2 - Szeryf z Fort Benton.pdf - WERNIC WIESŁAW - janko77

WIESŁAW WERNIC

Szeryf z Fort Benton

Ilustrował S. ROZWADOWSKI

CZYTELNIK • 1969 • WARSZAWA

O, Katarzyno!

Ale się pan doktor spalił!

—Nie mówi się “spalił”, ale: opalił.

—Pan doktor zawsze taki sam. Czy przygotować kąpiel?

Tak wypadła moja pierwsza, po miesiącach nieobecności, rozmowa z Katarzyną. Trzeba

wyjaśnić, że Katarzyna była rudowłosą Irlandką nieokreślonego wieku, mającą skłonność

przekręcania lub też zmieniania sensu wyrazów. Z uporem maniaka prostowałem — w imię

czystości języka — słowa oznaczające zupełnie coś innego. Nie dawało to jednak żadnych rezul-

tatów.

Przez kilka ostatnich miesięcy wiosny i lata Katarzyna gospodarowała samotnie w moim

mieszkanku. Prawdopodobnie z nadmiaru wolnego czasu przeprowadziła tak generalne porządki,

że w swej podręcznej bibliotece niczego odtąd znaleźć nie mogłem. Księgi lekarskie

poprzegradzane zostały prozą literacką, a proza — poezją. Fakt ten stwierdziłem jednak znacznie

później. Teraz siedziałem w wannie wypełnionej ciepłą wodą i zmywałem z siebie kurz ledwo co

przebytej pociągiem drogi i tej dawniejszej — spędzonej na siodle końskim w preriach

Południowej Kanady.

Rok 1881, który dobiegał końca, sprawiał mi dziwne psikusy. Chyba tym tylko mogłem

wytłumaczyć fakt, że ja — lekarz z zawodu, zastępca naczelnego chirurga szpitala w Milwaukee

— zostałem na kilka miesięcy typowym westmanem, przebiegającym niezmierzone przestrzenie

stepów i gór.

Wszystko zaczęło się od chwili, gdy do szpitala, w którym pracowałem, zgłosił się Karol

Gordon. Uległ niebezpiecznemu wypadkowi: nogę poszarpał mu szary niedźwiedź Gór

Skalistych, grizzly. Było dla mnie rzeczą oczywistą, iż życie może mu uratować tylko amputacja

nogi. Nie miałem wówczas pojęcia, kim jest pacjent. Z uporem odmawiał zgody na operację.

Byłbym ją jednak i tak przeprowadził, aby uratować życie człowiekowi, gdy nieprzewidziane

wydarzenie pokrzyżowało — na szczęście! — moje plany. Tym nieprzewidzianym wydarzeniem

stała się wizyta w szpitalu dwu autentycznych czerwonoskórych.

Byli to wojownicy plemienia Czarnych Stóp. Zamieszkiwane przez nich ziemie rozciągają się

na pograniczu Stanów Zjednoczonych i Kanady. Na południu — przekraczają Rzekę Mleczną,

ku północy — sięgają Północnej Saskatchewan i terenów łowieckich innego szczepu: Indian Kri.

Ku zachodowi — graniczą z łańcuchami Gór Skalistych i krainą, gdzie żyją Kutenajowie, na

wschodzie — z terenami Assiniboinów. Ojczyzna Czarnych Stóp znajduje się w kanadyjskiej

prowincji Alberta, rąbkiem przekracza granice prowincji Saskatchewan oraz granicę Kanady i

Stanów, na północ od Missouri i położonego nad tą rzeką miasteczka Fort Benton.

Piszę o tym dlatego tak dokładnie, że bawiłem kilka miesięcy na opisywanych terenach, a ich

topografia — prerie — odegrała pewną rolę w wypadkach, które przeżyłem i — co okazało się

znacznie później — będzie miała również wpływ na zdarzenia, jakie nastąpiły. Po tej dygresji

wracam do sprawy wizyty Indian w szpitalu.

Był rok 1880. Warto tę datę zapamiętać, aby zrozumieć odwagę czerwonoskórych

przybywających samotnie do miasta “bladych twarzy”. Przed czterema laty — dokładnie 25 i 26

czerwca 1876 roku — armia amerykańska poniosła jedną z największych porażek w walce z

Indianami. Specjalna wojskowa ekspedycja została wysłana przeciw Siouxom. Dowodził nią ge-

nerał Custer. W bitwie nad rzeczką Little Bighorn, dopływem Yellowstone, generał poległ, a

wraz z nim wszyscy jego podkomendni. Osiem dni wcześniej ten sam los o mało nie spotkał

dowódcę innego oddziału, generała Crooka. W bitwie z Siouxami nad rzeką Rosebud od

ostatecznej klęski ocaliły go posiłkowe oddziały innego plemienia czerwonoskórych,

Szoszonów.

Łatwo teraz pojąć, jak pod wpływem tych wydarzeń — bolesnych dla każdego Amerykanina

— kształtowała się opinia publiczna. Podziwiałem więc w duchu odwagę przybyłych do mnie

wojowników, mimo iż podówczas wcale z nimi nie sympatyzowałem. Bardziej jednak od tej

odwagi zdumiała mnie sprawa, z którą przywędrowali ze swych dalekich siedzib. Oto zwrócili

się do mnie z prośbą o wyrażenie zgody na leczenie “Wielkiego Bobra”. Okazało się bowiem, iż

takie przezwisko nosił u nich mój pacjent — znakomity traper, Karol Gordon.

Zgodziłem się na widzenie z chorym, ale nie mogłem przystać na żadne znachorskie praktyki

w szpitalu. Kłóciło się to również z moim poglądem na rzetelność wiedzy lekarskiej. Ba, ale

pacjent raz jeszcze oświadczył, iż sprzeciwia się operacji, i domagał się natychmiastowego

wypisania go ze szpitala. Wówczas ustąpiłem. Sam nie wiem, czym więcej powodowany:

współczuciem dla człowieka tak srodze dotkniętego l osem czy może jakąś ukrytą ciekawością

zawodową lekarza, pragnącego zbadać, jakimi to środkami posługują się indiańscy czarownicy.

Zdecydowany zresztą byłem natychmiast przerwać kurację, gdyby kolidowała w sposób

oczywisty z podstawowymi zasadami wiedzy medycznej i higieny. Wiedziałem jednocześnie, iż

indiańska znajomość leków pochodzenia roślinnego stała o niebo wyżej od praktyki oficjalnego

lecznictwa. Osadnicy z tak zwanego Dzikiego Zachodu, westmeni i traperzy, których niejeden

raz przyjmowałem na swój oddział, opowiadali o rzeczach niezwykle interesujących z punktu

widzenia wiedzy medycznej. Wielokrotnie słyszałem o ciekawych przykładach skuteczności

indiańskiej medycyny, o głębokiej znajomości ziołolecznictwa wśród Indian. Nie wierzyłem

wszystkiemu, przypisując te pochwały i informacje rozbujałej fantazji mych pacjentów.

Nadarzała się teraz okazja przyjrzenia się z bliska metodom czerwonoskórych.

Nie będę opisywał szczegółów. Faktem jest, ku memu zdumieniu i jednocześnie radości, że

indiańskie zioła i napary w stosunkowo krótkim — powiedziałbym: błyskawicznym — czasie

postawiły na nogi Karola Gordona. Graniczyło to dla mnie z cudem! W swej długoletniej

praktyce nie zetknąłem się nigdy jeszcze z możliwością uratowania człowieka dotkniętego gan-

greną innymi sposobami niż przez odjęcie zakażonej części ciała. Choć i to nie zawsze

pomagało. A teraz?

Byłem zaskoczony i postanowiłem w jakiś sposób pogłębić swą wiedzę o znajomość praktyk

leczniczych stosowanych przez Indian. Sądziłem wówczas, że mój cudownie przywrócony życiu

pacjent dopomoże mi w tym. Ale — jak już wspomniałem — dziwne psikusy wyczyniał ze mną

rok 1881 i jego poprzednik. Nie zawsze miłe.

Oto powrócił nagle, przerwawszy swój urlop, mój bezpośredni szef, doktor Lindsay.

Powodem przyjazdu był anonimowy list, w którym oskarżano mnie o znachorskie praktyki.

Opowiedziałem wszystko szczerze. Lindsay sam zbadał Karola Gordona, ciągle jeszcze — jako

rekonwalescenta — przebywającego w szpitalu. Zdumiał się cudownym wyleczeniem, ale

jednocześnie nie ukrywał swych obaw o moją przyszłość zawodową. Początkowo nie

pojmowałem, że cokolwiek mogło--by zagrażać memu stanowisku w szpitalu, nie mówiąc już o

prawie do praktyki lekarskiej. Nasz szpital był jednak fundacją, a w zarządzie tej fundacji

zasiadał niejaki Vincent, człowiek bardzo majętny. Co to miało do rzeczy? A miało, i bardzo

wiele.

Siostrzeniec Vincenta zginął podczas wyprawy Custera, a wuj tak się tym wypadkiem przejął,

iż począł głosić hasło jakiejś “wyprawy krzyżowej” przeciw czerwonoskórym. Stąd groziło mi

niebezpieczeństwo,, stąd wywodziły się obawy doktora Lindsaya.

W trzy miesiące później w miejscowym dzienniku “Daily Herald” ukazał się artykuł o

wizycie Indian w szpitalu. “Ktoś” znowu mi się przysłużył. Cała sprawa — ku memu

nieszczęściu — odżyła. Vincent dowiedział się o wszystkim. Powołano specjalną komisję, która

mnie wielokrotnie przesłuchiwała. Mimo obrony Lindsaya musiałem opuścić szpital.

Znajdowałem się; wówczas w stanie kompletnego wyczerpania nerwowego. Do równowagi

przywrócił mnie Karol Gordon. Podtrzymywał mnie na duchu, a wreszcie namówił na wycieczkę

w prerie Kanady. Trwała ona od czerwca do późnej jesieni 1881 roku. Podczas tej eskapady

ujrzałem — po raz pierwszy w życiu — wspaniałą, nie ujarzmioną jeszcze przez człowieka

przyrodę. Poznałem nieco życie Indian i zaprzyjaźniłem się z czarodziejem plemienia Czarnych

Stóp, Czerwoną Chmurą, i z wodzem plemienia, Wysokim Orłem. Jak się okazało, Karol Gordon

cieszył się wielkim poważaniem wśród czerwonoskórych, zwłaszcza wśród wojowników

Czarnych Stóp. Od nich to otrzymał przydomek Wielkiego Bobra.

W trakcie mej wyprawy z Karolem przypadkowo natrafiliśmy na plany złotodajnych terenów.

Wysłana tam nasza ekspedycja potwierdziła istnienie złotego piasku. W następnym roku

postanowiliśmy, wraz z gromadką wojowników Czarnych Stóp, udać się do odkrytej już przez

nas kopalni i przystąpić do regularnej eksploatacji. Złoto miało być przeznaczone na polepszenie

.warunków życia Czarnych Stóp, na zapoczątkowanie masowej hodowli bydła i na kształcenie

młodych Indian. Duszą tego pomysłu był Czerwona Chmura, ale niemałą rolę w realizacji

planów odegrał Karol. Ja sam bardzo zapaliłem się do tego reformatorskiego przedsięwzięcia.

Podczas paromiesięcznego pobytu na prerii mój stosunek do Indian, moja o nich opinia uległy

radykalnym zmianom. Stałem się przyjacielem “czerwonych mężów”.- Myślę, że tego nigdy nie

pożałuję.

Opowiadając o tych wszystkich sprawach w wielkim .skrócie, nie mogę jednak pominąć

pewnego niezwykle ważnego faktu: po schwytaniu na kanadyjskiej prerii zabójcy dwu

naukowych badaczy, inżyniera i profesora uniwersytetu w St. Louis, plany pokładów złota

wpadły w ręce Karola (i moje). Morderca jednak ;zbiegł. Pościg za nim nie dał żadnych

rezultatów, mimo iż o przestępstwie została powiadomiona Kanadyjska Królewska Konna

Policja. Nie znaliśmy wówczas ani nazwiska, ani nawet imienia przestępcy. Nazywaliśmy 4fo

między sobą “człowiekiem z blizną” — od szramy, jaka widniała na jego lewym policzku.

Człowiek ten według naszego (Karola i mojego) mniemania posiadał jakąś kopię tych planów.

A potem nastąpiły zupełnie nieprzewidziane wypadki. Oto, gdy wreszcie dotarliśmy do

samotnej doliny w Górach Skalistych, gdzie znajdowały się pokłady złota, natrafiłem na

zakopane w blaszanej puszce dokumenty. Było to sprawozdanie z wyprawy dwu naukowców.

Oni to właśnie spotkali się przypadkowo “z poszukiwanym przez nas “człowiekiem z blizną”, a

kiedy poczęli go podejrzewać o wrogie zamiary, ukryli rękopis w im tylko znanym miejscu. W

powrotnej drodze — jak już wspomniałem — zostali zamordowani. Z rękopisu wynikało, że

“człowiek z blizną” podawał się za niejakiego Scotta. Ale to jeszcze nie wszystko. Bo oto tenże

Scott w najmniej oczekiwanym przez nas momencie przybył do doliny. Wdał się z nami w

walkę, która zakończyła się dlań tragicznie: przyparty do stromego zbocza góry, nie chcąc wpaść

w nasze ręce, w porywie jakiegoś nagłego szaleństwa skoczył w przepaść.

Uff, rozpisałem się, mimo iż usiłowałem być zwięzłym. Pisanie trwało dość długo, ale

wypadki minionych miesięcy przypomniałem sobie bardzo szybko, siedząc w wannie. Kiedy

wreszcie odświeżony i wymyty zagłębiłem się w fotelu, niezastąpiona Katarzyna podała mi

lunch.

Przybyłem do domu rankiem, wprost z pociągu, i nie wiem, co odczuwałem silniej: głód czy

2 - Szeryf z Fort Benton.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: