ZABURZENIA ZACHOWANIA
Pojęcie „zaburzenia zachowania” nie jest rozumiane jednoznacznie. Najbardziej aktualnym źródłem klasyfikacji obowiązującym obecnie w Polsce jest Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – rewizja 10 (ICD- 10 ). ICD – 10 definiuje zaburzenia zachowania następująco:
„są to powtarzające się i utrwalone wzorce zachowania dyssocjalnego, agresywnego lub buntowniczego, cechujące się gwałceniem podstawowych praw innych osób, powodujące poważne przekroczenie oczekiwań i norm społecznych dla danego wieku, będące czymś więcej niż zwykłą dziecięcą złością lub młodzieżową buntowniczością”.
Klasyfikacja ICD – 10 dzieli zaburzenia zachowania na następujące kategorie:
● zaburzenia zachowania ograniczone do środowiska rodzinnego
( zachowania są całkowicie lub prawie całkowicie ograniczone do środowiska rodzinnego albo do interakcji z członkami rodziny. Mogą występować kradzieże w domu, zachowania destrukcyjne jak łamanie zabawek, niszczenie ubrań, uszkadzanie mebli, przemoc wobec członków rodziny i celowe podpalenia ograniczone do domu rodzinnego itp.);
· zaburzenia zachowania z nieprawidłowym procesem socjalizacji
Zaburzone relacje rówieśnicze przejawiają się izolacją od innych dzieci, niepopularnością, odrzuceniem, brakiem bliskich przyjaciół, empatycznych związków z innymi członkami tej samej grupy wiekowej. Relacje z dorosłymi cechują się rozdźwiękiem, wrogością i urazami.
Typowe zachowania, to tyranizowanie, bójki, stosowanie siły i przemocy, nasilone nieposłuszeństwo, niegrzeczność, brak współpracy, opór wobec autorytetów, ciężkie napady złości i wściekłości niekontrolowanej, okrucieństwo wobec dzieci i zwierząt, niszczenie własności i podpalenia.
Zaburzenie ujawnia się w większości sytuacji, ale najbardziej widoczne jest w szkole.)
· zaburzenia zachowania z prawidłowym procesem socjalizacji
Zaburzenia występują w sytuacjach poza domem lub środowiskiem rodzinnym. Dzieci są raczej dobrze zintegrowane z grupą rówieśniczą, nawiązywane są trwałe przyjaźnie z rówieśnikami. Relacje z dorosłymi są raczej złe.
· zachowania opozycyjno – buntownicze.
( występuje u dzieci poniżej 10 roku życia. Występuje nasilone zachowanie buntownicze, nieposłuszne, prowokujące, negatywistyczne
i niszczycielskie, które przekracza normy zachowania wieku i kontekstu społeczno – kulturowego. Dzieci skłonne są do złości, urazy, reagowania zdenerwowaniem wobec innych dzieci. Wykazują niski próg tolerancji na
frustrację i łatwo tracą panowanie nad sobą. Nie ma zachowań naruszających prawo i podstawowe prawa innych, jak: kradzież, tyranizowanie, napaści, niszczycielstwo.
Nieprawidłowy rozwój psychospołeczny dziecka jest wypadkową ilościowej i jakościowej kombinacji warunków zewnętrznych (środowiskowych) i czynników biologicznych dotyczących różnych cech somatycznych organizmu.
Do czynników biologicznych zalicza się przede wszystkim czynniki genetyczne tj. zestaw genów przekazywanych przez rodziców w chwili poczęcia. Zawierają one zarówno potencjalne możliwości, jak i anomalie rozwojowe dziecka, a także czynniki paragenetyczne, działające w okresie rozwoju zarodka i płodu, wpływające na powstawanie różnorodnych wad rozwojowych o.u.n. oraz skutki urazów fizycznych, chorób, stanów niedoborów w odżywianiu dziecka, zaburzeń hormonalnych, mających wpływ na jego potencjalne możliwości psychoruchowe po urodzeniu.
Najsilniej oddziałującym środowiskiem jest r o d z i n a.
Rodzina ma za zadanie stworzyć warunki egzystencji dziecka ( jedzenie, ubranie, schronienie, opiekę medyczną itp.), wprowadzić w świat kultury i sztuki, przygotować do samodzielnego życia poprzez wyrobienie postawy twórczej i współuczestniczącej w otaczającym świecie, a przede wszystkim powinna zaspokoić podstawowe potrzeby:
· potrzebę bezpieczeństwa, uczucia stałości – dziecko ma pewność, że nic złego się nie stanie, a wszelkie kłopoty będą właściwie rozwiązane;
· potrzebę miłości wynika z pragnienia bycia kochanym i podziwianym. Niezaspokojenie tych pragnień może być przyczyna zachowań aspołecznych.
· potrzebę akceptacji wyraża się w przyjęciu dziecka takim, jakie ono jest, niezależnie od jego zewnętrznych cech czy braków wewnętrznych. Dziecko akceptowane wzmacnia swoje poczucie bezpieczeństwa.
Niezaspokojenie potrzeb dziecka powoduje powstanie u niego mechanizmów obronnych, które z kolei powodują zakłócenia w jego zachowaniu. Nieprawidłowe funkcjonowanie rodziny może odgrywać istotną rolę w kształtowaniu nieprawidłowych cech osobowości i zaburzeń zachowania. Wszystkie dzieci rodzą się z pięcioma charakterystycznymi dla istoty ludzkiej cechami: cenność, bezradność, niedoskonałość, zależność i niedojrzałość. W rodzinach dysfunkcjonalnych rodzice nie reagują właściwie na wrodzone cechy dziecka. Zamiast wspierać i ochraniać, ignorują je, albo atakują za to, że takie właśnie jest.
Szczególnie negatywny wpływ na dziecko maja zjawiska patologiczne w życiu rodziny: kryminalizm, pasożytnictwo, prostytucja, przemoc seksualna wobec dzieci, uzależnienia w tym: alkoholizm, narkomania, hazard. Dzieci wychowywane w rodzinach, gdzie łamane są normy obyczajowe, moralne i prawne nie maja właściwych wzorów do naśladowania.
Bardzo często zaburzenia zachowania występują u dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Zaburzenia emocjonalne u dzieci niepełnosprawnych umysłowo mogą mieć złożona przyczynę . W wielu przypadkach mamy do czynienia z uszkodzeniem CUN , na które nakładają się negatywne wpływy środowiskowe.
Formy pomocy udzielana dzieciom i młodzieży z zaburzeniami zachowania
- terapia indywidualna
- terapia grupowa
- terapia rodzin
- leczenie farmakologiczne
- nauczanie indywidualne
- kształcenie specjalne
- umieszczenie w placówce zajmującej się opieką nad dziećmi z zaburzeniami zachowania.
Instytucje zajmujące się opieką nad dziećmi z zaburzeniami zachowania
Poradnie Zdrowia Psychicznego dla dzieci i młodzieży
Poradnie Psychologiczno – Pedagogiczne
Świetlice Socjoterapeutyczne
Specjalne Ośrodki Szkolno – Wychowawcze
W Polsce jest 391 takich placówek z 27644 miejscami dzieci i młodzież zagrożeni niedostosowaniem społecznym zajmują w nich 1966 miejsc, w województwie pomorskim 26 z 1827 miejscami , aktualnie przebywa tam 14 uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym)
Młodzieżowe Ośrodki Wychowawcze
W Polsce jest 51 placówek z 3211 miejscami , w województwie pomorskim 3 z 262 miejscami .
Młodzieżowe Ośrodki Socjoterapii
W Polsce 14 placówek z 257 miejscami , opuściło je 1323 wychowanków , w województwie pomorskim 1 placówka , 30 miejsc , 26 wychowanków.
Domy Wczasów Dziecięcych
W Polsce 22 placówki , 1726 miejsc od xi 2004 do x 2005 skorzystało 35478 uczniów , w województwie pomorskim 1 placówka ,165 miejsc , 2486 osób które brały udział w turnusach terapeutycznych
Dane statystyczne
W roku szkolnym 2004/2005 PPP nr 1 w Gdyni wydała 42 orzeczenia o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.
W roku szkolnym 2005/2006 PPP nr 1 w Gdyni wydała13 orzeczeń o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.
W roku szkolnym 2006/2007 do grudnia 2006 PPP nr 1 w Gdyni wydała 3 orzeczenia o kształceniu specjalnym ze względu na zaburzenia zachowania.
Wg danych Pomorskiego Centrum Zdrowia Psychicznego w Gdańsku w 2005 roku ze względu na zaburzenia zachowania leczone były :
42 osoby w tym 17 chłopców i 25 dziewcząt . W tym 14 osób do 19 roku życia , 18 osób do 20 roku życia , 10 osób powyżej 20 roku życia. .
3
msteacher1979