02.pdf

NIEDZIELA 3 KWIETNIA 2005

Watykan, 21.37

Jan Paweł II odszedł do lepszego ze światów wczoraj o godz. 21.37. Podobno

– choć nie potwierdzono tego oficjalnie – tuż przed śmiercią powiedział „Amen”

GAZETA WYBORCZA u WWW.GAZETA.PL

dostała króla,

o jakim śniła

Adam Michnik: Powiedział do nas:

„Nie lękajcie się!” – i w ten sposób

skierował tysiące ludzi ku trudnej

sztuce godnego życia

Ż yliśmy w epoce Jana Pawła II – bo tak będzie

nazwane ostatnie ćwierćwiecze – Papieża, który

odmienił Kościół katolicki, odmienił Polskę,

odmienił świat. Wreszcie – odmienił każdego z nas.

Wierzymy, że na lepsze, bowiem odwoływał się do te-

go, co w każdym człowieku jest dobre i szlachetne.

Nakazywał zaś wyrzeczenie się tego, co podłe i ma-

łostkowe – choćby na chwilę. Przymykamy oczy i wi-

dzimy Jana Pawła II w oknie na placu św. Piotra w Rzy-

mie 16 października 1978 r., i słyszymy niezapomnia-

ny okrzyk: Habemus papam! A potem: w Warszawie

i Gdańsku w epoce stanu wojennego i w Sejmie, gdy

Polska była już demokratyczna i niepodległa. W znacz-

nej mierze dzięki Janowi Pawłowi II.

Czesław Miłosz zanotował w swym dzienniku

1 września 1988: „Na dnie swojej nędzy Polska do-

stała króla, i to takiego, o jakim śniła, z piastowskie-

go szczepu, sędziego pod jabłoniami, nieuwikłanego

w skrzeczącą rzeczywistość polityki. Jego stolica naj-

pierw w Krakowie z tamtym środowiskiem »Tygod-

nika Powszechnego« i »Znaku«, następnie w Rzymie.

Król nosiciel wiary mesjanicznej, głęboko przekona-

ny, że istnieje państwo duchów, gdzie odbywają się

zapasy, zmagania, triumfy, tuż obok tej drugiej histo-

rii żywych, ale w ścisłym związku (...). Podróże Jana

Pawła do Polski mogą być rozumiane jako walka to-

czona w zaświatach o jej duszę. Jakby każde łączenie

się tysięcy jego słuchaczy w braterskiej miłości, choć-

by na krótko, poruszało niebiosa, zdarzało się razem

i tam, i tu na ziemi. Czyżby wiedział z góry, że ze

zbiorowego poniżenia potrafi ludzi podnieść w insu-

rekcji bezkrwawej? Że może nastąpić coś takiego jak

»Solidarność«, na miarę niekrwiożerczych nawyków

tego ludu? I jakby odpowiedź symboliczna na pyta-

nie Stalina: A ile papież ma dywizji?”.

Innym razem Miłosz zapisał: „Wśród mężów stanu,

monarchów, wodzów XX w. ani jednej postaci, któ-

ra by odpowiadała naszemu obrazowi królewskiego

majestatu, z wyjątkiem Karola Wojtyły. Tylko on

mógłby naprawdę grać królów Szekspira”.

Trudno dodać coś do słów poety. Jan Paweł II bro-

nił tego, co niezmienne w odmieniającym się świecie;

był – w tej samej mierze – papieżem twardej obrony

zasad i dawcą permanentnego miłosierdzia dla błądzą-

cych. Był papieżem świadectwem i papieżem dyplo-

macji, choć bardziej świadectwa niż dyplomacji. Był

papieżem, który uczył odwagi i heroizmu, ale dobrze

rozumiał sens kompromisów w życiu publicznym

i przestrzegał przed śmiercionośną logiką odwetu.

B ył znakiem czasu i znakiem sprzeciwu wobec

KORESPONDENCJA

Tomasz Bielecki

Jarosław Mikołajewski

WATYKAN

G dy Jego serce przestało bić, wierni na

Rzecznik Watykanu Joaquin Navarro Valls prze-

kazał jednak od Papieża poruszającą wiadomość.

Otóż w piątek późnym wieczorem opowiedziano

Janowi Pawłowi II o tysiącach młodych ludzi czu-

wających na placu św. Piotra. – Z jego słów – po-

wiedział rzecznik – można było odczytać następu-

jący przekaz: „Szukałem was, teraz przybyliście do

mnie i za to wam dziękuję”.

Papież najprawdopodobniej umarł w gorączce.

Ostatni komunikat rzecznika Watykanu z godz. 19

mówił, że gorączka jest bardzo wysoka.

Piosenki, okrzyki, modlitwy

Na placu przybysze z całego świata chcieli, by

Jan Paweł II na łożu śmierci był pewien, że oni są

przy nim. Jeszcze na pół godziny przed wiadomo-

ścią o śmierci Papieża Hiszpanie z gitarami śpie-

wali skoczne piosenki na cześć „ukochanego Oj-

ca”. Pielgrzymi z Ameryki Łacińskiej okrzykami

próbowali sięgnąć do jego apartamentów. Jak w cza-

sach, kiedy młody Jan Paweł II na wezwania z pla-

cu wychodził do swego okna.

Polacy klęczeli na placu w milczeniu. – To dla nas

koniec dotychczasowego życia. Nic już nie będzie

takie samo – mówili nam pielgrzymi z Krakowa.

Po 19 na telebimach na placu św. Piotra pokazy-

wano już tylko trzy rozświetlone okna papieskiego

apartamentu. Sto tysięcy ludzi wiedziało, że czu-

wają przy łożu śmierci Papieża. – To chyba już.

Niech Bóg go prowadzi – mówił duszpasterz piel-

grzymów z Sycylii.

Tradycje pośmiertne

Półgodzinne opóźnienie w ogłoszeniu wiernym

wiadomości o śmierci Papieża to wynik tradycyj-

nych rytuałów, zgodnie z którymi potwierdza się

śmierć biskupa Rzymu.

Śmierć Papieża stwierdził na podstawie orzecze-

nia lekarzy prefekt domu papieskiego abp James

Harvey. To on ogłosił dostojnikom zgromadzonym

w Pałacu Apostolskim: „Papież zmarł”. Zgodnie

z tradycją wszyscy dostojnicy powinni w tym mo-

mencie uklęknąć i w porządku hierarchii podejść

do Zmarłego i ucałować jego dłoń.

Tradycja mówi, że kardynał kamerling (jeden

z opiekunów domu papieskiego) – obecnie Eduar-

do Martinez Somalo – powinien podejść do łoża

Papieża i po lekkim uderzeniu młoteczkiem w je-

go czoło jeszcze raz potwierdzić: „Papa mortuus

est” (Papież jest martwy), po czym zdjąć z jego pal-

ca pierścień biskupi. Tak się zapewne stało.

Kamerling zapieczętował też pokój i gabinet Papie-

ża. Rzymowi i światu wiadomość o śmierci Papieża

ogłasza jego rzymski wikariusz kard. Camillo Runi.

Zgodnie z przygotowanymi w 1996 r. zalecenia-

mi Jana Pawła II, papieża po śmierci można poka-

zać i fotografować dopiero ubranego w szaty pon-

tyfikalne, i to wyłącznie za zgodą kamerlinga.

Nie wiadomo, kogo Papież wyznaczył na opie-

kuna swej spuścizny literackiej, która nie podlega

tradycyjnym przepisom o sukcesji Papieża.

Pogrzeb w środę?

Uroczystości żałobne będą trwać dziewięć dni.

Zgodnie ze zreformowanymi przez Jana Pawła II

regułami pogrzeb papieża powinien się odbyć mię-

dzy czwartym a szóstym dniem po jego śmierci.

Najprawdopodobniej – zgodnie z wielowiekową tra-

dycją – będzie to dzień czwarty, czyli środa. Za-

pewne w poniedziałek trumna zostanie publicznie

pokazana.

Kościołem rządzi teraz kolegium kardynałów. Ich

najważniejszym zadaniem jest przygotowanie kon-

klawe, które zacznie się najwcześniej w dziesiątym

dniu od śmierci Papieża.

Do czasu nowego wyboru kamerling domu pa-

pieskiego opiekuje się Pierścieniem Rybaka (bisku-

pim pierścieniem Papieża) oraz ołowianą pieczę-

cią, z jaką wysyłane są listy apostolskie.

W nocy Rzym płacze

Po północy z soboty na niedzielę nad placem Świę-

tego Piotra unosi się wiara, wdzięczność i przyjaźń.

Rzym płacze. Płaczą katolicy, płaczą muzułma-

nie, płaczą ludzie, którzy przyzwyczaili się widzieć

w swoim kapłanie sąsiada i przyjaciela. W każdym

barze, w każdej lodziarni mówi się tylko o Nim. On

sam uśmiecha się ze zdjęć wciąż tym samym uśmie-

chem, który kierował do dzieci z Europy, Afryki czy

Azji. Zatrzymuję zakonnika na Via Paolo VI. Opie-

ra się o ścianę. – Takiego człowieka jeszcze tutaj

nie było – mówi.

placu Świętego Piotra wciąż modlili

się o zdrowie Jana Pawła II. Wiado-

mość podana przez media całego

świata wolno docierała do tłumu. Wa-

tykan potwierdził ją ok. 21.50 drogą elektroniczną.

