Lenin W. I. - Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu.pdf - CZAS SOBIE TO PRZYPOMNIEĆ - Iw.iwanska

W. I. Lenin

Imperializm jako

najwyższe stadium

kapitalizmu.

SZKIC POPULARNY

Napisane: styczeń — czerwiec 1916 roku

Po raz pierwszy opublikowane: 1917 rok

PRZEDMOWA

Broszurę, którą przedstawiam uwadze czytelnika, napisałem wiosną r. 1916 w

Zurychu. W tamtejszych warunkach pracy odczuwałem, rzecz naturalna, pewien brak

literatury francuskiej i angielskiej i wielki brak - literatury rosyjskiej. Jednakże główną

pracę angielską o imperializmie, książkę J. A. Hobsona, wykorzystałem z całą uwagą, na

jaką praca ta, według mego przekonania, zasługuje.

Broszurę pisałem mając na względzie carską cenzurę. Dlatego też nie tylko musiałem

jak najsurowiej ograniczyć się do analizy wyłącznie teoretycznej - zwłaszcza

ekonomicznej - ale i formułować niezbędne nieliczne uwagi, dotyczące polityki, z

największą ostrożnością, za pomocą aluzji, tym ezopowym - przeklętym ezopowym

językiem, do którego stosowania carat zmuszał wszystkich rewolucjonistów, kiedy brali

do ręki pióro w celu napisania pracy «legalnej».

Ciężko jest teraz, w dni wolności, odczytywać te zniekształcone przez myśl o carskiej

cenzurze, zdławione, wciśnięte w żelazne kleszcze ustępy broszury. O tym, że

imperializm - to przeddzień rewolucji socjalistycznej, o tym, że socjalszowinizm

(socjalizm w słowach, szowinizm w praktyce) - to całkowita zdrada socjalizmu,

całkowite przejście na stronę burżuazji, że ten rozłam w ruchu robotniczym znajduje się

w związku z obiektywnymi warunkami imperializmu itp. - o tym wszystkim musiałem

mówić językiem «niewolników», zmuszony więc jestem odesłać czytelnika,

interesującego się tą kwestią, do mającego się wkrótce ukazać nowego wydania moich

artykułów, pisanych za granicą w latach 1914-1917. Szczególnie warto zwrócić uwagę

na jeden ustęp na str. 119-120: żeby wyjaśnić czytelnikowi w formie cenzuralnej, jak

bezwstydnie kłamią w sprawie aneksji kapitaliści i socjalszowiniści, którzy przeszli na

ich stronę (socjalszowiniści, z którymi tak niekonsekwentnie walczy Kautsky), jak

bezwstydnie osłaniają oni aneksje swoich kapitalistów, zmuszony byłem wziąć jako

przykład... Japonię! Uważny czytelnik z łatwością podstawi zamiast Japonii - Rosję, a

zamiast Korei - Finlandię, Polskę, Kurlandię, Ukrainę, Chiwę, Bucharę, Estonię i inne

ziemie, zamieszkałe przez nie-Wielkorusów.

Żywię nadzieję, że moja broszura dopomoże do zorientowania się w podstawowym

zagadnieniu ekonomicznym, bez którego przestudiowania nic nie można zrozumieć w

ocenie obecnej wojny i obecnej polityki, mianowicie: w zagadnieniu ekonomicznej

istoty imperializmu.

AUTOR

Piotrogród,

26 kwietnia, r. 1917.

PRZEDMOWA DO FRANCUSKIEGO I NIEMIECKIEGO

WYDANIA

Książka niniejsza napisana była, jak to wskazano w przedmowie do wydania

rosyjskiego, w r. 1916 z uwzględnieniem cenzury carskiej. Nie mam możności

przerobienia teraz całego tekstu i byłoby to bodaj niecelowe, gdyż zasadniczym

zadaniem książki było i jest: wykazać na podstawie sumarycznych danych bezspornej

statystyki burżuazyjnej i świadectwa uczonych burżuazyjnych wszystkich krajów, jaki

był całokształt obrazu światowej gospodarki kapitalistycznej w jej wzajemnych

stosunkach międzynarodowych na początku wieku XX, w przeddzień pierwszej

światowej wojny imperialistycznej.

Poniekąd będzie nawet nie bez pożytku dla wielu komunistów w przodujących krajach

kapitalistycznych, kiedy przekonają się na przykładzie tej legalnej z punktu widzenia

cenzury carskiej książki o możliwości - i konieczności - wyzyskania nawet tych słabych

resztek legalności, które pozostają jeszcze komunistom we współczesnej, powiedzmy,

Ameryce czy Francji po niedawnym, prawie całkowitym wyaresztowaniu komunistów,

dla wyjaśnienia całej kłamliwości socjalpacyfistycznych poglądów i nadziei na

«światową demokrację». Najniezbędniejsze zaś uzupełnienia do tej cenzurowanej

książki postaram się dać w niniejszej przedmowie.

W książce udowodnione zostało, że wojna lat 1914-1918 była z obu stron wojną

imperialistyczną (tj. zaborczą, grabieżczą, zbójecką), wojną o podział świata, o rozbiór i

podział na nowo kolonij, «sfer wpływów» kapitału finansowego itd.

Albowiem dowód tego, jaki jest prawdziwy społeczny albo raczej prawdziwy klasowy

charakter wojny, tkwi, rozumie się, nie w dyplomatycznej historii wojny, lecz w analizie

obiektywnego położenia klas panujących we wszystkich mocarstwach biorących udział

w wojnie. Dla zobrazowania tego obiektywnego położenia należy brać nie przykłady i

nie poszczególne dane (wobec olbrzymiego skomplikowania zjawisk życia społecznego

zawsze można dobrać dowolną liczbę przykładów albo poszczególnych danych dla

udowodnienia dowolnego twierdzenia), ale koniecznie całokształt danych o podstawach

życia, gospodarczego wszystkich mocarstw wojujących i całego świata.

Właśnie takie sumaryczne dane, które nie mogą być obalone, przytoczyłem w obrazie

podziału świata w latach 1876 i 1914 (w § VI) i podziału kolei całego świata w latach

1890 i 1913 (w § VII). Koleje - to podsumowanie najgłówniejszych gałęzi przemysłu

kapitalistycznego, przemysłu węglowego i metalowego, podsumowanie i najbardziej

poglądowe wskaźniki rozwoju handlu światowego i cywilizacji burżuazyjno-

demokratycznej. Jak dalece związane są koleje z wielką produkcją, z monopolami, z

syndykatami, kartelami, trustami, bankami, z oligarchią finansową, wykazałem w

poprzednich rozdziałach książki. Rozmieszczenie sieci kolejowej, nierównomierność jej

rozmieszczenia, nierównomierność jej rozwoju - to wyniki współczesnego,

monopolistycznego kapitalizmu w skali ogólnoświatowej. I wyniki te wskazują, że na

takiej podstawie gospodarczej wojny imperialistyczne są absolutnie nieuniknione,

dopóki istnieje własność prywatna środków produkcji.

Budowa kolei wydaje się przedsięwzięciem prostym, naturalnym, demokratycznym,

kulturalnym, cywilizatorskim: taka jest ona w oczach burżuazyjnych profesorów, którym

płaci się za upiększanie niewolnictwa kapitalistycznego, taka jest w oczach

drobnomieszczańskich filistrów. W rzeczywistości nici kapitalistyczne, tysiącem sieci

wiążące te przedsięwzięcia z prywatną własnością środków produkcji w ogóle,

przeobraziły to budownictwo w narzędzie ucisku miliarda ludzi (kolonie plus

półkolonie), czyli przeszło połowy ludności kuli ziemskiej w krajach zależnych, oraz

najemnych niewolników kapitału w krajach «cywilizowanych».

Własność prywatna, oparta na pracy drobnego właściciela, wolna konkurencja,

demokracja - wszystkie te hasła, którymi oszukują robotników i chłopów kapitaliści i ich

prasa, pozostały daleko poza nami. Kapitalizm przerósł w światowy system ucisku

kolonialnego i dławienia finansowego olbrzymiej większości ludności świata przez

garstkę krajów «przodujących». I podział tego «łupu» odbywa się pomiędzy dwoma -

trzema najpotężniejszymi w świecie, uzbrojonymi od stóp do głów drapieżnikami

(Ameryka, Anglia, Japonia), którzy wciągają do swojej wojny o podział swego łupu cały

świat.

III

Pokój brzeski [ 1 ] , podyktowany przez monarchistyczne Niemcy, a następnie o wiele

bardziej bestialski i podły pokój wersalski, podyktowany przez republiki

«demokratyczne», Amerykę i Francję, a także przez «wolną» Anglię, wyświadczyły

nader pożyteczną przysługę ludzkości, ponieważ zdemaskowały zarówno najemnych

kulisów dziennikarskich imperializmu jak i reakcyjnych mieszczan - chociażby nawet

nazywali siebie pacyfistami i socjalistami - którzy opiewali «wilsonizm», dowodzili

możliwości pokoju i reform w dobie imperializmu.

Dziesiątki milionów trupów i kalek, które pozostawiła po sobie wojna, wojna o to, czy

angielska, czy też niemiecka grupa rozbójników finansowych ma dostać więcej łupu, a

następnie te dwa «traktaty pokojowe» - z niebywałą przedtem szybkością otwierają oczy

milionom i dziesiątkom milionów ludzi zahukanych, zgnębionych, oszukanych,

otumanionych przez burżuazję. Na gruncie wywołanej przez wojnę ruiny całego świata

rośnie w ten sposób światowy kryzys rewolucyjny, który, bez względu na to, jak długie i

ciężkie perypetie będzie jeszcze przechodził, nie może zakończyć się inaczej niż

rewolucją proletariacką i jej zwycięstwem.

Manifest Bazylejski II Międzynarodówki, który w r. 1912 dał ocenę tej właśnie

wojny, która wybuchła w r. 1914, a nie wojny w ogóle (wojny bywają różne, bywają też

wojny rewolucyjne), manifest ten pozostał jako pomnik demaskujący cały haniebny

krach, całe odszczepieństwo bohaterów II Międzynarodówki.

Dlatego też przedrukowuję ten manifest w załączniku do wydania niniejszego i

zwracam uwagę czytelnika jeszcze i jeszcze raz na to, że bohaterowie II

Międzynarodówki tak samo starannie omijają te miejsca manifestu, gdzie mówi się

ściśle, jasno, otwarcie o związku tej właśnie nadchodzącej wojny z rewolucją

proletariacką - omijają tak samo starannie, jak złodziej omija miejsce, gdzie popełnił

kradzież.

Szczególną uwagę poświęciliśmy w tej książce krytyce «kautskizmu»,

międzynarodowego kierunku ideowego, reprezentowanego we wszystkich krajach świata

przez «najwybitniejszych teoretyków», przywódców II Międzynarodówki (w Austrii -

Otto Bauer i Ska, w Anglii - Ramsay Macdonald i in., we Francji - Albert Thomas itp.,

itd.) i przez mnóstwo socjalistów, reformistów, pacyfistów, burżuazyjnych demokratów,

klechów.

Ten kierunek ideowy - to, z jednej strony, produkt rozkładu, gnicia II

Międzynarodówki, z drugiej zaś - nieunikniony płód ideologii drobnych bourgeois,

których całokształt warunków życiowych trzyma w niewoli przesądów burżuazyjnych i

demokratycznych.

U Kautsky’ego i jemu podobnych poglądy takie - to całkowite wyparcie się tych

właśnie rewolucyjnych podstaw marksizmu, których pisarz ten bronił w ciągu

dziesiątków lat, specjalnie, między innymi, w walce z oportunizmem socjalistycznym

(Bernsteina, Milleranda, Hyndmana, Gompersa itp.). Nie jest więc przypadkiem, że na

całym świecie «kautskiści» zjednoczyli się teraz pod względem praktyczno-politycznym

z krańcowymi oportunistami (poprzez II albo żółtą Międzynarodówkę) i z rządami

burżuazyjnymi (poprzez koalicyjne rządy burżuazyjne z udziałem socjalistów).

Rosnący na całym świecie proletariacki ruch rewolucyjny w ogóle, komunistyczny w

szczególności, nie może się obejść bez analizy i zdemaskowania teoretycznych błędów

«kautskizmu». I to tym bardziej, że pacyfizm i «demokratyzm» w ogóle, które ani trochę

nie pretendują do marksizmu, ale zupełnie tak samo jak Kautsky i Ska tuszują głębię

sprzeczności imperializmu i nieuchronność zrodzonego przezeń kryzysu rewolucyjnego -

że te kierunki są jeszcze bardzo mocno rozpowszechnione na całym świecie. I walka z

tymi kierunkami jest obowiązkiem partii proletariatu, która musi wyrwać spod wpływu

burżuazji otumanionych przez nią drobnych posiadaczy i milionowe rzesze ludu

pracującego, znajdującego się w mniej lub bardziej drobnomieszczańskich warunkach

życiowych.

Należy powiedzieć kilka słów o rozdziale VIII: «Pasożytnictwo i gnicie kapitalizmu».

Jak to już zaznaczyliśmy w tekście książki, Hilferding, były «marksista», dzisiaj

towarzysz broni Kautsky’ego i jeden z głównych przedstawicieli burżuazyjnej,

reformistycznej polityki w «Niezależnej Socjaldemokratycznej Partii Niemiec», zrobił w

tej kwestii krok wstecz w porównaniu z otwartym pacyfistą i reformistą Anglikiem

Hobsonem. Międzynarodowy rozłam w całym ruchu robotniczym ujawnił się już teraz

całkowicie (II i III Międzynarodówka). Ujawnił się także fakt zbrojnej walki i wojny

domowej pomiędzy obu kierunkami: popieranie Kołczaka i Denikina w Rosji przez

mienszewików i «socjalistów-rewolucjonistów» przeciw bolszewikom, scheidemanowcy

i Noske i Ska w Niemczech razem z burżuazją przeciw spartakusowcom [ 2 ] , to samo w

Finlandii, Polsce, na Węgrzech itd. Na czym więc polega ekonomiczna podstawa tego

historycznego zjawiska o znaczeniu światowym?

Właśnie na pasożytnictwie i gniciu kapitalizmu, które są właściwe jego najwyższemu

stadium historycznemu, czyli imperializmowi. Jak zostało dowiedzione w książce

niniejszej, kapitalizm wyłonił teraz garstkę (mniej niż jedną dziesiątą ludności kuli

ziemskiej, przy najbardziej «szczodrym» i przesadzonym liczeniu - mniej niż jedną

piątą) szczególnie bogatych i potężnych państw, które za pomocą prostego «obcinania

kuponów» grabią cały świat. Wywóz kapitału daje 8-10 miliardów franków rocznego

dochodu, według cen przedwojennych i przedwojennej statystyki burżuazyjnej. Teraz

oczywiście o wiele więcej.

Rzecz zrozumiała, że z takich olbrzymich zysków nadzwyczajnych (ponieważ

kapitaliści otrzymują je ponad zysk, wyciskany z robotników «własnego» kraju) można

przekupywać przywódców robotniczych i górną warstwę arystokracji robotniczej.

Przekupują ją też kapitaliści krajów «przodujących» - przekupują tysiącami sposobów,

bezpośrednich i pośrednich, jawnych i ukrytych.

Ta warstwa zburżuazyjniałych robotników, czyli «arystokracji robotniczej», zupełnie

mieszczańskiej z trybu życia, z wysokości zarobków, z całego światopoglądu - to główna

podpora II Międzynarodówki, a w naszych czasach - główna społeczna (nie militarna)

podpora burżuazji. Albowiem są to prawdziwi agenci burżuazji w ruchu robotniczym,

robotnicze pachołki klasy kapitalistów (labour lieutenants of the capitalist class),

Lenin W. I. - Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: