12_12.pdf

Systemy

TELEFON

W numerze 3 Elektroniki dla

Wszystkich w artykule “ABC

aparatu telefonicznego”

opowiedziałem o niektórych

istotnych parametrach

i możliwościach aparatu

telefonicznego. Dziś przedstawię

garść dalszych informacji na temat

telefonii abonenckiej, sposobów

wykorzystania dostępnego pasma

częstotliwości, oraz zasygnalizuję

w ogólnym zarysie perspektywy

jakie się przed nią rysują.

dzień dzisiejszy,

możliwości i perspektywy

Wykorzystanie pasma

częstotliwości

Zapewne wiesz, że człowiek słyszy

dźwięki mniej więcej w zakresie częstotli−

wości 20Hz...16kHz. Mowa ludzka składa

się z dźwięków o częstotliwościach od

około 100Hz do co najwyżej 10kHz. Oka−

zuje się jednak, że do przesłania w pełni

zrozumiałego przekazu słownego wystar−

czy pasmo od 200 czy 300 herców do

około 2,5...3,5 kiloherca. Dlatego już od

wielu lat w telefonii wykorzystuje się pas−

mo 300Hz...3400Hz. Obrazuje to rysu−

nek 1 .

Nie znaczy to wcale, że każdy aparat

telefoniczny przenosi tylko tak wąski za−

kres częstotliwości. Aparat mógłby prze−

nosić szersze pasmo, także przez linię

między abonentem i centralą można prze−

słać sygnał o szerszym pasmie − dlaczego

więc tego nie wykorzystać? W przypadku

rozmowy lokalnej, to znaczy prowadzonej

z udziałem tylko jednej, lokalnej centrali,

pasmo mogłoby bez problemu być szer−

sze. Ale gdy abonenci korzystają z innych

central, zakres przesyłanych częstotli−

wości jest celowo ograniczany do wspo−

mnianego pasma telefonicznego. Wynika

to ze sposobu przesyłania sygnałów mię−

dzy centralami. Oczywiście od dawna mię−

dzy centralami nie przesyła się każdej roz−

mowy po odzielnej linii. Wykorzystuje się

bowiem możliwość “upchnięcia” w linii,

czy innym tak zwanym kanale transmisyj−

nym, jednocześnie wielu rozmów.

Popatrz na rysunek 2 . Już od dawna,

stosując częstotliwości nośne, różne od−

miany modulatorów amplitudy i odpo−

wiednie filtry potrafimy przesunąć sygnały

pasma akustycznego w stronę wyższych

częstotliwości. Mało tego, potrafimy

ustawić je kolejno, niejako jeden za dru−

gim i przesłać w ten sposób jednocześ−

nie kilka, kilkanaście, a nawet kilkaset

rozmów w jednym kanale transmisyjnym,

zależnie od pasma przenoszenia tego ka−

nału (na razie mówimy o przesyłaniu

w jednym kierunku).

Tak przez wiele lat przesyłano (i jesz−

cze się przesyła) sygnały między centrala−

mi, wykorzystując zwykłe linie telefonicz−

ne, kable współosiowe (koncentryczne),

a także łącza radiowe.

I choć dziś coraz więcej rozmów prze−

syłanych jest po nowoczesnych między−

centralowych łączach cyfrowych, niekiedy

też światłowodowych, gdzie wygląda to

zupełnie inaczej niż pokazuje rysunek 2,

jednak pasmo nadal pozostaje węższe

niż 4kHz.

Ta część rozważań ma Ci uświadomić,

dlaczego mimo postępu techniki nie po−

szerza się pasma telefonicznego: jest

ono wystarczające dla wiernego przesyła−

nia mowy, a w torach przesyłowych moż−

na zmieścić dużo rozmów, co bezpośred−

nio związane jest z kosztami. Właśnie

przede wszystkim ze względu na koszty

nie warto się poszerzać pasma częstotli−

wości telefonicznych.

Jeśli już wiemy, że pasmo telefoniczne

długo jeszcze pozostanie takie wąskie

jak przed wielu laty, zastanówmy się nad

marnotrawstwem zobrazowanym na ry−

sunku 1. Popatrz, w kilkukilometrowej li−

nii abonenckiej między abonentem,

a centralą można przesyłać sygnały

o częstotliwościach znacznie większych

niż zakres sygnałów słyszalnych. Czy się

to wykorzystuje?

Tak! Prawdopodobnie słyszałeś o syg−

nałach zaliczania.

Sygnały zliczania

Są to krótkie, kilkudziesięciomilise−

kundowe sygnały o praktycznie niesły−

szalnej częstotliwości 16kHz, nadawane

z centrali do abonenta. Sygnały te odpo−

wiadają impulsom taryfowym, zliczanym

przez licznik danego abonenta. W ten

sposób abonent mając odpowiedni od−

biornik takich impulsów i licznik, jest na

bieżąco informowany o koszcie prowa−

dzonej aktualnie rozmowy. Taki układ

abonenckiego licznika impulsów taryfo−

wych z kostką FX631 angielskiej firmy

CML, specjalizującej się w produkcji ukła−

dów scalonych dla telekomunikacji, zo−

stał przed kilkoma miesiącami opisany

szeroko w siostrzanej Elektronice Prak−

tycznej. Należy tylko nadmienić, że stare

centrale nie mają urządzeń do wysyłania

takich impulsów, a i w nowszych usługa

taka dostępna jest dopiero po złożeniu

podania i wniesieniu niewielkiej opłaty.

W każdym razie w ”niewykorzystanym”

pasmie przesyła się jakieś użyteczne syg−

nały.

Rys. 1. Zakres częstotliwości akustycznych.

Rys. 2. Przesyłanie wielu rozmów

w jednym kanale transmisyjnym

(analogowym).

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/96

dzień dzisiejszy

Systemy

Rys. 3. Wykorzystanie pasma częstotliwości w systemie TN1+1.

Ale wracajmy do naszego głównego

wątku.

Być może wiesz, że aby wiernie zako−

dować sygnał analogowy o danym pas−

mie, należy przetworzyć go na postać cyf−

rową, próbkując go z częstotliwością przy−

najmniej dwa razy większą niż jego najwy−

ższa częstotliwość składowa. W telefonii

przy górnej częstotliwości pasma równej

3400Hz, częstotliwość próbkowania wy−

nosi standardowo 8kHz. Ponieważ używa

się przetworników 8−bitowych, więc każda

próbka składa się z ośmiu bitów. W rezul−

tacie otrzymuje się ciąg bitów o przepływ−

ności równej 8kHz x 8bitów = 64kilobity/

sekundę. Według zaleceń systemu ISDN,

cyfrowy styk abonencki powinien dawać

dostęp do dwóch takich kanałów, a do−

datkowo oferować jeszcze dwa kanały po−

mocnicze o przepływności po 16kbitów/

sekundę. W sumie, w systemie ISDN

przez linię abonencką należy przesłać

sygnał o przepływności 160kbitów/se−

kundę (2x64kb/s + 2x16kb/s). Jak myś−

lisz, czy przy tak zakodowanym cyfrowo

sygnale mowy możemy mówić o zajmowa−

nym przez niego pasmie częstotliwości?

Tak! Przecież sygnał cyfrowy także składa

się z przebiegów o jakiś częstotliwoś−

ciach. Istnieje ścisły związek między szyb−

kością transmisji, a pasmem zajmowa−

nym przez składowe tego sygnału. Pasmo

to zależy także od przyjętego sposobu ko−

dowania. Nawet jeśli nie zrozumiałeś do−

kładnie informacji z ostatniego akapitu

nie martw się − popatrz na rysunek 4 . Po−

kazuje on jak szerokie pasmo zajmuje

sygnał kanału ISDN w zależności od przy−

jętego sposobu kodowania. Jak widzisz,

najbardziej “oszczędny” jest kod ozna−

czany 2B1Q, ale i on zajmuje pasmo wie−

lokrotnie szersze, niż zajęłyby przesyłane

przebiegi analogowe. Zapamiętaj więc

wniosek: sygnał analogowy zamieniony

na postać cyfrową zawsze zajmuje dużo

szersze pasmo częstotliowści, niż orygi−

nalny sygnał analogowy. Odporność na

zakłócenia uzyskuje się w pewnym sen−

sie kosztem poszerzenia pasma.

Pomyśl − w systemie ISDN przez linię

abonencką trzeba przesłać sygnały

o pasmie przynajmniej kilkudziesięciu ki−

Ostatnio firma CML wypuściła na rynek

kostkę FX651, która oprócz odbiornika

sygnałów licznikowych ma dodatkowy ka−

nał transmisyjny pracujący z częstotliwoś−

cią nośną 18kHz. Kanał ten umożliwia

odbiór i nadawanie sygnałów cyfrowych

w systemie half−duplex, czyli na prze−

mian. Może być on stosowany jako nieza−

leżny transmisyjny kanał cyfrowy o nie−

wielkiej przepływności, ale przede wszyst−

kim przeznaczony jest do wykorzystania

w systemie, powiedzmy antypirackim.

Mianowicie centrala sprawdza, czy zgła−

szający się aparat telefoniczny jest upra−

wniony do rozmów. W stronę abonenta

wysyłane jest jakby cyfrowe zapytanie,

i centrala umożliwia realizację połączenia

tylko wtedy, gdy dołączony specjalny inte−

ligentny aparat z kostką FX651 i mikro−

procesorem poda właściwe hasło. Unie−

możliwia to skorzystanie z cudzej linii pa−

jęczarzom, którzy próbowaliby podpiąć do

linii nieuprawniony aparat.

Niestety, kostka ta na razie nie zna−

jdzie u nas zastosowania, bowiem od−

biornik sygnałów licznikowych pracuje na

częstotliwości 12kHz, a nie jak u nas

w kraju 16kHz.

System TN1+1

Czy słyszałeś o możliwości podłącze−

nia do jednej linii abonenckiej dwóch nie−

zależnych abonentów, tak aby obaj jedno−

cześnie mogli prowadzić rozmowę? Mię−

dzy innymi umożliwia to opracowany

w kraju w latach siedemdziesiątych, a wy−

korzystywany w niektórych okolicach do

dziś, system zwany TN1+1. Jeden z abo−

nentów (tak zwany abonent naturalny) ko−

rzysta ze zwykłego aparatu telefoniczne−

go. Drugi abonent, tak zwany nośny, wy−

korzystuje specjalne przetworniki i filtry

umieszczone w centrali i w swoim domu.

System zapewnia przesunięcie wszyst−

kich sygnałów abonenta nośnego w górę,

tak że wykorzystuje on pasmo częstotli−

wości powyżej 20kHz. Wykorzystuje się

po prostu modulację AM nośnych o częs−

totliwościach 24 i 36kHz. Dodatkowo

nośna 36kHz niesie informację o sygnale

dzwonienia gdy słuchawka spoczywa na

widełkach, a obecność nośnej 24kHz in−

formuje, że abonent podniósł słuchawkę.

Ilustruje to rysunek 3 . W ten oto sposób

obaj abonenci korzystając z tej samej lini−

i, nie przeszkadzają sobie w rozmowach.

Czy można w ten sposób do jednej lini−

i dołączyć kilku abonentów? Nie jest to

już takie proste, ponieważ ze wzrostem

częstotliwości sygnałów rośnie tłumienie,

rosną też szkodliwe przesłuchy między

poszczególnymi liniami. Ale znane są no−

wocześniejsze systemy, gdzie na przykład

za pomocą dwóch linii obsługuje się pię−

ciu czy sześciu abonentów.

Poznałeś kolejny przykład wykorzysta−

nia przepustowości linii abonenckiej.

Systemy cyfrowe

W niewykorzystanym pasmie można

też przesyłać dane cyfrowe. Na przykład

firma Mitel oferuje kostkę MT8840, która

umożliwia dwukierunkowe przesyłanie da−

nych cyfrowych w czasie rozmowy. Aby

nie zakłócać rozmowy, wykorzystano klu−

czowaną modulację amplitudy fali nośnej

o częstotliwości 32kHz.

W tym miejscu należy jeszcze wspo−

mnieć o telefonii cyfrowej. Wiesz, że

obecnie powszechnie występuje silna

tendencja stosowania systemów cyfro−

wych zamiast analogowych. Nie ominęła

ona także łącza abonent−centrala. Nie

jest to jakaś zachcianka. Sygnały akus−

tyczne czy jakiekolwiek inne zakodowane

cyfrowo, można przesyłać praktycznie bez

straty jakości na dowolną odległość. Po−

za tym prawdziwe łącze cyfrowe znakomi−

cie ułatwia i przyspiesza przesyłanie da−

nych, na przykład między komputerami,

czy innymi źródłami sygnałów cyfrowych.

Prawdopodobnie zetknęłeś się już ze

skrótem ISDN (Integrated Services Digital

Network), który określa światowy stan−

dard zintegrowanych usług cyfrowych.

W systemie tym przesyła się wyłącznie

dane cyfrowe − także na odcinku abonent−

centrala. Otwiera to zupełnie nowe możli−

wości − w majowym numerze EdW w No−

wościach−ciekawostkach na trzeciej stro−

nie okładki przedstawiono system wideo−

konferencyjny pracujący na telefonicz−

nych łączach cyfrowych ISDN. Nasz kraj

ma ogromne zaległości w dziedzinie tele−

komunikacji, więc jeszcze dość długo bę−

dziemy czekać na wprowadzenie urzą−

dzeń standardu ISDN. Możemy się jednak

pocieszać, że i w innych, lepiej rozwinię−

tych krajach, usługi ISDN też nie są po−

wszechne.

Rys. 4. Pasmo częstotliwości zajmo−

wane przez sygnał cyfrowy w zależnoś−

ci od sposobu kodowania.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/96

Systemy

loherców. Ponieważ sygnały o tak znacz−

nych częstotliwościach są w zwykłej, kab−

lowej linii abonenckiej silnie tłumione,

ogranicza to zasięg do około 1...2km,

a przy większych dystansach trzeba sto−

sować specjalne regeneratory sygnału.

Tak w ogóle to temat ISDN oraz zagadnie−

nia przesyłania i przełączania (komutowa−

nia) sygnałów cyfrowych są bardzo cieka−

we, ale dość skomplikowane.

Możliwości wykorzystania

pasma telefonicznego

Do tej pory tłumaczyłem Ci, jak gospo−

daruje się dość szerokim pasmem prze−

noszenia linii abonenckiej. Ale w telefonii

na wiele interesujących sposobów wyko−

rzystuje się także samo pasmo telefo−

niczne, czyli zakres 300...3400Hz.

Najbardziej znanym przykładem jest

kod DTMF

DTMF

Skrót DTMF (Dual Tone Multi Frequen−

cy) określa system wybierania numeru

nie za pomocą impulsów, tylko z wyko−

rzystaniem dwutonowych sygnałów

o częstotliwościach z zakresu

697...1633Hz. Dziś każdy aparat telefo−

niczny ma przełącznik Tone/Pulse, umoż−

liwiający wybieranie tonowe albo impulso−

we. Instalowane obecnie centrale mogą

pracować w obu systemach, przy czym

wybieranie tonowe jest wielokrotnie szyb−

sze. Kod DTMF może być wykorzystywany

nie tylko do wybierania numeru − właśnie

dlatego, że częstotliwości tonów leżą

w zakresie pasma telefonicznego, kod

może być wykorzystywany do przekazywa−

nia pewnych informacji także po zrealizo−

waniu połączenia, na przykład do przesy−

łania dodatkowych informacji sterują−

cych, tak, jak w opisywanym właśnie

systemie sterowania AVT−2121.

Rozmieszczenie sygnałów DTMF

w pasmie telefonicznym pokazuje rysu−

nek 5 .

Modemy, faksy

W analogowych łączach telefonicznych

od dawna przekazywane są sygnały cyfro−

we. Sprzęg, czyli urządzenie pośredniczą−

ce, umieszczony między urządzeniem cyf−

rowym, a linią telefoniczną, nazywa się

modemem. Właśnie przy użyciu mode−

mów i sieci telefonicznej można w bodaj

najprostszy sposób połączyć ze sobą

komputery, umieszczone w dowolnych

punktach kuli ziemskiej. W ten sposób

działa poczta elektroniczna e−mail, w ten

właśnie prosty sposób, po spełnieniu do−

datkowych warunków, można uzyskać do−

stęp od Internetu, czyli ogromnej ogólno−

światowej sieci komputerowej.

Wcześniej wspomniałem o transmisji

zakodowanych sygnałów analogowych

przez łącza cyfrowe, teraz mówimy

Rys. 5. Wykorzystanie pasma telefonicznego w systemie DTMF. Generowane tony

grupy wyższej mają poziom o 2dB większy niż tony grupy niższej. Częstotliwości

tonów zastały tak dobrane, aby drugie harmoniczne tonów grupy niższej mieściły

się pomiędzy tonami grupy wyższej. Zmniejsza to ryzyko błędów, nawet przy

zniekształconych sygnałach.

o czymś odwrotnym: przesyłaniu sygna−

łów cyfrowych przez łącza analogowe, czy−

li zwykłe linie telefoniczne. Sygnał cyfrowy

to ciąg zer i jedynek. Wystarczy na przy−

kład umówić się, że sygnał o częstotli−

wości, na przykład 2100Hz to logiczne ze−

ro, a o częstotliwości 1300Hz, to logicz−

na jedynka. Ideę pokazuje rysunek 6 .

Bardzo proste, prawda? Tak, ale w ten

sposób nie można osiągnąć dużej pręd−

kości transmisji; uzyskuje się co najwyżej

prędkość przepływu informacji rzędu 1 ki−

lobita na sekundę. Pomimo wad, takie

powolne modemy były i są stosowane.

Jednak aby skrócić czas transmisji, czyli

zmniejszyć koszty połączenia telefonicz−

nego, opracowano szereg wymyślnych

metod, dzięki którym mając do dyspozycji

kanał telefoniczny, można przesyłać infor−

macje cyfrowe z dużo większą prędkoś−

cią, przekraczajacą we współczesnych

modemach 20 kilobitów na sekundę.

A wszystko to przy użyciu sygnałów

mieszczących

w pasmie

System taki wykorzystywany był mię−

dzy innymi w Związku Radzieckim. U nas

chyba nigdy nie był stosowany. Ale uwa−

żaj! Wkrótce, a może już dziś, dowcipni−

sie płatający głupie żarty przez telefon

mogą się srodze oszukać! Tym razem

czarne chmury nadciągają na nich z ostoi

demokracji − z Zachodu. Odpowiedzialne

za to nie są służby specjalne, ale wygodni

Amerykanie i zachodni Europejczycy. Za−

chciało się im mianowicie, aby jeszcze

przed podniesieniem słuchawki, na wy−

świetlaczu nowoczesnego aparatu odczy−

tać numer, albo nawet nazwisko czy na−

zwę wywołującego abonenta. Czy zrozu−

miałeś, o co chodzi? Przed podniesie−

niem słuchawki − pewnie tam na Zacho−

dzie jest wielu dłużników, którzy kryją się

przed wierzycielami.

Ale dlaczego Tobie zabłysły oczy? Czyż−

byś też chciał mieć taki aparat? Już Cię

widzę, jak nie odbierasz telefonu, bo na

wyświetlaczu po pierwszym dzwonku po−

kazał się numer twej beznadziejnie nud−

nej ciotki.

Niestety, problem nie polega na posia−

daniu odpowiedniego aparatu. Aparat

z odpowiednim odbiornikiem, dekoderem

i wyświetlaczem to jedna sprawa, ale naj−

ważniejsze jest wyposażenie wszystkich

krajowych central w system przekazywa−

nia numeru abonenta wywołującego.

Oczywiście, przy rozmowach zamiejsco−

wych, do numeru abonenta powinien być

dodawany numer kierunkowy.

Widzę, że z niecierpliwością będziesz

czekał na wprowadzenie takiego syste−

mu, prawda?

Na razie zastanów się, w jaki sposób

przed podniesieniem słuchawki można

uzyskać informację o wywołującym abo−

nencie. Choć systemy takie są dopiero

wprowadzane, i poszczególne firmy lan−

sują nieco odmienne rozwiązania i propo−

300Hz...3400Hz!

Również znany każdemu faks wysyła

i odbiera dane cyfrowe. Obraz dokumentu

jest przetworzony na postać cyfrową, od−

powiednio przetworzony i zakodowany,

a następnie transmitowany przez linię te−

lefoniczną jako ciąg zer i jedynek.

Identyfikacja abonenta

wywołującego

Na koniec zostawiłem coś specjalne−

go. Czy słyszałeś, że w niektórych kra−

jach, podczas realizacji połączenia telefo−

nicznego przekazywana była informacja

o numerze abonenta wywołującego? Przy

takim systemie nikt nie ryzykowałby i nie

dzwoniłby na policję z fałszywą informa−

cją o podłożeniu bomby, bo jego numer,

czy nawet budka telefoniczna, zostałaby

natychmiast zidentyfikowana.

Rys. 6. Prosty sposób przesyłania danych cyfrowych w łączu telefonicznym.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/96

się

Systemy

Rys. 7. Zasada działania systemu identyfikacji abonenta wywołującego.

się informacja, kto próbuje, a nie może

się do nas dodzwonić.

Oczywiście takie udogodnienie znacz−

nie komplikuje budowę aparatu. Nie tylko

musi on posiadać mikroprocesor i wy−

świetlacz − wymagana jest też obecność

układu odbiorczego, który stale byłby do−

łączony do linii. Kilka firm produkuje już

potrzebne układy. Jeśli spotkasz gdzieś

w literaturze określenie Call ID, Caller Num−

ber Identification Circuit, w skrócie CNIC,

czy skróty CND, CNAM, CIDCW, CLIP, naj−

prawdopodobniej będą one dotyczyć oma−

wianego właśnie systemu identyfikacji.

Mam nadzieję, że przedstawione ogól−

ne informacje uznasz za interesujące.

Myślę, że dla zaspokojenia Twojej cieka−

wości nie jest konieczne przedstawianie

szczegółów. Za jakiś czas przedstawię

kolejne informacje z dziedziny telekomu−

nikacji. Jeśli jednak miałbyś propozycje

odnośnie treści tego następnego mate−

riału − napisz do redakcji.

nują własne standardy, ogólna zasada

jest podobna. Wyjaśnienie znajdziesz na

rysunku 7 . Jak wiesz, sygnał dzwonienia

składa się z jednosekundowych paczek

sinusoidalnego sygnału o częstotliwości

25Hz i amplitudzie rzędu kilkudziesięciu

woltów, przedzielonych czterosekundowy−

mi przerwami (w niektórych krajach prze−

rwa trwa 2 sekundy), nałożonych na stałe

napięcie linii abonenckiej (45...60V).

Cyfrowe sygnały informacji o abonen−

cie wywołującym, nadawane są przez cen−

tralę po pierwszym, a przed drugim

dzwonkiem. Stosuje się tu stosunkowo

wolną transmisję, wykorzystującą zasadę

z rysunku 6. W ten sposób w cztero− czy

nawet dwusekundowej przerwie między

dzwonkami można przesłać najdłuższy

nawet numer telefonu. Ponadto proponu−

je się też przesyłanie na tej samej zasa−

dzie, ale już w czasie rozmowy, informacji

o następnym, oczekującym na rozmowę

abonencie. Wtedy podczas prowadzenia

rozmowy, na wyświetlaczu pokazywałaby

Piotr Górecki

Cd. ze str. 25

kupując pojedynczy element czy płytkę,

płaci znaczną marżę właściwą sprzedaży

detalicznej.

W sumie okazuje się więc, że amator nie

ma obecnie żadnych szans, aby konkuro−

wać z firmami, szczególnie daleko−

wschodnimi. Niestety, podobnie jak to już

od dawna jest w zachodniej Europie, mu−

simy mieć świadomość, że elektroniczna

twórczość amatorska to nie sposób na

zaoszczędzenie pieniędzy, ale piękne

i niestety dość kosztowne hobby.

Dlatego też w Elektronice dla Wszystkich

nie będziemy przedstawiać propozycji

składania gotowych urządzeń z części.

Układy opisywane w EdW mają oczywiś−

cie walor użytkowy, ale nasze pismo ma

przede wszystkim charakter edukacyjny.

Co prawda z komputerami sprawa jest

trochę inna, niż przykładowo z telefona−

mi, ale i tu słabo zaawansowany amator

nie ma szans na oszczędności. Materiał

dotyczący składania PC−tów być może

pojawi się w EdW w dalszej przyszłości. Na

razie zachęcamy do próbowania sił

w nieco łatwiejszych tematach.

trudności. Ich cena jest piekielna, ale

dzięki Bogu są alternatywne rozwiązania.

Przesyłam Wam kserokopie niby baterii

słonecznej z książki “Elektronika dla naj−

młodszych”. Jednak nie miałem okazji

sprawdzić, czy to działa. Drugim urządze−

niem jest darmowe radio. (...)

Nie wiem, czy może mieć szanse wpro−

wadzenie rubryki, w której byłyby druko−

wane specjalnie źle zrobione układy.

A według zasady: “gdy główka pracuje,

mózg się gotuje”, czytelnik miałby wpro−

wadzić zmiany, żeby urządzenie działało.

Przede wszystkim dziękujemy za tak orygi−

nalne wyrazy uznania.

Jeśli chodzi o baterie słoneczne, to nie

chcielibyśmy wprowadzać naszych Czy−

telników w przysłowiowe maliny, propo−

nując sposoby nie dające zadowalają−

cych efektów. Wspomniany przez Jacka

sposób polega na wykorzystaniu tranzys−

torów typu 2N3055 umieszczonych

w obudowie TO−3. Po odcięciu metalo−

wej “czapki” i usunięciu doprowadzenia

emitera uzyskuje się fotoogniwo, które

przy oświetleniu jaskrawym światłem wy−

twarza napięcie poniżej 0,5V i może do−

starczyć mniej niż 1mA prądu. Do uzyska−

nia sensownego napięcia należałoby

zniszczyć przynajmniej kilka takich tranzys−

torów, a uzyskane ogniwa połączyć sze−

regowo (ewentualnie szeregowo−równo−

legle). Być może tak powstałe fotoogni−

wo mogłoby znaleźć praktyczne zastoso−

wanie w jakichś superoszczędnych eks−

perymentalnych urządzeniach. W każ−

dym razie nie zaszkodzi wiedzieć o takiej

możliwości.

Mariusz Wiesen z Lublina podał namiary

na zeszyt B z roku 1985 czasopisma “Sam

zrobię”. Nie sprawdzaliśmy tego źródła,

ale prawdopodobnie opisano tam ten

sam sposób.

Lech Kowalewski z Warszawy przysłał list

zawierający kilka pytań, między innymi

następujące: Czy moglibyście zamieścić

opis, jak samemu zrobić telefon GSM, lub

sprzedać informacje, gdzie taki praktycz−

ny opis (tzn. ze źródłem zakupu części)

można znaleźć?

Czy moglibyście opublikować (płatny)

opis, jak samemu złożyć komputer z Pen−

tium 133+ itp, oraz gdzie i jakie kupić pod−

zespoły?

(...) Jeśli ktoś sam nie umiałby złożyć ta−

kiego “rynkowego” produktu (jak telefon

czy komputer), to mógłby od Was kupić

części, instrukcję montażu, i mając te

części zlecić to (odpłatnie lub nie) znajo−

memu elektronikowi.

Naszym zdaniem bezpowrotnie minęły już

czasy, gdy kto tylko mógł, składał odbior−

niki telewizyjne z modułów i elementów

kupowanych w BOMISach i na perskim

rynku. Dziś przeciętny amator nie jest

w stanie złożyć urządzenia, które byłoby

tańsze, niż gotowy wyrób fabryczny.

Dotyczy to także komputerów. Wpraw−

dzie samo złożenie “do kupy” komputera

w żądanej konfiguracji jest względnie łat−

we. Schody zaczynają się wtedy, gdy po−

tem w czasie pracy jakiś program usta−

wicznie się zawiesza lub występują inne

kłopoty. Wtedy nie wiadomo co robić,

i w końcu trzeba szukać specjalisty. W su−

mie okazuje się, iż zmarnowany czas i pie−

niądze lub zobowiązania winne temu

specjaliście zdecydowanie przewyższają

oszczędności wynikające z samodzielne−

go złożenia komputera.

Ponadto trzeba mieć świadomość, że du−

ży producent lub firma komputerowa mo−

gą kupić podzespoły po preferencyjnych,

hurtowych cenach. Natomiast amator

Jacek Koronkiewicz z Olsztyna poruszył

w liście kilka spraw:

Cześć! Nazywam się Jacek i mam 14 lat.

Elektroniką interesuję się od niedawna

i mam zamiar dalej szkolić się w tym kie−

runku. Niezwykle pomocne w tym jest

Wasze czasopismo. Zawsze można zna−

leźć coś dla siebie i jesteście otwarci na

nowe propozycje.

Moim zdaniem jesteście super, mega, ex−

tra, cool, bombowo, wybuchową gaze−

tą. (...)

Ostatnio w 10/96 numerze “Elektroniki dla

Wszystkich” w rubryce “Poczta” poruszyliś−

cie problem baterii słonecznych. Zga−

dzam się z tym, że z ich zdobyciem są

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 12/96

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: