redcliffe-brown.pdf

BRAT MATKI W AFRYCE POŁUDNIOWEJ [w:] “Antropologia Radcliffe'a-

Browna” Maria Flis

bardzo ważna jest relacja: brat matki – syn siostry (dotyczy to m.in. Spraw majątku)

charakterystyka plemienia BaThonga (ale podobnie u innych plemion):

• siostrzeniec przez całe dorosłe życie jest przedmiotem szczególnej troski ze str swojego wujka

• kiedy siostrzeniec jest chory, brat matki składa ofiarę na jego rzecz

• siostrzeńcowi wolno pozwalać sobie na różne zachowania w stosunku do brata matki; np. może

pójść do domu wujka i zjeść całe jego jedzenie przygotowane dla wujka

• siostrzeniec może domagać się części majątku wujka, gdy on umrze, a czasem może zarządzać

jednej z wdów

• gdy wujek składa ofiary swoim przodkom, syn siostry wykrada i zjada porcje mięsa czy piwa

ofiarowaną bogom

wg Junod jedyna możliwa hipoteza tłumacząca takie stosunki: plemię kiedyś było matrylinearne

luby BaThonga, Nama i Tonga mają patrylinearne i patrialne instytucje – dzieci należą do gr. społ.

ojca, dziedziczenie majątku po ojcu

relacje społ. są regulowane pokrewieństwem – ekwiwalencja braci:

– brat ojca odpowiada ojcu

– kuzyni odpowiadają braciom

– sistra matki odpowiada matce

– brat matki albo odpowiada ojcu albo “męska matka”

– sistra ojca albo odpowiada matce albo “żeński ojciec”

charakterystyka relacji dziecka z ojcem i matką na podstawie obserwacji (Junod):

OJCIEC – szacunek, strach, ten co krzyczy, karze i jest instruktorem

MATKA – relacja czuła i b.głęboka, szacunek, miłość (przeważa nad szacunkiem), jest uległa wobec

dzieci, ojciec oskarża ją o rozpieszczanie dzieci

siostra ojca to obiekt największej czci dziecka, dominuje nad innymi, dziecko musi być jej posłuszne,

syn poślubia wybraną przez nią kobitę

u BaThonga

• darzenie żeńskich krewnych większym szacunkiem niż męskich krewnych,

• względem siostry ojca większy szacunek niż względem ojca (“żeński ojciec”)

• starszy brat ojca - większy szacunek niż ojciec (starszeństwo!),

• siostra ojca - podobnie traktowana jak siostry (zwłaszcza starsze)

• z bratem ojca można się spoufalić, oczekiwać oddania, swobody (por. relacje z matką)

zasada dzielenia społeczeństw na gr:

• dzieci należą do gr.ojca – pochodzenie patrylinearne

• dzieci należą do gr.matki – pochodzenie matrylinearne

w całej Afryce na wysokości Nyasalandu i północnej Rodezji dominuje tendencja matriarchalna

na wyspach Tonga: relacja syn siostry a brat matki odpowiadają relacjom syn siostry a ojciec matki,

syn córki szanowany przez dziadka, może zabrać majątek dziadka i jego ofiary dla bóstw, dziadek

bardziej wyrozumiały dla wnuka od str. córki niż wnuka od str. syna, relacja z całym rodem matki

odpowiada relacji z matką

LOBOLA (w Afryce południowej) – odwdzięczenie się, “zapłata” za pannę młodą

• w społeczeństwie patriarchalnym musi być zapłacone, bo rodzina żony traci członka rodziny (żona

przeprowadza się do gr. lokalnej męża)

• często płacona bratu matki

• jest to stado bydła ( lenyalo ) lub 1 sztuka ( hloho )

• gdy dziecko siostry zachoruje – brat składa z bydła ofiarę

w Transkey kobieta wychodząca za mąż dostaje krowę ( ubulunga ), bo nie może pić mleka od stada

męża – krowa stanowi łącze między nią a jej lineażem oraz między nią a bydłem i bogami jej lineażu,

bydło – materialny łączni między żyjącymi członkami lineażu i duchami przodków;

bogowie ze zbiorowości matki nigdy nie ześlą nadprzyrodzonej kary, która spowodowałaby chorobę;

mężatka i jej dzieci otrzymują protekcję duchów jej przodków (jej patrylienearnego lineażu);

→ jeśli żona zachoruje, robi naszyjnik z włosów ogona ubulunga i w ten sposób znajduje się pod

ochroną bogów swojego lineażu, dziecku też naszyjnik daje ochronę

kiedy jej syn jest dorosły, powinien dostać byka ze stada ojca i z jego włosów zrobić ochronny amulet

przodkowie ze strony matki nie karają, więc jeśli dziecko jest chore, idą do brata matki, on składa

ofiarę (bydło lobola ) i apeluje do przodków ze strony matki o zdrowie

wartości w społeczeństwach pierwotnych utrzymują się poprzez ich wyrażanie w ceremoniach lub

rytuałach → u BaThonga podczas pogrzebu wujka siostrzeńcy po raz ostatni biorą porcję mięsa i piwa

(tak jak to robili, kiedy był wśród żywych)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: