1985-06 - Koń Trojański.pdf - Żółty Tygrys - MiliFan

Ryszard Pietrzak

KOŃ TROJAŃSKI

Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej

Warszawa 1974

Okładkę projektował: Janusz Dubrawski

Redaktor: Wanda Włoszczak

Redaktor techniczny: Anna Lasocka

Korektor: Jadwiga Stuglik

„Tirpitz” opuszcza kryjówkę

Kapitan Marynarki Królewskiej George Gonin wszedł do gmachu Admiralicji od strony prospektu Mall.

Idąc korytarzem, utrzymanym w stylu typowego ratusza ze środkowej Anglii, oddawał raz po raz honory

wojskowe.

Wyżsi stopniem oficerowie ledwie zatrzymywali na nim spojrzenie. Niektórzy z nich mogli jedynie się

domyślać, że ten starszy wiekiem kapitan jest pracownikiem Naval Intelligence Division *. A już tylko paru

ludzi w Admiralicji wiedziało, co Gonin robi w NID.

Po zwolnieniu z marynarki wojennej pracował przez wiele lat w Antwerpii i stał się specjalistą od spraw

linii wybrzeża, portów i wód śródlądowych Holandii, Belgii i północnej Francji. Ktoś kiedyś powiedział, że

gdyby nie natrafiono na Gonina, wywiad morski mógłby zawiesić swą działalność na kołku. Było w tym

wiele przesady, ale też i ziarno prawdy. Osoby odpowiedzialne za rozpoznanie wybrzeża po drugiej stronie

kanału La Manche i nad Morzem Północnym dopuściły się bowiem w okresie międzywojennym poważnych

zaniedbań. Wiara w militarną potęgę Francji była tak silna, że brytyjskie ośrodki planowania i wywiadu nie

wpadły na myśl, iż mogą w przyszłości potrzebować informacji o jej portach oraz fortyfikacjach

obronnych...

Kapitan Gonin szedł jak co dzień rano długim korytarzem, który kończył się jak gdyby małą nawą

poprzeczną. Ta część pomieszczeń, oddzielona od pozostałych rzędami filarów, należała do biur Ośrodka

Wywiadu Operacyjnego, pracującego dla sztabu marynarki.

Panował tu hałas i rozgardiasz jak w redakcji dziennika. Co chwila odzywały się telefony, prowadzono

jednocześnie po kilka rozmów. W wąskich przejściach, łączących poszczególne pokoje, mijały się sekretarki

z plikami dokumentów oraz taśmami wyrwanymi z dalekopisów.

Gonin lubił tę atmosferę, lubił ten gmach, który Churchill nazwał „ogromnym monstrum

przytłaczającym swoim wyglądem promenadę Gwardii Konnej”.

„Niech sobie będzie monstrum — powiedział ubawiony Gonin, kiedy powtórzono mu to określenie. —

W każdym razie jest to najlepiej zabezpieczony przed bombami budynek w Londynie. Gruba na dwadzieścia

stóp ściana z żelazobetonu — to nie byle co! Nie chciałbym znajdować się na miejscu premiera w jego

schronie w Storey Gate, zaledwie o sześćset jardów ** od nas. Zapewne myśli niejednokrotnie o tym, czy

kolejny nalot nie spowoduje zalania schronu wodami Tamizy...”

Kapitan zdawał sobie jednak sprawę, jak wysoką cenę płacili za bezpieczeństwo ludzie tu zatrudnieni.

Byli całkowicie odizolowani od świata zewnętrznego. Nie docierały do ich pomieszczeń odgłosy ulicy, a

także śpiew ptaków i szum drzew z pobliskiego parku Świętego Jakuba. Nie wiedzieli nawet, czy pada

deszcz, czy też świeci słońce. Paliło się tutaj zawsze elektryczne światło, ponieważ nie było okien. Tak

wyglądało serce NID.

Kapitan Gonin otworzył drzwi swego pokoju i wszedł do środka. Przekręcił wyłącznik, zdjął czapkę i

ściągnął z siebie marynarski płaszcz. Miał zwyczaj przystępowania od razu do pracy. Podszedł do sejfu w

ścianie i wyjął pokaźnych rozmiarów publikację, która przypominała album prac graficznych.

