jej pomagać. Powoli zaczął mu się „na głowę walić świat”. Nie tylko

sprawa przypadkowego romansu z lat młodości coraz bardziej go przytłaczała, lecz

także sytuacja w mieście nie była za ciekawa. Splajtowała huta Hettnera, robotnicy

wyszli na ulice, a on został posądzony o wydanie rozkazu strzelania do nich. W tym

samym czasie Bogutówna próbowała popełnić samobójstwo, ale udało się ją odrato-

wać. Kilka dni po tym wdarła się do gabinetu Zenona i wylała mu na twarz żrący

kwas, w wyniku czego stracił wzrok i mowę. Po tygodniu zastrzelił się. Po jego śmier-

ci Elżbieta wyjechała do rodziny za granicę, a syna pozostawiła pod opieką babki.

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

• dorastanie w rodzinie ziemiańskiej

• nauka w gimnazjum i samodzielne życie na stancji w domu pani Kolichowskiej

• miłość do Elżbiety Bieckiej

• studia w Paryżu, przyjaźń z Karolem Wąbrowskim – synem pani Kolichowskiej z pierw-

szego małżeństwa i miłość do Adeli (która zmarła na gruźlicę)

• powrót do rodzinnej Boleborzy

• romans z Justyną Bogutówną

• opuszczenie Boleborzy i praca publicysty w piśmie „Niwa”

• ponowne spotkanie z Elżbietą

• odnowienie romansu z Bogutówną

• niepożądana ciąża Justyny

• pomoc Elżbiety dla kochanki Zenona

• wyjazd Elżbiety do matki do Warszawy

• Zenon redaktorem naczelnym „Niwy”

• aborcja Justyny

• ślub Zenona z Elżbietą i narodziny syna

• Zenon prezydentem miasta

• plajta huty Hettnera, wydanie – prawdopodobnie przez Zenona – rozkazu strzelania

do robotników

• nieudana próba samobójcza Justyny

• wtargnięcie byłej kochanki do gabinetu Zenona i oblanie mu na twarzy żrącym kwasem

• samobójstwo Zenona

• wyjazd Elżbiety do rodziny za granicę i pozostawienie syna pod opieką babki

Ważne słowa Zenona

A przecież moralność jest wynikiem życia

w społeczeństwie i poza społeczeństwem jej

nie ma. Są tylko słowa, które służą do oszu-

kania siebie i zwłaszcza innych.

Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak my-

ślimy o sobie my, jest się takim, jak miejsce,

w którym się jest

Może wszystko jest takie, jak wygląda. I to,

czym jesteśmy dla ludzi, jest ważniejsze, niż

to, czym jesteśmy we własnych oczach.

Wystarczy umrzeć, aby stać się zupełnie bez-

bronnym

Cierpienie wcale nie jest usprawiedliwieniem.

Tak się zawsze wydaje, że to, co trudne, jest

właśnie dobre. A tymczasem dotąd przecież

dla niej samej nie zrobiliśmy nic. Dotąd wła-

ściwie w tym wszystkim wciąż siebie tylko

mieliśmy na uwadze.

Niepożądana ciąża kochanki

Rozwój kariery, życia osobistego i tragiczny finał

Najważniejsze momenty w życiu bohatera

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: