Spadkodawca i spadkobierca.pdf

Spadkodawca i spadkobierca

Z prawem spadkowym nieodzownie łączą się dwa główne

pojęcia: spadkodawca i spadkobierca. Upraszczając można

powiedzieć, że określają one tego, który daje spadek

(zmarłego) i tego, który spadek uzyskuje. Warto jednak poznać

dokładnie co kryje się pod tymi pojęciami.

SPADKODAWCA

Spadkodawcą jest osoba fizyczna, po śmierci której majątek przechodzi

na inne podmioty – spadkobierców. Spadkodawcą może być wyłącznie

człowiek, czyli osoba fizyczna. Skutki prawne ustania bytu osoby prawnej

i dalsze losy należącego do niej majątku pozostają poza

zainteresowaniem prawa spadkowego.

Spadkodawcą nie może być także nasciturus (osoba poczęta, lecz

nienarodzona). Dziecko poczęte ma bowiem zdolność prawną, ale jest to

zdolność warunkowa – pod warunkiem zawieszającym, że dziecko urodzi

się żywe. Co do zasady dziecko takie może być zatem teoretycznie

podmiotem praw i obowiązków już w okresie życia płodowego – a więc i

posiadać określony majątek. Zdolność ta jest jednak warunkowa.

Urodzenie się dziecka nieżywego powoduje, że nasciturus w ogóle nie

staje się podmiotem praw i obowiązków majątkowych jak gdyby nigdy

nie żył.

SPADKOBIERCA

Spadkobiercą – czyli podmiotem, na który przechodzi ogół praw i

obowiązków zmarłego, może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba

prawna. Obie te kategorie podmiotów zostały wyposażone przez

ustawodawcę w zdolność do dziedziczenia. Spadkobierca może być także

nasciturus, pod warunkiem, że urodzi się żywy.

Art. 927 § 1 k.c. jednoznacznie stwierdza, że spadkobiercą nie może być

osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku oraz osoba

prawna, która w tym czasie nie istnieje. Podmioty, których ustawa nie

wyposaża w możliwość nabycia spadku (stania się podmiotem praw i

obowiązków wchodzących w skład spadku), określane są jako osoby

niezdolne do dziedziczenia. Zgodnie z art. 927 § 2 k.c. dziecko poczęte w

chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.

Zdolność do bycia spadkobiercą dziecka poczętego ma zatem charakter

warunkowy. Spełnienie warunku ( o charakterze zawieszającym), aby

dziecko urodziło się żywe, powoduje, że nasciturus dziedziczy tak, jak

pozostali spadkobiercy. Spełnienie wymaganego ustawą warunku rodzi

skutki ex tunc. Należy przy tym zauważyć, że art. 9 k.c. wprowadza

domniemanie, zgodnie z którym dziecko przychodzi na świat żywe. Nie

jest zatem konieczne dowodzenie, że spadkobierca, będący w chwili

otwarcia spadku dzieckiem poczętym, urodził się żywy. Ciężar obalenia

domniemania z art. 9 k.c. ciąży bowiem na tym uczestniku postępowania

o stwierdzenie nabycia spadku, który twierdzi, że dziecko urodziło się

martwe.

Spadkobiercą może być także osoba prawna istniejąca w chwili otwarcia

spadku. Jednak osoba prawna, zarówno państwowa jak i niepaństwowa,

nie może nabyć spadku na podstawie ustawy. Dziedziczenie ustawowe

ma bowiem miejsce pomiędzy osobami powiązanymi węzłami krwi,

przysposobienia lub związkiem małżeńskim. Osoba prawna z istoty swej

w takie związki nie wchodzi. Nie może zatem należeć do kręgu

spadkobierców ustawowych ( z wyjątkiem Skarbu Państwa i gminy – art.

935 § 3 k.c.). Piątowski traktuje to jako ograniczenie zdolności

dziedziczenia osoby prawnej . Przed wejściem w życie noweli do Kodeksu

cywilnego z 21 lipca 1990r., art. 1013 k.c. stanowił, że spadkobranie

przez niepaństwową jednostkę organizacyjną wymagało zezwolenia

odpowiedniego organu państwowego. Przepis ten regulował złożenie

oświadczenia o przyjęciu spadku przez niepaństwową jednostkę

organizacyjną i był traktowany jako ograniczenie zdolności do

dziedziczenia.

W obecnym stanie prawnym nie ma ograniczeń do nabywania spadków

przez niepaństwowe jednostki organizacyjne na podstawie testamentu.

Prawo polskie przyznaje jednak – w pewnych sytuacjach – zdolność

dziedziczenia przyszłym osobom prawnym. Chodzi o fundacje, które w

chwili otwarcia spadku jeszcze nie istniały z uwagi na to, że zostały

ustanowione w testamencie. Możliwość taką przewiduje art. 3 ust. 1

ustawy z 6 kwietnia 1984r. o fundacjach (tekst jednolity Dz.U. nr 46, poz.

203).

Zgodnie z art. 927 § 3 k.c., fundacja ustanowiona przez spadkodawcę w

testamencie może być spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru

w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu. Jest to zatem sytuacja, gdy

w chwili otwarcia spadku nie jest wiadome, czy ustanowiona w

testamencie fundacja będzie spadkobiercą. Jej zdolność do nabycia

spadku zależy od spełnienia przewidzianego ustawą warunku, aby w

ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu została wpisana do rejestru.

Bezskuteczny upływ tego terminu powoduje, że fundacja, nawet jeżeli

powstanie, nie może być spadkobiercą po swoim fundatorze.

Należy pamiętać, że krąg spadkobierców po danym spadkodawcy ustala

się w chwili otwarcia spadku. Osoba fizyczna dochodząca do spadku musi

zatem być przynajmniej poczęta i musi przeżyć spadkodawcę. Bez

znaczenia pozostaje natomiast fakt, że spadkobierca zmarł zaraz po

spadkobiercy. Natomiast osoba prawna musi istnieć w chwili otwarcia

spadku (z wyjątkami opisanymi powyżej). W odniesieniu do osób

prawnych podlegających wpisaniu do rejestru wymóg ustawowy zostaje

spełniony, jeżeli w chwili otwarcia spadku osoba prawna została już

wpisana do rejestru lub nie została z niego wykreślona przed śmiercią

spadkodawcy.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: