PRAWO CYWILNE
WIADOMOŚCI WSTĘPNE
Prawo zobowiązań to odrębny dział prawa cywilnego. Jego normy regulują stosunki majątkowe typu względnego, a więc prawa podmiotowe (wierzytelności) skuteczne wobec określonych indywidualnie podmiotów.
Główna funkcja polega na regulacji obrotu pieniędzmi, dobrami i usługami, a także ochrony interesów podmiotów przed uszczerbkami majątkowymi.
To rodzaj stosunku cywilnoprawnego, który można opisać za pomocą pojęć określających poszczególne elementy stosunku cywilnoprawnego. Podmiot uprawniony to wierzyciel, podmiot zobowiązany to dłużnik. Uprawnienia wierzyciela to wierzytelności a obowiązki dłużnika to dług. Przedmiot zobowiązania to świadczenie czyli wskazane w treści zobowiązania zachowanie się dłużnika na rzecz wierzyciela.
To stosunek prawny typu względnego bo polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia. Łączy on więc podmioty indywidualnie oznaczone. Posługujemy się pojęciem strona.
Treść stosunku zobowiązaniowego.
Treścią stosunku zobowiązaniowego jest wierzytelność, która jest swoistym prawem podmiotowym, które w stosunku zobowiązaniowym przysługuje wierzycielowi. Wierzytelność służy podmiotowi do zaspokojenia jego interesów, które w żadnym razie nie mogą być sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. (art. 5 KC) Wierzytelność jest prawem podmiotowym względnym. Kieruje się ona bowiem przeciwko indywidualnie oznaczonej osobie, jaką jest dłużnik i tylko przez niego może być naruszona. Jeżeli podmiot zobowiązany został już w momencie powstania zobowiązania zindywidualizowany, a należne świadczenie jest już od samego początku dostatecznie ściśle oznaczone, wówczas wierzytelność przyjmuje od razu postać roszczenia (uprawnienia podmiotowo i przedmiotowo skonkretyzowanego).
Prawo podmiotowe wierzyciela może obejmować również uprawnienia kształtujące na mocy których ma on kompetencję do zniesienia lub zakończenia albo zmiany stosunku zobowiązaniowego przez jednostronną czynność prawną. (przykład: prawo wypowiedzenia stosunku najmu przez wynajmującego wskutek niepłacenia czynszu przez najemcę) Uprawnienia wierzyciela dzielą się na główne i uboczne. Główne służą do realizacji podstawowego interesu wierzyciela i polegają na wykonaniu pierwotnego świadczenia lub na spełnieniu świadczenia zastępczego (np. odszkodowawczego). Uboczne (pomocnicze) przygotowują lub uzupełniają świadczenie główne i nie mogą istnieć bez uprawnienia głównego.
To zespół obowiązków dłużnika. (korelat wierzytelności) Ich wykonanie ma na celu zaspokojenie interesu wierzyciela. Art. 354 § 1 KC dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
Podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia. Korelatywność długu i wierzytelności pozwala ustalić treść jednego z tych elementów przez określenie treści drugiego elementu. Tak więc treść stosunku zobowiązaniowego wyznaczona zostaje przez wskazanie uprawnień wierzyciela lub obowiązku dłużnika. Głównym celem zobowiązania jest zaspokojenie interesu wierzyciela.
Ochronę interesów wierzyciela uzasadnia niekiedy rozszerzenie skuteczności jego wierzytelności poza ścisły stosunek względny łączący go z pierwotnym dłużnikiem. Następujące instytucje służą poszerzonej ochronie wierzyciela:
a) skarga pauliańska zwana teraz ochroną wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika 527-534 KC
b)
Art. 59. W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.
c) przepisy o czynach niedozwolonych
d) zobowiązania realne przez swoiste wyznaczenie osoby dłużnika
inaczej należy zakwalifikować przypadki gdy wyjątkowo wierzycielowi przysługuje ochrona typu bezwzględnego. Dotyczy to najemcy lokalu mieszkalnego, któremu art. 690 KC zapewnia analogiczną ochronę do ochrony prawa własności oraz prawa dożywocia, które obciąża nieruchomość.
Odpowiedzialność – ujemne następstwa prawne przewidziane dla jakiegoś podmiotu w związku ze ziszczeniem się pewnych zdarzeń kwalifikowanych negatywnie przez system prawny.
Odpowiedzialność osobista
Przymus zmierzający do zaspokojenia interesów wierzyciela realizują organy państwowe na podstawie orzeczenia sądowego lub innego kompetentnego organu w którym to orzeczeniu wypowiedziany jest nakaz spełnienia określonego świadczenia. Egzekucja kierowana jest do majątku osoby odpowiedzialnej. Polega ona w szczególności na przymusowym odebraniu pieniędzy lub określonych przedmiotów od dłużnika albo na ich sprzedaży w celu uzyskania potrzebnych na zaspokojenie wierzyciela środków, jak również na przejęciu innych praw majątkowych przysługujących egzekwowanemu dłużnikowi. Z zasady dłużnik i tylko dłużnik ponosi odpowiedzialność majątkową za swój dług. Odpowiada on całym swoim majątkiem jaki ma w chwili prowadzenia przeciwko niemu egzekucji-to odpowiedzialność osobista.
Wyjątki: zobowiązania niezupełne (naturalne) które polegają na tym że dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za swój dług. Należą do nich: 1) zobowiązania, w których roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu (art. 117§2 zd.1 i art. 411 pkt. 3 KC) 2) zobowiązania które wynikają z gry lub zakładu z wyłączeniem jednak gier i zakładów zarządzonych lub zatwierdzonych przez właściwe organy państwowe oraz z gier zakazanych albo nierzetelnych (art. 413 KC) ograniczona odpowiedzialność osobista w postaci pierwszej: dłużnik odpowiada określoną częścią swojego majątku wyodrębnioną według wskazanych w ustawie kryteriów, w postaci drugiej: to wskazanie maksymalnej wartości jaka może być uzyskana z majątku osoby odpowiedzialnej. Wartości tej można jednak dochodzić w przeciwieństwie do pierwszego ograniczenia z całego majątku dłużnika.
Odpowiedzialność rzeczowa – wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności z wartości, jaką stanowi indywidualnie oznaczona rzecz. Odpowiedzialność ponosi każdoczesny właściciel rzeczy, którym nie musi być dłużnik. Odpowiednie uprawnienie wierzyciela ma charakter bezwzględny. Odpowiedzialność tego typu powstaje w szczególności w razie obciążenia rzeczy hipoteką, zastawem lub prawem dożywocia.
Powstanie stosunku zobowiązaniowego.
Zobowiązanie powstaje jak każdy stosunek cywilnoprawny w następstwie ziszczenia się zdarzeń cywilnoprawnych. Największe znaczenie mają czynności prawne a zwłaszcza umowy. Poza tym jednostronne czynności prawne (przyrzeczenie publiczne, zapis w testamencie) organ administracji publicznej zawsze musi mieć dla wydania indywidualnego aktu administracyjnego wyraźne upoważnienie zawarte w ustawie. Taki akt wywołuje skutki cywilnoprawne bezpośrednie-które same bez dokonywania czynności prawnej powodują powstanie, zmianę lub zgaśnięcie stos. cywilnoprawnego-są więc zdarzeniem cywilnoprawnym. Skutki pośrednie stanowią jedynie konieczną przesłankę dokonania cz. Prawnej. (zezwolenia na dokonanie określonych cz. prawnych) organ może nie tylko zezwalać ale także nakładać na adresata obowiązek jej wykonania.
OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA skarga pauliańska
Dłużnik odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem jaki ma w chwili wymagalności wierzytelności.
Przesłanki ochrony
- Wierzytelność musi być zaskarżalna (nie podlegają ochronie roszczenia przedawnione, roszczenia z gier i zakładów oraz żądania oparte na powinnościach moralnych. Nie jest konieczne aby wierzytelność była wymagalna
- Objęte są nią tylko wierzytelności pieniężne. Skarga pauliańska przysługuje wierzycielowi tylko w razie niewypłacalności dłużnika
- Sk.pauliańska chroni wierzyciela wyłącznie przed skutkami czynności prawnej dłużnika. Inne działania dłużnika nawet jeśli powodują jego niewypłacalność nie stanowią podstawy do zastosowania tej skargi
- Osobą dokonującą czynności prawnej powinien być dłużnik tj. osoba pozostająca w stosunku zobowiązaniowym z wierzycielem (ale też jeden z solidarnych i poręczyciel)
- Czynność prawna dłużnika musi być dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela-polega ono na tym, że dłużnik stał się całkowicie niewypłacalny lub w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem czynności prawnej. Nie jest konieczne wykazanie że nastąpiło ogłoszenie niewypłacalności dłużnika. Ciężar udowodnienia spoczywa na wierzycielu.
- Dłużnik działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
- Z dokonanej przez dłużnika czynności prawnej osoba trzecia musi uzyskać korzyść majątkową w szczególności przez to, że nabędzie prawo majątkowe albo że zwolniona zostanie ze zobowiązania.
- Ustawa wymaga aby osoba trzecia wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
Gdy spełnione zostaną powyższe przesłanki wierzyciel może żądać aby sąd uznał za bezskuteczną względem niego czynność prawną dokonaną przez jego dłużnika. Może to zrobić na dwa sposoby:
Legitymowanym biernie (osoba przeciw której kieruje się żądanie (powództwo) wierzyciela jest osoba trzecia odnosząca korzyść z cz. zawartej z dłużnikiem). Gdy nastąpiła sukcesja uniwersalna (dziedziczenie)legitymowanym biernie jest następca dłużnika pod tytułem ogólnym. Legitymowanym biernie staje się następca pod tytułem szczególnym osoby trzeciej, na rzecz której os.3 rozporządziła uzyskaną od wierzyciela korzyścią a równocześnie rozporządzenie było nieodpłatne albo dalszy nabywca wiedział o okolicznościach uzasadniających uznanie cz dłużnika ze swoim poprzednikiem za bezskuteczną wobec wierzyciela. Wierzyciel może żądać uznania cz p za bezskuteczną względem niego w terminie 5 lat (termin zawity) licząc od daty dokonania tej czynności
Orzeczenie względnej bezskuteczności
Sens uznania przez sąd względnej bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z os3 wyraża się w tym że wierzyciel uzyskuje uprawnienia do zaspokojenia swojej wierzytelności z przedmiotów należących do os3 z którą nie łączył go żaden stos prawny. W drodze egzekucji wierzyciel może dochodzić zaspokojenia tylko z przedmiotów majątkowych os3 które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika lub do niego nie weszły. Gdy przedmiotem są rzeczy zamienne oraz pieniądze wierzyciel uprawniony jest do prowadzenia egzekucji z całego majątku os3. uprawnienie wierzyciela względem os3 ma szczególne uprzywilejowanie bo może być realizowane z pierwszeństwem przed innymi jej wierzycielami. Os3 może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela jeżeli: wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika albo zaspokoi wierzyciela. Gdy wierzyciel nie został zaspokojony z majątku os3 ponieważ uzyskana przez os3 korzyść nie była już w jego majątku może żądać zaspokojenia z majątku następcy prawnego os3 który uzyskał tę korzyść nieodpłatnie albo działał w złej wierze.
Orzeczenie pauliańskie ma charakter konstytutywny. Bo zmienia pozycję prawną wierzyciela i os3. stosunek ten ma charakter zobowiązaniowy. Jego treścią jest uprawnienie wierzyciela do zaspokojenia się z przedmiotów majątkowych os3, które przeszły tam z majątkiem dłużnika wskutek czynności prawnej względnie bezskutecznie a z drugiej strony obowiązek os3 do znoszenia realizującej uprawnienie wierzyciela egzekucji z majątku os3. os3 przysługuje upoważnienie przemienne, które pozwala jej zwolnić się z powyższego zobowiązania przez zaspokojenie wierzyciela albo wskazanie stosownego mienia dłużnika.
ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE
Bierna solidarność dłużników
cechy: wierzycielowi przysługuje wierzytelność o spełnienie jednego świadczenia, gdy zostanie ono w całości i w sposób należyty spełnione lub jeżeli wierzyciel w inny sposób zostanie zaspokojony (np. przez potrącenie)-zobowiązanie wygasa; po stronie długu występuje kilka podmiotów; wierzyciel może żądać w całości lub w części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Przy czym zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Ta solidarność wzmacnia pozycję wierzyciela.
Solidarność bierna powstaje tylko wtedy gdy wynika to ze szczególnej podstawy prawnej: odpowiednie postanowienia cz.prawnej najczęściej zawarte w umowie stron; 370KC solidarność bierna powstaje gdy kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia; z ustawy 441§1KC.
Stosunek zobowiązaniowy może powstać także gdy każdy z dłużników jest zobowiązany w sposób odmienny. Poza tym zróżnicowanie treści poszczególnych obowiązków może wyrażać się np. w odmienności czasu, miejsca i sposobu spełnienia świadczenia, w zastrzeżeniu terminu i warunku. Nie może polegać jednak na różnym przedmiocie świadczenia. Między współdłużnikami obowiązuje zasada reprezentacji na ich korzyść wobec wierzyciela. Dlatego odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia pozostałych chyba że wierzyciel zastrzegł iż zachowuje przeciwko nim swe prawa. Zwłoka wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych ma skutek względem współdłużników. Jednak zasada reprezentacji nie obejmuje przypadków zwolnienia z długu lub zrzeczenia się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych. Działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić pozostałym. (371) (zwłoka dłużnika, przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia, uznanie długu nie wpływają na sytuację pozostałych)
W razie sporu dłużnikom służą dwa rodzaje zarzutów wobec wierzyciela: zarzuty osobiste przysługujące określonemu dłużnikowi wobec wierzyciela (właściwości lub działania dłużnika wpływające na ważność zobowiązania solidarnego- np. wady ośw woli, brak zd do cz.prawnych); (dokonane przez dłużnika z wierzycielem czynności prawne które uwalniają go ze zobowiązania wobec wierzyciela lub korzystnie modyfikują jego treść (np. zwolnienie z długu, odnowienie, przejęcie długu, przedawnieni); drugi typ zarzutów które ze względu na sposób powstania lub teść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom. Gdy zapadł wyrok na korzyść jednego tylko z dłużników uwzględniający wspomniane zarzuty zwalnia on także innych współdłużników. (należą do nich ze względu na sposób powstania zobowiązania: niezachowanie właściwej formy czynności prawnej lub nie uzyskanie wymaganej decyzji władzy administracyjnej). Zarzuty wspólne wynikające z treści zobowiązania opierają się na zdarzeniu kreującym stosunek zobowiązaniowy a w szczególności na treści umowy.
Roszczenia regresowe
Zaspokojenie wierzyciela przez dłużnika lub dłużników solid otwiera problem wzajemnych między nimi rozliczeń z tego tytułu. Podstawę do tych rozliczeń stanowi odrębny wiążący ich stosunek wewnętrzny. Treść tego stosunku może być określona w umowie lub wyznaczona odrębnymi przepisami. Jeżeli jeden lub niektórzy z dłużników przyczynili się do zaspokojenia wierzyciela w części większej niżby na to wskazywał wiążący ich stosunek wewnętrzny każdy z nich może żądać zwrotu odpowiedniej części od tych dłużników którzy nie świadczyli w ogóle albo zaspokoili wierzycieli w części mniejszej niżby to wynikało z podziału. Gdyby nie dało się rozstrzygnąć dłużnik który spełnił świadczenie może żądać od pozostałych dłużników solid zwrotu w częściach równych. W razie niewypłacalności jednego z solid przypadającą na niego część rozkłada się na wszystkich pozostałych i to w takim stosunku w jakim mają się między sobą rozliczać.
Solidarność wierzycieli-czynna
Po stronie wierzytelności występuje kilka podmiotów ale dłużnik zobowiązany jest tylko do jednego świadczenia które może spełnić do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Dopiero gdy wierzyciel wystąpi przeciwko dłużnikowi z powództwem dłużnik zobowiązany jest spełnić świadczenie do jego rąk. Zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli solidarnych umarza dług także wobec pozostałych wierzycieli. Solidarność czynna może powstać wyłącznie z mocy czynności prawnej a nie ex lege. Dopuszczalne jest aby wspólny dłużnik zobowiązany był w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli. Między współwierzycielami obowiązuje zasada wzajemnej reprezentacji na ich korzyść wobec dłużnika. Natomiast zdarzenia pogarszające położenie jednego z wierzycieli solidarnych nie wpływa na położenie prawne pozostałych wierzycieli. Między tymi samymi wierzycielami i dłużnikami może równocześnie istnieć zarówno solidarność bierna jak i czynna.
Solidarność nieprawidłowa-niewłaściwa
Polega na tym, że dłużnicy z różnych tytułów prawnych zobowiązani są spełnić na rzecz tego samego wierzyciela identyczne świadczenie z tym skutkiem że spełnienie go przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych. Równocześnie nie ma ani umowy ani przepisu prawnego uzasadniającego powstanie zobowiązania solidarnego. Pomimo to każdy z dłużników odpowiada wobec wierzyciela za całość świadczenia.
Zobowiązania niepodzielne i podzielne
Niepodzielne
Wyróżnia się świadczenia podzielne i niepodzielne. Gdy przy świadczeniu niepodzielnym po stronie długu lub wierzytelności występuje kilka podmiotów, ich sytuacja prawna kształtuje się wg modelu zobowiązań solidarnych. Utrzymuje się jeden stosunek zobowiązaniowy o złożonej strukturze wewnętrznej. Związane to jest z niepodzielnością świadczenia. Ustaje gdy miejsce niepodzielnego zajmie podzielne. Do wielości dłużników zobowiązanych do świadczenia niepodzielnego stosuje się reżim prawny solidarności biernej i czynnej oraz zasady roszczeń regresowych. Poza tym dłużnicy traktowani są jako dłużnicy solidarni nawet gdy świadczenie jakie mają spełnić jest podzielne ale niepodzielny charakter ma świadczenie wzajemne. Strony mogą tę kwestię uregulować odmiennie. Trochę inaczej jest w przypadku wierzycieli solidarnych. I tutaj dłużnik jest zobowiązany do spełnienia jednego tylko świadczenia lecz nie przysługuje mu prawo wyboru wierzyciela, któremu chciałby świadczyć. Obowiązany jest świadczyć na rzecz wierzyciela który tego zażąda ale w razie sprzeciwu innego wierzyciela dłużnik może świadczyć tylko wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.
Zobowiązanie podzielne
Dług i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników lub wierzycieli gdy spełnią się łącznie następujące przesłanki: świadczenie jest podzielne, występuje więcej niż jeden dłużnik lub wierzyciel, brak jest szczególnego tytułu na mocy którego zobowiązanie przyjmowałoby postać zobowiązania solidarnego. W sytuacjach takich pojawiają się odrębne stosunki zobowiązaniowe o strukturze jednopodmiotowej.
Wykonanie następuje przez spełnienie świadczenia tzn. przez pełne zaspokojenie interesu wierzyciela określonego w treści stosunku zobowiązaniowego. 354§1KC dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje również w sposób odpowiadający tym zwyczajom-to znaczy należyte wykonanie.
Zmiana stosunków
Gdy zmieniają się stosunki społeczno-gospodarcze między powstaniem a wykonaniem zobowiązania pojawia się problem. Istnieją dwie koncepcje rozwiązania: 1. pacta sunt servanda, 2. stworzenie możliwości modyfikowania świadczenia w przypadkach gdy wskutek zmiany stosunków społ-gosp wykonanie zobowiązania wg pierwotnej treści byłoby niesłuszne bo wyrządzałoby niezawinioną szkodę jednej ze stron lub przysparzałoby nieuzasadnione korzyści drugiej stronie.
Clausula rebus sic stantibus- zwrot ten stosowany jest na określenie wszelkich koncepcji lub rozstrzygnięć ustawowych zmierzających do modyfikowania zobowiązania z uwagi na nieoczekiwane zmiany stosunków społecznych. Art. 3571KC nie podważa zasady pacta... lecz ją łagodzi. Znajduje on zastosowanie do cywilnoprawnych zobowiązań powstających z umów. Sąd może zastosować środki przewidziane w 3571§1 KC jeżeli kumulatywnie zostaną spełnione 3 przesłanki: nastąpi nadzwyczajna zmiana stosunków (nieurodzaj, niezwykle surowa zima, powódź), zmiana ta pociąga nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub grozi jednej ze stron rażącą stratą, strony nie przewidywały wpływu nadzwyczajnej zmiany stosunków na zobowiązanie.
Gdy spełnią się te przesłanki sądowi przysługuje kompetencja do ingerowania w stosunek zobowiązaniowy przez wydanie nast. typów orzeczeń: oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania-zmiana czasu, miejsca i środków jakimi świadczenie ma być wykonane; oznaczenie wysokości świadczenia; rozwiązanie umowy.
Sąd wydaje te orzeczenia wyłącznie na żądanie strony stosunku zobowiązaniowego. Może je zgłosić także w postaci zarzutu każdy podmiot. Sąd powinien rozważyć interesy obu stron i kierować się zasadami współżycia społecznego. W ostateczności orzekać o rozwiązaniu umowy. Orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny. Strony mogą w drodze porozumienia zmienić treść stosunku umownego jak również zamieścić w pierwotnej umowie klauzule adaptacyjne z góry określające sposób dostosowania umowy do ewentualnej zmiany stosunków.
Osoby wykonujące
Wierzyciel zainteresowany jest w uzyskaniu należnego mu świadczenia co niekoniecznie wymaga osobistego wykonania. Jednak może on żądać osobistego świadczenia gdy: wynika to z treści czynności prawnej, ustawy, właściwości świadczenia (namalowanie portretu)
Osoby przyjmujące
Poza wierzycielem to jedynie osoby upoważnione przez wierzyciela do odbioru świadczenia. Upoważnienie może nastąpić także ex post w postaci potwierdzenia. Świadczenie spełnione do rąk osoby nieuprawnionej nie zwalnia dłużnika z zobowiązania. Od tej reguły istnieją wyjątki: dłużnik zostaje zwolniony z zobowiązania w takim zakresie w jakim wierzyciel skorzystał ze świadczenia spełnionego do rąk osoby nieuprawnionej lub wierzyciela niezdolnego do przyjęcia świadczenia. Ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa jednak na dłużniku. (świadczenie pieniężne przyjmuje 10-letni syn wierzyciela). W niektórych wyraźnie w ustawie przewidzianych przypadkach chroniona jest dobra wiara dłużnika świadczącego od osoby nieuprawnionej do odbioru. W szczególności świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela zwalnia dłużnika chyba że dłużnik działał w złej wierze.
Rzeczy oznaczone co do gatunku
Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku a ich jakość nie została oznaczona ani przez czynność prawną lub właściwe przepisy to powinien świadczyć rzeczy średniej jakości. Gdy świadczenie jest podzielne wierzyciel nie może odmówić przyjęcia części świadczenia chyba że naruszałoby to jego uzasadniony interes co wierzyciel powinien udowodnić.
kiton18