DOTYK:
Podstawowy element wielu typów relacji międzyludzkich. Odgrywa ważną rolę w zachęcaniu do wysiłku , wyrażaniu czułości, amnifestowaniu wsparcia emocjonalnego itd.
DOTYK A ROZWÓJ OSOBOWY:
Ä najwięcej zachowań dotykowych odnotowano w parach tej samej płci
Ä czarne dzieci, zwłaszcza dziewczynki, dotykają częściej niż ich równieśnicy
Ä dzieci, które doświadczyły zbyt mało dotykania w niemowlęctwie, uczą się chodzić i mówić znacznie później niź inne
Ä osoby cierpiące na schizofrenię były bardzo często pozbawione prawidłowego kontaktu we wczesnych etapach rozwoju
Ä istnieją doniesienia sugerujące, że dzieci obdarzone częstszym dotykiem płaczą mniej, niż te, które mają rzadszy kontakt dotykowy ze swoim opiekunem
Ä satysfakcjonująca ilość dotyku otrzymana w niemowlęctwie i dzieciństwie ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego rozwoju behawioralnego
DOTYK – UWAGI OGÓLNE:
Ä wśród par małżeńskich, które nie mają sobie zbyt wiele do powiedzenia lub nie potrafią nawiązać intymnego kontaktu drogą werbalną, kontakt fizyczny podczas zbliżenia płciowego stanowi główny sposób komunikowania bliskości
Ä dla niektórych osób kontakt fizyczny wynikający z zatłoczenia jest źródłem silnego dyskomfortu, szczególnie kontakt z osobą płci przeciwnej u kobiet oraz osobą tej samej płci u mężczyzn
Ä osoby unikające dotyku charakteryzują się wyższym poziomem lęku i napięcia w codziennym życiu, mniejszą satysfakcją z własnego wyglądu i większą podejrzliwością wobec innych, ponadto są bardziej zamknięci w sobie
Ä mężczyźni są szczególnie niechętni wobec dotykania innych mężczyzn (z wyjątkiem sztywno określonych i społecznie aprobowanych norm zachowań na przykład w sporcie)
Ä dłuższe objęcia i większa intymność dotyku towarzyszą pożegnaniu niż powitaniu
Ä dotykający ma z reguły wyższą pozycję społeczną niż dotykany
Ä w parach mężczyzna – kobieta przewaga inicjacji dotyku ze strony mężczyzny jest w równym stopniu (jeśli nie bardziej) odzwierciedleniem władzy męskiej
Ä u osób o wyższym statusie dotyk przyjmuje najczęściej formę dłoń - ręka lub dłoń – ramię i jest oceniany jako ciepły i przyjazny
Ä kobiety są przez wszystkich postrzegane jako bardziej „dostępne” zachowaniom dotykowym ze strony różnych osób niż mężczyzn
Ä szereg badań potwierdza, iż pacjenci o widocznych upośledzeniach oraz mężczyźni (z racji tego, że personel składa się w większości z kobiet) dotykani są z reguły znacznie rzadziej w porównaniu z pozostałymi osobami
Ä w kulturach zachodnich pary heteroseksualne podczas nawiązywania intymnych relacji zazwyczaj angażują się w określoną sekwencję zachowań:
1. OCZY – CIAŁO
2. OCZY – OCZY
3. GŁOS – GŁOS
4. DŁOŃ – DŁOŃ
5. RĘKA – RAMIĘ
6. RĘKA – TALIA
7. USTA – USTA
8. DŁOŃ – GŁOWA
9. DŁOŃ – CIAŁO
10. USTA – PIERSI
11. DŁOŃ – GENITALIA
12. GENITALIA – GENITALIA i / lub USTA – GENITALIA
Ä znaczenie zachowań dotykowych zależy od wielu zmiennych otoczenia, osobowości i kontekstu
Ä najpoważniejsze naurszenie prywatności dla kobiet wiąże się z dotykiem obcej osoby, natomiast w przypadku mężczyzn inwazja obszaru prywatności jest najbardziej dotkliwa, gdy dotykający jest osobą tej samej płci, co ważne mężczyźni oceniają dotyk obcych kobiet na równi z dotykiem kobiet zaprzyjaźnionych
Ä im dalej na południe (od Ameryki Środkowej), tym liczba zachowań dotykowych w miejscach publicznych jest mniejsza
Ä kobiety o wiele częściej angażują się w zachowania samodotykowe niż mężczyźni
ZAANGAŻOWANIE W ZACHOWANIA DOTYKOWE (Henley):
Q Udzielamy informacji lub rady (a nie gdy pytamy o nią)
Q Wydajemy polecenia (a nie gdy reagujemy na nie)
Q Prosimy o przysługę (a nie gdy zgadzamy się ją spełnić)
Q Sięgamy po argumenty perswazji (a nie gdy jesteśmy przekonywani)
Q Rozmowa jest zaangażowana (a nie zdawkowa)
Q Na przyjęciu (a nie w pracy)
Q Manifestujemy swój entuzjazm (a nie gdy jesteśmy świadkami czyjegoś entuzjazmu)
Q Odbieramy informację o cudzym zmartwieniu (a nie gdy sami komunikujemy o własnych kłopotach)
GŁÓWNE KATEGORIE TYPÓW ZACHOWAŃ DOTYKOWYCH (Desmond Morris)
występujących między dwojgiem ludzi w miejscach publicznych:
(określane również mianem sygnałów więzi)
§ podawanie ręki
§ kierowanie ciałem
§ klepnięcie
§ ujmowanie pod ramię
§ objęcie za ramię
§ pełne objęcie
§ trzymanie się za ręcę
§ objęcie w talii
§ pocałunek
§ dotykanie ręką głowy
§ zetknięcie się głowami
§ pieszczota
§ podnoszenie
§ pozorowany atak
KLASYFIKACJA ZACHOWAŃ DOTYKOWYCH (Heslin, Alpert):
Ä funkcjonalny / zawodowy (na przykład kontakt dotykowy pacjent – lekarz)
Ä społeczny / uprzejmy (na przykład uścisk dłoni)
Ä przyjazny / ciepły
Ä uczuciowy / intymny
Ä seksualny
ZNACZENIE DOTYKU W INTERAKCJI:
Q dotyk jako afekt pozytywny (oddaje wsparcie, pociechę, przyjazne uczucia, uznanie, pociąg seksualny lub więź, wzmożone afekty pozytywne wzbudzane przez dotyk mogą przenosić się na percepcję otoczenia)
Q dotyk jako afekt negatywny (syganł negatywnych postaw i emocji, na przykład mainfestacja gniewu lub frustracji w postaci ciosów bądź silnego ściskania ręki w celu powstrzymania ucieczki)
Q dotyk jako zabawa (towarzyszący śmiech lub uśmiech może dodatkowo wzmocnić ten komunikat)
Q dotyk jako oddziaływanie (inaczej dotyk uległości, celem tego zachowania jest skłonienie rozmówcy do wykoniani czegoś, dotyk przybiera formę perswazji)
Q dotyk jako element kontroli interakcji (na przykład pociągnięcie za rękaw naszego rozmówcy)
Q dotyk jako miernik zaangażowania (dotyk sygnalizuje czy intensywność interakcji jest wysoka lub niska)
Q dotyk jako przypadek (zachowanie niezamierzone)
Q dotyk jako element realizacji zadań
Q dotyk jako kuracja (ważny element zabiegów terapeutycznych, może stanowić również odrębną formę terapii)
Q dotyk jako symbol (potrafi być bogaty w znaczenia)
ZACHOWANIA SAMODOTYKOWE:
(do tej kategorii zaliczyć można manieryzmy na tle nerwowym)
¥ działania osłaniające (na przykład osłonięcie oczu dłońmi)
¥ działania czyszczące (pielęgnujące) (na przykład przygładzenie włosów, poprawienie ubrania)
¥ sygnały specjalizowane (używane w celu komunikowania określonych przesłań)
¥ działania autointymne (na przykład krzyżowanie ramion czy zakładanie nogi na nogę)
ADAPTORY:
Zachowania kojarzone z negatywną oceną samego siebie lub innych osób. Wzrost liczby adaptorów samodotykowych koreluje ze wzrostem poziomu dyskomfortu psychicznego, lęku oraz depresji. Oprócz tego adaptory w formie skubania się i drapania korelują z wrogością i podejrzliwością.
KULTURY:
Ä kontaktowe
Ä niekontaktowe (na przykład Stany Zjednoczone)
Marudziara