Drewniane budownictwo sakralne województwa opolskiego.pdf

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze

Oddział Regionalny PTTK Śląska Opolskiego

Regionalna Pracownia Krajoznawcza

Opolski Klub Krajoznawców

Drewniane budownictwo sakralne

województwa opolskiego

Izabela Ramus

Jacek Ramus

Mirosław Czekała

Opole 2004

DREWNIANE BUDOWNICTWO

SAKRALNE

WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO

Okładka wersji elektronicznej niniejszego opracowania

ISBN 83-917910-3-3

Nakład 250 egz.

Regionalna Pracownia Krajoznawcza PTTK w Opolu

ul. Barlickiego 2a, 45-083 Opole, tel. (0-77) 453-63-48

Fotografie: Jacek Ramus, Mirosław Czekała

WSTĘP

Drewniane budownictwo sakralne województwa opolskiego,

a w szczególności drewniane kościoły są szczególną, charakterystyczną grupą

zabytków na Śląsku Opolskim zachowaną po dzień dzisiejszy. Większość z nich

powstała dzięki wiejskim cieślom w XVII i XVIII wieku, którzy pozyskiwali

budulec z obfitych wówczas lasów.

W śląskim budownictwie dominującą konstrukcją jest konstrukcja

zrębowa. Jest to technologia wznoszenia budynków polegająca na budowie

ścian z poziomo układanych bali drewnianych, których końce w narożach

budynku łączono przy pomocy odpowiednich zaciosów. Łączenia zaciosów w

zależności od kształtu noszą nazwy: „na obłap”, „na rybi ogon”, „na jaskółczy

ogon”, „na zakładkę”, „na zamek”.

Kolejną techniką, wynikającą z przeobrażeń gospodarczych, jak i

politycznych, mających miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku jest technika

ryglowa. Jest to prosta i oszczędna konstrukcja, polegająca na budowaniu

ścian z pionowo osadzonych słupów i łączeniu ich poziomymi belkami

(ryglami), wzmocniona ukośnie mocowanymi belkami. Puste przestrzenie

wypełniano: gliną zmieszaną ze słomą, cegłami lub obijano deskami.

Do innych technik stawiania budowli drewnianych zaliczamy technikę

sumikowo-łątkową oraz technikę przysłupową. Pierwsza charakteryzuję się

mocowaniem w narożach budynku pionowych słupów i wypełnianiu przestrzeni

pomiędzy nimi poziomymi belkami wsuwanymi w specjalne wyżłobienia

wykonane w słupach - budynki gospodarcze i obiekty o dużych długościach

ścian. Natomiast technika przysłupowa stosowana była w połączeniu z techniką

zrębową: do ścian budynku dostawione są słupy, które podtrzymują ciężar

drugiej kondygnacji budynku lub jego dach.

Niniejsze opracowanie jest wynikiem „rekonesansu krajoznawczego”

i faktu spotkania się autorów z dziedzictwem kulturowym naszego regionu.

Obiekty sakralne zostały przedstawione w porządku alfabetycznym

i opisane między innymi w oparciu o :

- „Katalog zabytków sztuki w Polsce”, Warszawa Tom VII - Województwo

opolskie, pod redakcją Tadeusza Chrzanowskiego, Mariana Korneckiego ,

zeszyt 2, 4, 5, 6, 7, 10, 14

- „Kościoły drewniane na Śląsku Opolskim”, Alojzy Wierzgoń,

Wydawnictwo Świętego Krzyża, Opole 1995

- „Krajoznawca Górnośląski”, numer 15

BABORÓW (powiat głubczycki, gmina Baborów)

Kościół wotywny pod wezwaniem św. Józefa i św.

Barbary z początków XVIII wieku (1700-1702),

z inicjatywy proboszcza Szymona Piotra Mattlocha

i Katarzyny Larysz. Konstrukcji zrębowej, wybudowany

na planie krzyża odmiany greckiej z modrzewia w stylu

wiejskiego baroku. Polichromie barokowe.

BALDWINOWICE (powiat namysłowski, gmina Namysłów)

Kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej

wzmiankowany 1414. Przejęty przez protestantów

1583-1654. Odnawiany 1832, 1855, 1866 oraz 1926 i

1936. Orientowany. Nawa konstrukcji zrębowej z 1592

r., wieża słupowej z drugiej połowy XVII w.,

oszalowana.

BĄKÓW (powiat kluczborski, gmina Kluczbork)

Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia

Najświętszej Maryi Panny wybudowany na przełomie

XV i XVI wieku. Począwszy od roku 1550 protestancki,

a od 1945 rzymskokatolicki. Orientowany, konstrukcji

zrębowej, z wieżą konstrukcji szkieletowo-słupowej.

Wewnątrz szesnastowieczne polichromie ścienne

odkryte przed I wojną światową (odnowa w 1913

i 1956).

BIERDZANY (powiat opolski, gmina Turawa)

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jadwigi

Śląskiej wybudowany w XVII wieku, rozbudowany

w 1711 roku. Wieża z 1930 roku. Konstrukcja obiektu

sakralnego zrębowa, wyposażenie wnętrza barokowe.

XVIII wieczna polichromia, odrestaurowana 1970-

1979r. – słynna „bierdzańska śmierć”.

BISKUPICE (powiat kluczborski, gmina Byczyna)

Kościół filialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela

z 1626 roku, wzniesiony prawdopodobnie przez Hansa

Hase na miejscu poprzedniego zniszczonego w 1588

roku jakoby zbudowanego 1567. Orientowany,

konstrukcji zrębowej, wewnątrz piętrowe tempory.

Szkieletowa wieża z 1777 roku.

BISKUPICE (powiat oleski, gmina Radłów)

Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jadwigi

Śląskiej i św. Mikołaja z 1718 roku. Ołtarz i ambona

z pierwszej połowy osiemnastego stulecia. Obiekt

sakralny konstrukcji zrębowej. Kwadratowa wieża

słupowa. Otoczony cmentarzem. Budowniczy Jan Miksa

z Kraskowa.

BIERKOWICE (powiat opolski ziemski, gmina Opole)

Kościół św. Katarzyny przeniesiony do Muzeum Wsi

Opolskiej z Gręboszowa w 1975 roku. Wybudowany

w 1613 roku, początkowo protestancki, następnie

katolicki. Budynek sakralny konstrukcji zrębowej,

modrzewiowy. Kwadratowa (słupowa) wieża

o malejącym obwodzie ku szczytowi, tenże zwieńczony

stożkiem. Ołtarz barokowy z przedstawieniem

męczeństwa Św.Katarzyny, epitafia chłopskie z kaplicy

cmentarnej w Ligocie Górnej.

BIESTRZYKOWICE (powiat namysłowski, gmina Namysłów)

Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia

N.P. Marii. Wzmiankowany 1376. W 1838 rozebranie

wieży i zastąpienie obecną w 1839. Gruntownie

odnowiony 1915-16 - usunięto gontowe pokrycie

dachów. Polichromia wewnętrzna wykonana 1918 przez

Leszczyńskiego z Opola. Orientowany, konstrukcji

szkieletowej, obustronnie oszalowany i częściowo

obmurowany, z murowaną i otykowaną wieżą oraz

zakrystią. Płyta nagrobna Ewy Poser ur. Prittwitz (zm.

1611), fundowana 1612 przez syna Daniela Posera,

kamienna z płaskorzeźbioną postacią zmarłej i

czterema kartuszami herbowymi.

BORKI WIELKIE (powiat oleski, gmina Olesno)

Kościół cmentarny pod wezwaniem św. Marcina i św.

Bartłomieja najprawdopodobniej z XVII wieku, z wieżą

1789 zbudowaną przez cieślę Szymona Stadko.

Orientowany, konstrukcji zrębowej.

BOROSZÓW (powiat oleski, gmina Olesno)

Kościół filialny pod wezwaniem św. Marii Magdaleny

z 1679 roku. Orientowany, konstrukcji zrębowej,

z wieżą konstrukcji słupowej na podmurowaniu.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: