KANON2.doc

PRAWO KANONICZNE W SYSTEMIE PRAWA

Celsus – „prawo to sztuka stosowania tego co dobre i słuszne”

Uśpian – „prawo wyznacza jak uczciwie żyć i nie szkodzić drugiemu, oddać każdemu co mu się należy”

Prawo w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym

Podmiotowym- daje danej osobie uprawnienia i obowiązki wynikające z przepisów prawnych i godności osoby ludzkiej.

Przedmiotowym- przepisy prawne pochodzące z różnych źródeł, są to na ogół normy współżycia, określające relacje między osobami oraz jednostką a społecznością.

Podział prawa:

a) boskie : naturalne i objawione

b) ludzkie:

-kościelne : kościoła katolickiego, prawosławnego, muzułmańskie, żydowskie(materialne i formalne)

-świeckie : międzynarodowe i krajowe (materialne i formalne)

Prawa wiernych:

1.Prawa świecki

2.Prawa duchownych,

3.Prawa wspólne wszystkich wiernych- wyróżnia się obowiązki:

- 6 wobec kościoła:

* utrzymywania wspólnoty z kościołem,

* starannego wykonywania zadań powierzonych w kościele,

* prowadzenie świetnego życia i troski o uświęcenie Kościoła,

* współpracy w budowaniu społeczności Kościoła,

*posłuszeństwa duszpasterza w zakresie wiary, moralności, zarządzania,

*zaradzenia potrzebom Kościoła (łożenie datków)

- 3 wobec świata (kanon 222 § 2)

* realizowania sprawiedliwości społecznej,

*reprezentowanie kościoła poprzez życie codzienne zgodne z zasadami wiary

*współdziałanie w ewangelizowaniu świata.

1)Prawo o stowarzyszeniach

Uprawnienia wiernych

1) zapewniające własny rozwój osobisty

-  prawo do wychowania chrześcijańskiego zmierzającego do dojrzałości osoby, a m.in. do poznania nauki kościoła i zasad życia chrześcijańskiego,

- prawo do korzystania z dóbr duchowych kościoła ( sakramentów, słowa bożego, homilii)

- prawo do uczestniczenia do liturgii własnego obrządku,

- prawo do zaspokajania potrzeb duchowych poprzez swoich duszpasterzy,

- prawo rozwoju własnej drogi życia duchowego, ale zgodną z nauka kościoła,

- prawo swobodnego wybory stanu życia.

2) chroniące działania we wspólnocie:

- prawo i obowiązek wyjawienia duszpasterzowi swego zdania w sprawach dotyczących dobra kościoła,

- prawo do dobrego imienia oraz własnej intymności,

- prawo należenia do rad kościelnych,

- prawo do zakładania i prowadzenia stowarzyszeń,

- prawo wspierania działalności apostolskiej,

- prawo do poszukiwań naukowych i wydawania roztropnych opinii.

3) administracyjne i sądowe:

- prawo legalnego dochodzenia i obrony swoich uprawnień,

- prawo sadzenia przez kompetentny sąd w oparciu o przepisy prawa kanonicznego,

- prawo nie nakładania na wiernych kar, które były by niezgodne z prawem.

Zasady korzystania z uprawnień:

1) zasady powszechne (kanon 223) dotyczą wszystkich ludzi, Należy zważać na:

- dobro wspólne kościoła,

-uprawnienia innych osób,

- swoje obowiązki wobec innych,

- decyzje porządkowe władzy kościelnej.

2) szczegółowe (ograniczenia szczegółowe)

- dotyczące wieku. Pierwsze uprawnienia nabywa się w wieku 7 lat- komunia święta, kolejne 14-bierzmowanie, 18-pełnioletnośc, 24-kapłaństwo, 35-biskupstwo.

- zamieszkanie,

- brak pełnej jedności z kościołem,

- podleganie karze kościelnej

Grupy praw świeckich

- prawa dotyczące rozwoju kościoła- uprawnienie i obowiązek współdziałania w ewangelizowaniu świata (podstawa jest członkostwo w kościele poprzez chrzest). Obowiązek udoskonalania spraw doczesnych duchem ewangelii.

- prawa małżonków- obowiązek szczególnego współdziałania w rozwoju kościoła. Rodzenie dzieci ochrzczenia ich i wychowywanie w duchu chrześcijaństwa (k.226). Obowiązek katechizacji. Budowanie kościoła poprzez słowo i przykład życia chrześcijańskiego. Obowiązek troski o dobro współmałżonka. Umacnianie jedności i trwałości małżeństwa. Wzajemna pomoc. Troska o świętość współmałżonka.

- prawa dotyczące nauki i formacji chrześcijańskiej- Każdy świecki ma szczególne uprawnienia i obowiązek w zapoznaniu się z nauka kosiła. Posiada uprawnienia do studiowania nauk kościelnych i do uzyskania dyplomu.

- prawa odpowiedzialnej wolności w życiu społecznym- Uwzględnianie, iż prace doczesne powinny być wykonywane zgodnie z nakazami kościoła. Wszyscy nie mogą w kwestiach wątpliwych przedstawiać swego zdania jako nauki kościoła.

- prawa pełnienia funkcji w liturgii- W sytuacji zwyczajnej uprawnienia są mniejsze. tylko mężczyźni na stałe mogą pełniąc funkcje podczas liturgii. W sytuacji nadzwyczajnej osoba świecka może głosić kazanie, przewodniczyć modlitwom liturgicznym, np. chrzest, Może udzielać chrztu, gdy zagrożone jest życie człowieka. Rozdzielać komunie święta

- prawo otrzymywania urzędów i funkcji w kościele- jeśli posiada osoba odpowiednie kwalifikacje może nauczać teologii i przekazywać prawdy kościoła. Nauczać przedmiotu religia w na uczelniach wyższych. Upoważnienie do głoszenia kazań.

Zasady korzystania z uprawnień w Kościele

a) zasady ogólne

-zawarte w jednym kanonie 231

-wierni powinni uwzględniać: dobro wspólne Koscioła, uprawnienia innych osób, swoje obowiązki wobec innych, rozporządzenia porządkowe

b) zasady szczegółowe

-wiek, zamieszkanie, brak pełnej jedności z Kościołem

-podleganie karze kościelnej

Ekskomunika – pozbawienie wielu praw wiernych

Interdykt – nie wolno danej osobie spełniać czynności religijnych

-miejscowy – w danej miejscowości nie wolno sprawować żadnych nabożeństw

Suspensa- zawieszenie wykonywania czynności przez duchownych

PRAWA ŚWIECKICH

a.) prawa dotyczące rozwoju Kościoła

uprawnienie i obowiązek współdziałania w ewangelizowaniu świata

-obowiązek udoskonalenia praw doczesnych duchem ewangelii

b.) prawa małżonków

- obowiązek szczególnego współdziałania w rozwoju kościoła jako Ludu Bożego

- troski o dobro współmałżonka

c.) prawa dotyczące nauki informacji chrześcijańskich

- prawo do zdobywania stopni naukowych na Uniwersytetach kościelnych

- prawo do odpowiedniej wolności w zyciu społecznym

d.) prawo do odpowiedzialnej wolności w zyciu społecznym

- w sprawach doczesnych maja mieć taką samą wolność jak inni obywatele

- swoje działania nasycali duchem ewangelicznym

- nie mogą przedstawiać swojego stanowiska jako nauki kościoła

e.) prawo pełnienia funkcji liturgicznych

1.) sytuacje zwyczajne (są duchowni)

- mężczyźni: wiek, przymioty, mogą być przeznaczeni do funkcji: lektora, akolity (ministrant wyższej rangi), nie mają z tej racji wynagrodzenia od Kościoła

- kobiety: mogą wykonywać te funkcje w sytuacjach doraźnych

2.) sytuacje nadzwyczajne (brak duchownego)

- może pełnić posługę słowa (głoszenie Słowa Bożego), homilia

- mogą przewodniczyć modlitwą liturgicznym: pogrzeb, chrzest, majowy

- mogą udzielać chrztu

- mogą rozdzielać komunię św.

f.) prawo otrzymywania urzędów i funkcji w Kościele

1.) świeccy są uprawnieni do tzw misji katolickich (głoszenia nauki kościoła), przepisy co do zdatności:

- do nauczania w szkołach

- szkoły katolickie, ta misja jest potrzebna do nauczania wszelakich przdmiotów

- nauczanie przedmiotów teologicznych na wszystkich uczelniach

- przepowiadanie w kościołach

- do przekazywania nauki kościoła w radiu lub TV

2.) mogą otrzymywać urząd lub zadanie pod warunkiem:

- urząd lub zadanie są dostępne dla świeckich

- pełniący urząd lub zadanie jest odpowiednio przygotowany:

=Katecheta

=Notariusz

=Sędzia audyton

=Sędzia diecezjalny w Trybunale Kolegialnym

=Obrońcą w procesach kanonicznych (obrońca węzła małżeńskiego, obrońca roty rzymskiej, obrońca święceń)

=Promotorem sprawiedliwości (prokurator)

=Współpracownikami i duszpasterzami

=Mogą należeć do rad kościelnych (wysoka wiedza, roztropni, uczciwi)

- obowiązek odpowiedniego przygotowania (wiedza, dyplom, formacja czyli opinia proboszcza stałego dokształcania się np. nauczyciele religii)

- uprawnienia: do odpowiedniego wynagrodzenia i ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego

PRAWO O STOWARZYSZENIACH

Aby założyć stowarzyszenie potrzebne są 3 osoby.

Cele:

- rozwijanie doskonałości chrześcijańskiej członków

- urozmaicanie Kultu Bożego

- chcą propagować naukę chrześcijańską

- podejmowanie dzieł apostolskich

- działalność charytatywna

- ożywanie spraw doczesnych duchem chrześcijańskim

Nie można się nazywać Stowarzyszeniem Chrześcijańskim bez zgody odpowiedniej władzy.

Podział stowarzyszeń:

1.Prywatne – zakładane przez członków (rejestracja sądowa)

2Publiczne – erygowane przez Kościół
Władza zatwierdzająca stowarzyszenie:
- biskup
- episkopat Polski
- Stolica Apostolska

3Kleryckie i nie kleryckie (w zależności kto należy do zarządu) – jeśli zarząd jest dostępny tylko dla duchownych to jest kleryckie; nie kleryckie – jeśli w zarządzie są duchowni i nie duchowni

Dzisiejsze stowarzyszenia: oazy, grupy różańcowe i rodziny nazaretańskie

NAJWYŻSZA WŁADZA KOŚCIOŁA

1Władza w sensie ścisłym – papież; organy wspomagające – kolegium biskupów

2Funkcje papieża:

a.Biskup Rzymu

b.Prymon Italii

c.Patriarcha zachodu

d.Następca św. Piotra

e.Zastępca Chrystusa

f.Sługa słów Bożych

g.Ojciec Święty

h.Jego Świątobliwość

i.Władza prymatu papieskiego (zwierzchnictwo administracyjne)

j.Jest głową państwa watykańskiego

Kolegium biskupów – warunki członkostwa:

- przyjęcie sakry

- utrzymywanie jedności z papiezem

Przewodniczącym kolegium biskupów jest papież.

Działanie kolegium biskupów:

1.Sobór powszechny – zjazd wszystkich biskupów; aby przepisy obowiązywały potrzebne jest 2/3 głosów

2.Jednakowa działalność biskupów rozproszonych po całym świecie, działanie z inicjatywy papieża lub biskupów

3.Papież może określać formy działania kolegium. Obowiązkiem ważności przepisów jest ich promulgowanie i ogłoszenie.

Pomoc papieżowi (instytucje wspomagające papieża):

- Synod Biskupów: nowa forma, ale nie władcza, jest to taki „mini sobór”, ale bez uprawnień soboru, dokumenty powstałe na koniec synodu biskupów nazywanymi adhortacją apostolską (wypowiedź papieska); zbiera się co 2 lata

- Kardynałowie Kościoła - ich władza jest mała, jedną z głównych funkcji jest wybór papieża; papież natomiast obsadza nimi najwyższe stanowiska (kardynał diakon, kardynał prezbiter, kardynał biskup). Kardynałowie najczęściej są przewodniczącymi kongregacji papieskich

- Nuncjusze Apostolscy, legaci papiescy – przedstawiciele papieża do kontaktu z kościołem miejscowym i z władzami miejscowymi, mają te kraje, które mają pełne stosunki ze Stolicą Apostolską. Internuncjusz dla kilku państw (tam, gdzie jest mało katolików lub jest mały kraj)

- kuria rzymska

- sądy papieskie – papież ma pełnię władzy (ust., wykonawcza, sądownicza); czasem wydaje przepisy za pomocą soboru.

SĄDY

=Sygnatura apostolska – najwyższy trybunał = Trybunał Konstytucyjny, NSA, MS

=Rota Rzymska – najwyższy trybunał apelacyjny = Sąd Najwyższy

=Penitencjaria Apostolska – pewnym odpowiednikiem jest łaska ułaskawienia; kto ma karę może się starać by została z niego zdjęta

KURIA RZYMSKA – od XVI w jest mocno rozbudowaną organizacją przez którą papież sprawuje władzę, ciało wykonawcze, czasem przygotowuje projekty ustaw.

Instytucje Kurii Rzymskiej:

a.kongregacja – ma swoje kompetencje i odpowiedzialność

b.sekretariat stanu – centralny organ koordynujący działania innych organów; składa się z dwóch sekcji: ogólnych (ogólnokościelnych do kontaktów z instytucjami kościelnymi) i do spraw z państwami (współpraca z różnymi państwami świeckimi, instytucjami świeckimi jak: ONZ, UE)
sekcja ogólna:
- kieruje działaniem legatów apostolskich
- układa pisma papieskie
- przygotowuje do publikacji ogłoszenia papieskie
- biuro prasowe SA
- urząd statystyczny kościoła
- w tej sekcji są wydziały działające dla każdego kraju

KONGREGACJA

Obecnie jest 9 kongregacji:

1.Nauki wiary – odpowiada za to, żeby treść wiary nie była skażona, bada czystość wiary (Papieska Komisja Biblijna i Międzynarodowa Komisja Teologiczna)

2.Kongregacja Kościołów Wschodnich – uprawnienia prawie wszystkich kongregacji

3.Do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

4.Spraw Kanonizacyjnych – do spraw beatyfikacji i kanonizacji
divinus perfectionis magister

1.Do Spraw Biskupów

2.Do Spraw Ewangelizacji Narodów

3.Do Spraw Duchowieństwa (a także świeckich katechetów, Komisja Strzeżenia Dziedzictwa Artystyczno-Historycznego)

4.Kongregacja Życia Konsekrowanego i Stowarzyszenia Życia Apostolskiego

5.Kongregacja Wychowania Katolickiego

TRYBUNAŁY

1.Penitencjaria Apostolskie – biskupi, spowiednicy, przestępcy; trybunał ds. ułaskawień; ustalanie przy jakich warunkach i okazjach można uzyskać odpust zupełny

2.Tryb Roty Rzymskiej – najwyższy trybunał apelacyjny do którego można się odwoływać merytorycznie

3.Sygnatura apostolska (najwyższy trybunał sygnatury apostolskiej) – odpowiednie kompetencje: NSA + TK + Min Sprawiedliwości; sekretarze, prefekt = najwyższe organy

Organy pomocnicze trybunałów:

1.Komisje

a.Papieska komisja ds. kultury

b.Papieska komisja ds. dialogu między religijnego

c.Papieska komisja ds. interpretacji Biblii

d.--||-- ds. ameryki łacińskiej

e.--||-- ds. Eclesia Dei – dialog z tradycjonalistami

2.Rady papieskie (głos doradczy):

a.ds. świeckich – uszanowanie praw świeckich apostolet

b.ds. popierania jedności chrześcijan

c.ds. rodzin (Karta Praw Rodziny z 1983)

e.ds. życia

f.iusticia et pact (sprawiedliwość i pokój) – krzewienie pokoju i sprawiedliwości

g.eor unum (jedność serca)

h.ds. opieka duszpasterskiej nad migrantami i podróżnymi

i.ds. opieki duszpasterskiej nad służbą zdrowia (nad pracownikami)

j.ds. interpretacji prawa

k.ds. kultury (relacje z ludźmi kultury, ale też promocja kultury)

l.ds. komunikacji społecznej

m.ds. kontaktów religijnych z judaizmem

n.ds. kontaktów religijnych z islamem

KOŚCIOŁY LOKALNE I PARTYKULARNE

Diecezja – podstawowa jednostka struktury kościelnej; część ludu bożego powierzona pasterskiej pieczy biskupa i współpracującej z nim kapłanami (prezbiterium), którzy tworzą kościół przez ewangelię i eucharystię; w takim kościele partykularnym działa i jest obecny kościół

Kościół partykularny – jednostka, w której działa cały kościół i z których się składa; tylko najwyższa władza kościelna może tworzyć kościoły partykularne, od tej chwili jednostka posiada osobowość prawną (kanon 373)

kanon 377 –tylko papież może mianować biskupa zgodnie z prawem, czasem zatwierdzenie.

Co 3 lata biskupi prowincji albo episkopatu sporządzają listy kandydatów, którzy mogą być biskupami, kapłanami diecezjalnymi lub zakonnymi.

Podział biskupów:

1) diecezjalni

2) tytularni

Zespoły kościołów partykularnych :

1.Kościół krajowy – konferencja episkopatu – zgromadzenie biskupów danego kraju, których łączy wspólny cel, służą dobru ludzi, Kościoła
Dostosowują nauczanie, dyscyplinę i warunki do danego otoczenia; do episkopatu biskupów należą wszyscy biskupi pracujący na danym terytorium.
zebranie biskupów diecezjalnych; rada stała episkopatu; prezydium konferencji episkopatu.

2.Metropolia – zespół diecezji sąsiadujących ze sobą, na której czele stoi arcybiskup, metropolita jest zwierzchnikiem pozostałych diecezji.
Region kościelny – jednostka administracyjna obejmująca kilka diecezji.

Synod – zgromadzenie duchownych w celu ustalenia nowych przepisów.

METROPOLIE

1.Szczecińsko-Kamieńska (Szczecin)

a.Zielonogórsko-gorzowska

b.Koszalińsko-kołobrzeska

2.Gdańska

a.Chełmińska

b.Pelpińska

c.Toruńska

d.Bydgoska

3.Warmińska:

a.Archidiecezja warmińska

b.Elbląska

c.Ełcka

4.Poznańska

a.Kaliska

5.Gnieźnieńska

a.Wrocławska

6.Arcybiskupstwo łódzkie

...