Na okładce wydrukowano dużymi literami: Port w Saint-Nazaire. Dok „Normandie”. Opis nowych śluz

wraz z rysunkami . Pod spodem zaś: Instytut Projektów Inżynieryjnych na Great George Street .

Ilekroć Gonin brał do rąk tę publikację, zawsze uśmiechał się ironicznie. Trafił na nią zupełnie

przypadkowo. Jeden z jego kolegów znał pewnego inżyniera z tegoż Instytutu, który dziwnym zbiegiem

okoliczności mieścił się niedaleko od gmachu Admiralicji. Z tego faktu Gonin wysnuł wniosek, że wywiad

morski, podobnie zresztą jak i inne służby rozpoznawcze, dochodzi niekiedy do ważnych odkryć w sposób z

góry nie planowany lub wręcz przypadkowy. Wartościowe materiały o istotnym znaczeniu dla tajnych

operacji zamiast znajdować się w sejfach NID zalegały po prostu na półkach w różnych cywilnych

instytucjach i mógł do nich zajrzeć każdy, kto tylko miał na to ochotę.

Usiadł za biurkiem i zaczął studiować opis śluz. Robił to już od dawna, sporządzając przy tym

szczegółowe notatki, które przenosił do tajnego brulionu. Na jego okładce umieścił napis: St. Nazaire — cel

ataku .

* Oddział Wywiadu Morskiego (ang.)

** Angielskie miary długości: stopa = 30,48 cm, jard = 0.9144 m

Gonin jako jeden z pierwszych w NID wysunął śmiały pomysł rajdu na tę bazę morską w okupowanej

przez Niemców zachodniej części Francji. Wielokrotnie rozmawiał na ten temat ze swymi kolegami z

wydziału niemieckiego i z sekcji Kriegsmarine. Ryzykowny projekt, uznawany początkowo za fantazję,

stopniowo zaczął wywoływać coraz większe zainteresowanie i znajdować nowych zwolenników. Z

dokonywanych analiz niezbicie wynikało, że w nabierającej rozmachu bitwie o Atlantyk francuskie porty

Biest, Lorient i St. Nazaire odgrywają zasadniczą rolę, o wiele ważniejszą niż porty norweskie. Niemcy

urządzili w nich bazy dla swych okrętów podwodnych, tam znalazły schronienie ciężkie jednostki nawodne

Kriegsmarine, stamtąd wreszcie bez przeszkód można było wypływać na ocean. Każdy z pracowników NID

zdawał sobie z tego sprawę, ale tylko nieliczni wiedzieli, że jedna z tych baz — St. Nazaire — spełnia w tym

systemie rolę szczególną. Jeszcze przed wojną Francuzi zbudowali tam nowoczesny suchy dok

„Normandie”, zaliczany do największych w świecie, który w warunkach wojennych mógł być wykorzystany

do przeglądu i remontów wszystkich bez wyjątku krążowników i pancerników Kriegsmarine. Na liście tych

jednostek znajdował się też „Tirpitz” — bliźniak zatopionego „Bismarcka”, groźny olbrzym wywołujący

niepokój w Admiralicji od czasu, gdy wszedł do akcji.

Jeszcze świeżo w pamięci mieli wszyscy rajd „Bismarcka”, który po zatopieniu „Hooda”, dumy

Królewskiej Marynarki, wycofywał się pośpiesznie atlantyckim szlakiem do St. Nazaire, bo tylko tam, w

doku „Normandie”, ekipy stoczniowców mogły mu przywrócić bojową sprawność i usunąć liczne

uszkodzenia. Żaden inny francuski port, też przecież wyposażony w urządzenia naprawcze, nie sprostałby

temu zadaniu.

„Bismarck” poszedł na dno — m.in. dzięki brawurowej akcji polskiego niszczyciela ORP „Piorun”,

który w decydującym momencie jako pierwszy wytropił nieprzyjaciela i zmusił go do nawiązania kontaktu

ogniowego, ułatwiając w ten sposób wprowadzenie do walki głównych sił pościgowych — ale na arenie

pojawił się wkrótce jego następca, „Tirpitz”. Cały NID postawiono na nogi, żeby śledzić ruchy tego

pancernika. Niemcy tym razem działali ostrożniej, nie mogli sobie po prostu pozwolić na stratę

największego okrętu. Dopóki „Tirpitz” był w Norwegii, wywiad na ogół szybko uzyskiwał informacje o jego

rejsach. W Altafiord, gdzie mieściła się jego baza paliwowa, w Trondheim i w innych portach norweskich

Brytyjczycy zdołali zorganizować sprawną sieć agentów, którzy drogą radiową meldowali o każdym wyjściu

pancernika w morze. Oczywiście były to informacje niepełne, bo nikt poza niemiecką załogą nie wiedział,

dokąd i po co okręt wypływa, ale już sam fakt opuszczenia bazy alarmował jednostki Home Fleet operujące

na Morzu Północnym.

W tym okresie nie liczono się jeszcze z możliwością skierowania „Tirpitza” do korsarskich działań na

Atlantyku. Samotny rejs był mało prawdopodobny. Asysta dwóch innych lekkich pancerników, ,,Lützowa” i

„Scheera”, które także stacjonowały w portach norweskich, nie dawała jeszcze gwarancji przedarcia się na

ocean dwoma dostępnymi szlakami między Szkocją a Islandią lub przez Cieśninę Duńską. Nic więc

dziwnego, że projekt ataku na St. Nazaire, podnoszony ciągle przez Gonina, nie wchodził w fazę

praktycznych przygotowań. Szkoda było ponosić ryzyko w warunkach, kiedy dotarcie „Tirpitza” do

obserwowanej ustawicznie francuskiej bazy pozostawało w sferze przypuszczeń.

Sytuacja uległa radykalnej zmianie pół roku później. Korzystając ze sztormowej pogody i mgły, przez

kanał La Manche pod nosem czuwających Brytyjczyków przepłynął z Brestu do Wilhelmshaven silny zespół

Kriegsmarine, złożony z pancerników „Scharnhorst” i „Gneisenau”, ciężkiego krążownika ,,Prinz Eugen”

oraz licznych niszczycieli, torpedowców, trałowców i ścigaczy. Był to zaskakujący policzek dla Royal Navy,

panującej rzekomo niepodzielnie w strefie Kanału. Kompromitująca porażka poderwała autorytet

Admiralicji, wywołała burzę protestów w prasie i Izbie Gmin, przygnębienie zapanowało w szerokich

kręgach społeczeństwa. W tych dniach goryczy i gniewu uświadomiono sobie, jak bardzo iluzoryczne były

nadzieje na przewagę Królewskiej Marynarki na morzu, skoro nieprzyjaciel bezkarnie przedefilował przez

strzeżone wody, ignorując nawet artylerię nadbrzeżną.

W Ośrodku Wywiadu Operacyjnego ludzie nie mogli sobie spojrzeć w oczy. Z tym większą więc

zaciekłością przystąpiono do rozwiązania zagadki, w jakim celu Niemcy przegrupowali swe okręty i co mają

zamiar uczynić w najbliższych tygodniach. Niewielką pociechą był fakt uszkodzenia „Gneisenaua” i

„Scharnhorsta”, które najechały na miny już w pobliżu baz niemieckich.

Wydawało się, że w zmienionej sytuacji operacyjnej, kiedy Kriegsmarine zgromadziła w basenie Morza

Północnego wszystkie ciężkie jednostki, nieprzyjaciel podejmie nowe akcje zaczepne niezależnie od

potęgujących się działań okrętów podwodnych. Główną uwagę zwracano nadal na „Tirpitza”, który teraz w

godnym towarzystwie mógł zintensyfikować swe rajdy i wyjść na dłuższe trasy. Pancernikiem tym

interesował się nawet sam Churchill. W odręcznej notatce przekazanej Admiralicji napisał on: „»Tirpitz«

odgrywa wobec nas taką samą rolę, co »King George V« na Oceanie Indyjskim wobec Japończyków.

Stwarza poczucie stałej obawy i zagrożenia czającego się ze wszystkich stron. Pojawia się i znika,

powodując zamieszanie i zamęt”.

Specjaliści z NID przewidywali dwa warianty działań: rozwinięcie na szerszą skalę akcji przeciwko

konwojom płynącym do portów radzieckich przez Morze Barentsa lub przedarcie się zespołu pancerników

na Atlantyk.

Pierwszy wariant, choć także niebezpieczny, potraktowano jako mniejsze zło. Konwoje do ZSRR

płynęły i tak nieregularnie, dostawy uzbrojenia i sprzętu opóźniały się, mimo składanych oficjalnie

deklaracji o gotowości spełniania sojuszniczych zobowiązań. Kierując się wyłącznie własnym interesem i

wyrachowaniem politycznym Brytyjczycy mogli je całkowicie zawiesić na pewien okres, co zresztą

nastąpiło kilkakrotnie.

Drugi wariant z punktu widzenia Londynu krył w sobie widmo poważniejszej katastrofy. Gdyby

„Tirpitz” z grupą innych pancerników zdołał się przedrzeć na ocean — zachęcony świeżym przykładem

swobodnego przejścia przez kanał La Manche — i gdyby włączył się do działań korsarskich na Atlantyku,

wspierając akcje U-bootów, los wielu konwojów byłby ostatecznie przesądzony. Wielka Brytania opierała

swą wojenną egzystencję na dostawach z zewnątrz, głównie ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. Przecięcie

tych życiodajnych arterii lub zakłócenie ich normalnego funkcjonowania groziło następstwami, o których

przeciętny mieszkaniec Wysp myślał zawsze z trwogą.

I wtedy właśnie, w obliczu coraz wyraźniej rysującego się niebezpieczeństwa, na porządku dziennym w

NID stanęła sprawa rajdu na St. Nazaire. Tylko w tym porcie „Tirpitz” mógł liczyć na remont w razie

doznania uszkodzeń podczas swych atlantyckich rejsów. Zniszczenie doku „Normandie” odebrałoby

Niemcom tę nadzieję, zredukowało co najmniej o połowę operacyjną wartość pancernika, która tkwiła nie

tylko w jego właściwościach taktyczno-technicznych, w potędze artylerii i grubości pancerza, ale także w

sprawności zaplecza, w skomplikowanym zespole środków niezbędnych do regeneracji okrętu. W to

zaplecze Brytyjczycy chcieli wymierzyć celny cios.

Gonin mógł więc teraz solidnie zabrać się do roboty.

Tego dnia w ciągu kilku godzin

analizował rysunki doku „Normandie” i

jeszcze raz przyjrzał się dokładnie jego

położeniu w porcie. Obiekt sprawiał

imponujące wrażenie — przy swej długości

sięgającej blisko 350 metrów i szerokości

50 metrów mógł przyjąć statek lub okręt o

wyporności 85 000 ton, a więc każdą ze

znanych wówczas jednostek pływających w

świecie. Powstał niejako z konieczności,

gdy w St. Nazaire przystąpiono do budowy

transatlantyku „Normandie” — flagowego

statku francuskiej floty pasażerskiej.

Połączono wówczas bezpośrednio z

ujściem Loary wielki basen wewnętrzny —

Bassin de Penhouet, tworząc w ten sposób

trzecie wejście do portu.

Patrząc na rysunki doku, Gonin widział

plastycznie cały port.

Dok „Normandie” połączony był z

basenem Penhouet, a ten z kolei z basenem

zewnętrznym — basenem St. Nazaire.

Do basenu St. Nazaire prowadziły z

ujścia Loary dwa bezpośrednie wejścia,

jedno z nich od południa, niemal

równoległe z biegiem rzeki, ochraniały dwa

długie falochrony, zbiegające się ku sobie i

tworzące awanport, w którym statki

oczekiwały na zwolnienie miejsca przy

nabrzeżu. Drugie, tzw. Stare Wejście,

znajdowało się od strony wschodniej i było

chronione przez molo, spełniające rolę

falochronu, nazwane Starym Molo.

Wyporność „Tirpitza” wynosząca ponad 42 000 ton powodowała, że te dwa wejścia nie mogły być w

ogóle brane pod uwagę. Przez pierwsze z nich mogła przepłynąć do basenu St. Nazaire, a następnie do

basenu Penhouet jednostka o wyporności najwyżej 10 tysięcy ton. Drugie, od strony wschodniej, było

jeszcze mniejsze.

Pozostawało więc tylko trzecie wejście — dok „Normandie”, który pełnił jednocześnie funkcję śluzy.

Zamykały go z dwóch stron dwa ogromne kesony — zewnętrzny i wewnętrzny. Gdy statek przesuwał

się do basenu Penhouet, kesony były kolejno uruchamiane za pomocą urządzeń z napędem hydraulicznym.

Gdy zaś chciano skorzystać z suchego doku, oba kesony zamykano i wypompowywano wodę.

Gonina interesował przede wszystkim zewnętrzny keson, który należyto zniszczyć.

Jak tego dokonać?

Zajrzał jeszcze raz do swoich obliczeń w brulionie.

Wrota śluzy w St. Nazaire miały ponad 50 metrów długości, 10 metrów szerokości i 16 metrów

wysokości. Była to konstrukcja wyjątkowo silna, zdolna nie tylko powstrzymać ciśnienie wody na zewnątrz,

lecz również zabezpieczona przed przypadkowymi zderzeniami ze statkiem.

Podobnie zaprojektowane i wykonane zostały wrota śluzy w wielkim doku Króla Jerzego V w

angielskim porcie Southampton...

Zajęty pracą Gonin nie zauważył nawet, kiedy pojawiła się sekretarka.

— Przesyłka z Medmenham, sir.

Spojrzał na sporych rozmiarów pakiet, który mu podała. W rogu znajdował się symbol „A 1 ” i jedynie

pracownicy wywiadu wiedzieli, iż oznacza on informacje najwyższej wagi.

— Kiedy to nadeszło?

— Przed chwilą, sir.

Sekretarka opuściła pokój.

Kapitan nie miał wątpliwości, że są to zdjęcia z ośrodka w Medmenham. Przed paroma miesiącami

zwrócił się do wywiadu lotnictwa o sporządzenie w oparciu o fotografie lotnicze dużego modelu bazy w St.

Nazaire. Później pojechał do Medmenham i dokładnie omówił wszystko z ekspertami. Zdjęcia zostały

powiększone do rozmiarów stołu. Można było na nich rozróżnić nie tylko stanowiska dział oraz budynki w

porcie, lecz i drzwi do nich.

Nienasyceni saperzy podpułkownika Newmana żądali jednak ciągle nowych danych i to tak

natarczywie, że niekiedy Gonina i jego współpracowników wyprowadzało to z równowagi. Spory kończyły

się zazwyczaj pojednawczo, bo w końcu uczestnicy wypadu mieli prawo znać różne, pozornie nawet drobne

szczegóły techniczne w urządzeniach i obiektach portowych, które miały być zniszczone. Czekała ich praca

w ciemnościach pod morderczym ogniem Niemców.

Toteż Gonin nie zdziwił się na widok wręczonej mu koperty. Zawierała na pewno serię zdjęć z

kolejnego lotu rozpoznawczego w strefie portu. Jeszcze dziś po wstępnej analizie cenny materiał

fotograficzny powinien znaleźć się w Dowództwie Operacji Połączonych.

Kapitan zaczął ostrożnie rozrywać pieczęcie...

Sprawa beznadziejna

Komandor Hughes-Hallett wyraźnie się ożywił.

— Wspaniale, Ryder! Zna pan świetnie historię wojen morskich. Istotnie, lord Cochrane po raz

pierwszy użył okrętu zawierającego materiał wybuchowy... Było to w roku tysiąc osiemset dziewiątym, przy

zachodnim wybrzeżu Francji...

— Nawet niedaleko Saint-Nazaire, panie komandorze.

— Zadziwia mnie pan, Ryder. Zatem historia się powtórzy i to niemal w tym samym miejscu...

Przypuszczam, że przestudiował pan również rajd na Zeebrugge, we Flandrii, z ostatniej wojny?

— „Vindictive” odegrał tam podobną rolę, jak okręt Cochrane'a...

— Wystarczy. Jest pan dobrze zorientowany, Ryder...

Komandor porucznik Robert Ryder poczuł się jak na egzaminie. Czy ci sztabowcy uważają oficerów

liniowych za ograniczonych? Nie miał jednak do Hughes-Halletta pretensji. Ogromna wiedza i

doświadczenie upoważniały komandora do takiego prowadzenia rozmowy. Domyślał się poza tym, że

zadawane w lekkiej formie pytania miały pewien cel...

Ryder wezwany został do Dowództwa Operacji Połączonych wraz z podpułkownikiem Newmanem,

który siedział obok niego, pykał fajkę i obojętnie przysłuchiwał się tej wymianie zdań.

Po drugiej stronie prostokątnego stołu obok Hughes-Halletta zajmował miejsce jego najbliższy

1985-06 - Koń Trojański.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: