Karen Horney

wykłady ostatnie

Opracował Douglds H. Ingram

Przełożył Aleksander Gomola

Dom Wydawniczy REBIS w serii Psychologia proponuje:

ErikH. Erikson

DZIECIŃSTWO I SPOŁECZEŃSTWO

Erich Fromm

KRYZYS PSYCHOANALIZY

Karen Horney

NEUROTYCZNA OSOBOWOŚĆ NASZYCH CZASÓW NERWICA A ROZWÓJ CZŁOWIEKA NASZE WEWNĘTRZNE KONFLIKTY PSYCHOLOGIA KOBIETY AUTOANALIZA

Charles Houri

UKRYTA TWARZ TWOJEJ OSOBOWOŚCI

R. D. Laing

„JA" I INNI PODZIELONE JA"

Roiło May

MIŁOŚĆ I WOLA ODWAGA TWORZENIA O ISTOCIE CZŁOWIEKA

Kim T. Mueser, Susan Gingerich

ŻYCIE ZE SCHIZOFRENIĄ

Kazimierz Obuchowski

CZŁOWIEK INTENCJONALNY, CZYLI O TYM, JAK BYĆ SOBĄ

Demitri F. Papolos, Janice Papolos

PRZEZWYCIĘŻYĆ DEPRESJĘ

Francois J. Paul-Cavallier

WIZUALIZACJA

Peter Salovey, David J. Sluyter (redakcja)

ROZWÓJ EMOCJONALNY A INTELIGENCJA EMOCJONALNA

Tytuł oryginału Finał Lectures

Copyright © 1987 by Association for the Advancement of

Psychoanalysis

of the Karen Horney Psychoanalytic Institute & Center Originally published by W. W. Norton & Company, Inc. Ali rights reserved

Copyright © for the Polish edition by REBIS Publishing House Ltd., Poznań 2000

Redaktor

Katarzyna Rainiewska

Opracowanie graficzne i projekt okładki Krzysztof Kwiatkowski

Ilustracja na okładce Ewa Nemoudry

Wydanie I

ISBN 83-7120-749-2

Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o. ul. Żmigrodzka 41/49, 60-171 Poznań tel. 867-47-08, 867-81-40; fax 867-37-74 e-mail: rebis@pol.pl www.rebis.com.pl

Podziękowania

              Wiele osób przyczyniło się do powstania tej książ­ki - tak wiele, że nie jestem w stanie wszystkim należycie podziękować. Wykłady Karen Horney zo­stały utrwalone na taśmie przez Marie Jinishian i przekazane w darze Towarzystwu Krzewienia Psy­choanalizy (Association for the Advancement of Psycho-analysis) przez jego członka i długoletniego przyjaciela Normana Kelmana. To on doprowadził do końca cykl wykładów Horney. Wybitna psychoanalityczka Ma­riannę Horney Eckardt całym sercem poparła pro­jekt publikacji maszynopisu i pomogła odszukać niektóre, trudne do zidentyfikowania prace wzmian­kowane w wykładach. Przede wszystkim jednak trzeba tu przypomnieć upór i wiarę w sens całego przedsięwzięcia Fredericka Burnetta. To dzięki je­go namowom władze Towarzystwa zgodziły się na transkrypcję i publikację tych wykładów. Jestem im wdzięczny za wsparcie i zaufanie, jakie nam okazali, i pragnę, by moje podziękowania przyjęli: Jeffrey Rubin, Henry Paul, Daniel E. Cohen, Leland van den Daele, Leonidas Samouilidas, Joann Gerardi, Kenneth Winarick, James P.  O'Hagan, Jeanne Smith, Leonel Urcuyo i Susan Rudnick. Jestem szcze­gólnie wdzięczny Ann-Marie Paley, będącej wów­czas prezesem Towarzystwa, za inicjatywę i poparcie naszego pomysłu. Wiele cennych uwagi dużą pomoc uzyskaliśmy ze strony Arnolda A. Mitchella. Ed­ward R. Clemmens, aby uczynić książkę jeszcze bar­dziej atrakcyjną, napisał o niepowtarzalnym stylu Karen Horney. Jestem wdzięczny dr Paley, dr. Mit-chellowi i dr. Clemmensowi za korektę maszynopi­su i sprawdzenie zgodności tekstu z zapisem na taśmie. Hilary Hinzmann, redaktorka wydawnic­twa W. W. Norton and Company, ofiarowała swą cierpliwość, wiele serca i fachowe umiejętności, bez których ta książka nigdy by się nie ukazała.

Inne osoby, które pomogły nam, często w decydu­jący sposób, to: Herbert M. Rosenthal, Isidore Port-noy, Gerald T. Niles, Morris Isenberg, Harriet Rossen, Philip Bromberg, Joyce Lerner, Barbara Frank, Alisa Chazani, Ronald S. Rauchberg oraz Morton B. Cantor.

Tę książkę dedykuję mojej żonie Nancy.

Dr Douglas H. Ingram Nowy Jork, 1986

1

Wstęp

              Kiedy byłem jeszcze młodym lekarzem-stażystą, mój znajomy zachęcił mnie do lektury książki Karen HorneyNasze wewnętrzne konflikty*. Moją pierwszą reakcją było rozbawienie i zaskoczenie nazwiskiem autora**. Nie interesowałem się wtedy zbytnio psy­chiatrią, a psychoanaliza była dla mnie tajemnicza i niezrozumiała. Jednak gdy wreszcie zabrałem się do lektury tej książki, doznałem wstrząsu.

              Czytelników sięgających po raz pierwszy po pub­likacje Karen Horney zawsze uderza to, że rozpozna­ją w nich samych siebie. Na kartach jej książek odkrywają swoje własne sekretne dążenia, swoje lęki, wątpliwości, uleganie popędom oraz konflikty. Jej niezmiernie interesująca teoria osobowości, przy­kuwająca uwagę umiejętność przedstawiania w bez­pośredni sposób różnych problemów oraz odwaga, która pozwoliła jej wyłamać się z głównego nurtu psychoanalizy, ożywiły współczesną psychoterapię. Jej teoria psychologii kobiecej stanowiła niezbędną korektę fallocentrycznej metapsychologii dominują­cej w latach trzydziestych.

Karen Horney, zainteresowana przede wszyst­kim nakreśleniem osobowości neurotycznej, pisała stosunkowo niewiele o samej technice terapii psy­choanalitycznej. Niemniej w założonym przez siebie instytucie mającym kształcić lekarzy w psychoana­lizie Horney prowadziła cykl wykładów na temat techniki psychoanalitycznej. Była przekonana, że to, co robi psychoanalityk, musi być pochodną tego, co sam rozumie. Wpływ głoszonych przez nią poglądów na pokolenia psychoanalityków i ich pacjentów oraz na rozwój psychoterapii jest aż nadto wystarczającym uzasadnieniem publikacji tekstu będącego zredago­wanym zapisem treści ostatniego cyklu jej wykła­dów poświęconego technice psychoanalitycznej.

Największą zasługą Horney było uwolnienie psy­choanalizy od czysto instynktywistycznychi mechanistycznych koncepcji dominujących w pierwszej po­łowie dwudziestego wieku. Teoria zaproponowana przez nie jako alternatywna wobec teorii Freuda jest przede wszystkim interpersonalna i kulturowa: lu­dzie rozwijają się w relacji do innych osób, żyjąc w konkretnej otoczce kulturowej. Horney twierdzi­ła, że przekazujemy sobie nawzajem cały wachlarz często sprzecznych wartości i postaw — odnośnie do tego, czym jest dla nas świat, co jest śmieszne, a co tragiczne, co normalne, a co niezdrowe, co piękne, a co brzydkie, co jest jedynie złe, a co wprost odstręczające. U człowieka zdrowego te wątki zostają z internalizowane i umożliwiają mu dzielenie z innymi bardziej lub mniej podobnej wizji świata, a jedno­cześnie uświadamianie sobie odrębnych wewnętrz­nych możliwości. W nerwicy i innych formach psy­chopatologii ten proces ulega wypaczeniu.

Horney była jednym z wielu teoretyków psycho­analizy, którzy pomogli przekształcić tę dyscyplinę z instynktywistycznej w interpersonalno-kulturową. Pozostali to między innymi: Harry Stack Sullivan, Erich Fromm i Clara Thompson. Ich wpływ na tra­dycyjny, freudowski sposób myślenia przyczynił się do rozwoju psychologii ego, teorii relacji z obiektem oraz rozwoju psychiatrii transkulturowej. Wiele lat później zasadnicze aspekty teorii Horney, w której koncentrowała się ona przede wszystkim na próbie zrozumienia neurotycznej dumy oraz wyidealizowa­nego „ja", miały się pojawić na powrót w psychologii self.

Czytając poszczególne rozdziały tej książki, ucze­stniczymy w cyklu wykładów, który w „Informatorze Amerykańskiego Instytutu Psychoanalitycznego" zaty­tułowano: Terapia psychoanalityczna. W informato­rze znajdujemy taki opis tego cyklu: „Celem tych wykładów jest nie tyle nauczenie słuchaczy techniki ...