Ok. 22 rozbrzmiał dzwon Bazyliki św. Piotra, ob-

wieszczając Rzymowi i światu śmierć Jana Pawła II,

a chwilę potem zebranym na placu o śmierci Papie-

ża powiedział arcybiskup Leonardo Sandri.

Tysiące ludzi na chwilę przerwało odmawianie ró-

żańca. Zapadła cisza, pochyliły się głowy, niektó-

rzy klękali.

Po kilku minutach wrócono do modlitwy.

– Przyszliśmy tu, by odprowadzić naszego ojca na

drugą stronę. Wiedzieliśmy, że z tej drogi nie ma

już odwrotu. Ale On sam pokazał, jak ufać Bogu

do samej śmierci – mówił jeden z włoskich bisku-

pów.

By jak najmniej cierpiał

Rzym już w piątek wieczorem oczekiwał na

odejście Papieża, jednego z największych w dzie-

jach. Ucichły spekulacje dziennikarzy, pielgrzy-

mi i rzymianie na placu św. Piotra z różańcami

modlili się już tylko o to, by Papież jak najmniej

cierpiał.

W sobotę przed południem wątpliwości nie po-

zostawił komunikat rzecznika Watykanu Joaquina

Navarro Vallsa. Poinformował on, że stan zdrowia

Papieża pozostaje bardzo ciężki i pojawiły się mo-

menty utraty świadomości. To mogło oznaczać już

tylko jedno.

Wkrótce potem kardynał Joseph Ratzinger po-

wiedział, że Papież jest świadom, że umiera, i po-

żegnał się już ze swymi najbliższymi współpracow-

nikami.

Przez większość dnia Papież zachowywał świa-

domość, ale coraz częściej i na coraz dłuższe chwi-

le zapadał w śpiączkę. Plotką okazała się poranna

wiadomość, że Jan Paweł II podyktował list.

ZDJĘCIA: Krzysztof Miller, Adam Kozak

swoich czasów; mówił swoim czasom: „tak,

tak, nie, nie”. Potrafił przebaczać i uczył sztu-

ki przebaczania. Chwila, gdy odwiedził w więzieniu

swego niedoszłego mordercę, zostanie na zawsze sym-

bolem prawdziwego sensu przesłania chrześcijańskie-

go dla świata.

Potrafił też prosić o przebaczenie wszystkich, któ-

rym Kościół wyrządził krzywdę: chrześcijan innych

obrządków, wyznawców islamu, Żydów.

Stawiał wysokie wymagania: sobie, Kościołowi

i światu. Nam wszystkim. Dlatego nieraz wzbudzał

sprzeciw. Nigdy jednak słowa sprzeciwu nie zmienia-

ły szacunku i podziwu dla Piotrowego następcy w Rzy-

mie. Zawsze był zwiastunem wiary, nadziei i miłości.

Poznał osobiście dwa najstraszniejsze demony

XX w.: totalitaryzm nazistowski i totalitaryzm komu-

nistyczny. Cienie Auschwitz i Kołymy towarzyszyły

nieprzerwanie jego nauczaniu. Dlatego rozumiał gro-

zę dyktatur i tę intymną więź łączącą kłamstwo z prze-

mocą. W epoce etnicznych i religijnych wojen i nie-

nawiści głosił potrzebę pojednania i przebaczenia;

wciąż uporczywie przekazywał swój znak pokoju.

Dla nas, ludzi zakorzenionych w tradycji opozycji

demokratycznej, Komitetu Obrony Robotników i „So-

lidarności”, był Jan Paweł II jasną pochodnią prawdy

i wolności w mroku hipokryzji, konformizmu i stra-

chu. Powiedział do nas: „Nie lękajcie się!” – i w ten

sposób skierował tysiące ludzi ku trudnej sztuce god-

nego życia.

J esteśmy dziś smutni; czujemy się osieroceni. Naj-

większy autorytet Polaków nigdy już nie zwróci

się do nas ze słowami pocieszenia czy pouczenia.

Ale zarazem dziękujemy przecież losowi, że pojawił

się w naszym życiu ten niezwykły namiestnik Chry-

stusa, który uczynił tyle dobra.

A DAM M ICHNIK

Młodzi rzymianie na pl. św. Piotra, tak jak ludzie na całym świecie, nie wstydzili się łez

JAN PAWEŁ II NIE ŻYJE

Polska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: