Reumatoidalne Zapalenie Stawów
Arthritis rheumatoidea
Dawna nazwa tej choroby brzmi: gościec przewlekły postępujący.
Jest to przewlekły postępujący proces zapalny, który prowadzi do niszczenia tkanek stawowych oraz zniekształca i upośledza funkcję stawów.
Przyczyna choroby nie jest znana.
Początkowo zmiany występują jedynie w błonie maziowej stawów, w których dochodzi do powstawania nacieków nazywanych ziarniną reumatoidalną.
Ziarnina, wnikając stopniowo do stawu, niszczy chrząstkę i kość.
W miarę rozwoju choroby dochodzi do coraz większego zniszczenia powierzchni stawowych i zniekształceń zajętych stawów.
Proces chorobowy uszkadza również aparat więzadłowy.
Wywołane procesy naprawcze powodują powstawanie zrostów włóknistych, a następnie kostnych, co prowadzi do usztywnienia stawów.
Zmiany zapalne mogą również obejmować naczynia krwionośne.
RZS dotyka przede wszystkich młodych osób, pomiędzy 30 a 50 rokiem życia.
Kobiety chorują trzykrotnie częściej niż mężczyźni..
Najwięcej zachorowań obserwuje się u kobiet po 40 roku życia.
Początek choroby jest z reguły powolny.
Objawy: stany podgorączkowe, parestezje w kończynach, utratę łaknienia, zmniejszenie masy ciała, bóle stawów i mięśni.
Pierwsze zmiany zapalne występują przeważnie w stawach nadgarstkowych, śródręcznopalcowych lub międzypaliczkowych bliższych rąk. W zajętych stawach pojawia się ból utrudniający wykonywanie ruchu. Charakterystyczny jest tu objaw tzw. sztywności porannej.
W miarę trwania choroby proces zapalny obejmuje ścięgna i pochewki ścięgniste w sąsiedztwie chorych stawów. Zauważa się zaniki mięśniowe początkowo mięśni międzykostnych rąk i czworogłowych ud, a w późniejszych okresach uogólnione.
Reumatoidalne zapalenie stawów przebiega z reguły przewlekle (w czterech okresach) z zaostrzeniami i remisjami.
Stopniowo powstają zniekształcenia w stawach rąk (przeprosty, podwichnięcia, ulnaryzacja).
W stawach nadgarstkowych dochodzi do zniszczenia stawu promieniowo-łokciowego z przemieszczeniem wyrostka rylcowatego kości łokciowej na stronę grzbietową, co może powodować zerwanie ścięgien prostowników palców.
W stawach łokciowych i ramiennych następuje ograniczenie ruchomości i przykurcze.
Zmiany w odcinku szyjnym kręgosłupa mogą być przyczyną podwichnięć kręgów.
Stawy biodrowe zajęte są najczęściej symetrycznie.
Na skutek zniszczenia panewek i przebudowy tkanki kostnej głów kości udowych dochodzi do skrócenia kończyn i ich nieprawidłowego ustawienia.
W stawach kolanowych dochodzi z reguły do koślawości i przykurczów, a w okolicy podkolanowej tworzą się torbiele Bakera.
W stawach stóp obserwuje się podwichnięcia, które utrudniając chodzenie, są przyczyną nieprawidłowego obciążania pozostałych stawów kończyny dolnej.
LECZENIE
Stosuje się środki farmakologiczne i - w miarę potrzeb leczenie operacyjne. Bardzo duże znaczenie przywiązuje się do fizykoterapii, kinezyterapii i masażu jako podstawowych metod leczenia.
Leczenie RZS musi być kompleksowe i składa sięz równie ważnych elementów, jak:
farmakoterapia
rehabilitacja
leczenie zabiegowe (ortopedyczne)
psychoterapia
Fizykoterpia
W leczeniu stosuje się: promieniowanie podczerwone, promieniowanie nadfioletowe, jontoforezę, prądy diadynamiczne, prądy izodynamiczne, prądy interferencyjne, ultradźwięki, krioterapię, magnetoterapię, laseroterapię, natrysk biczowy, masaż wirowy, masaż podwodny, saunę, kąpiele lecznicze, wody mineralne, psychoterapię. Rodzaj i ilość zabiegów ustala lekarz prowadzący w zależności od stanu zdrowia, chorób towarzyszących i tolerancji zabiegów przez pacjenta.
(elektroterapia, termoterapia, magnetoterapia, laseroterapia, wodolecznictwo)
Kinezyterapia
Do kinezyterapii i masażu przystępujemy dopiero po ustąpieniu stanu ostrego. Wynika to nie tylko z bardzo dużej bolesności, ale przede wszystkim z faktu, że masaż czy kinezyterapia mogłyby rozprzestrzenić i zaostrzyć procesy zapalne.
Gimnastyka obejmuje:
- ćwiczenia ogólnousprawniające,
- ćwiczenia czynne właściwe,
- ćwiczenia czynne z oporem,
- ćwiczenia chwytnej czynności rąk,
- ćwiczenia oddechowe.
Zestaw ćwiczeń powinien być przygotowany przez specjalistę kinezyterapeutę w zależności od potrzeb, aktualnego stanu chorego i tolerancji poszczególnych ćwiczeń
1. W początkowych okresach leczenia należy stosować bodźce łagodne i zwiększać ich nasilenie w miarę leczenia, kontrolując reakcję pacjenta i odczyny.
2. Można stosować różne metody leczenia, lecz skuteczność jest w znacznej mierze uzależniona od regularności stosowanych zabiegów.
3. W okresach nieznacznego zaostrzenia lub przy zaawansowanej chorobie może się okazać, że ilość stosowanych zabiegów za bardzo obciąża organizm. Pacjent odczuwa duże zmęczenie po zabiegach i pogorszenie stanu zdrowia. W takim przypadku należy ograniczyć ilość stosowanych zabiegów do minimum lub nawet pozostać tylko przy zabiegu masażu.
Masaż w tym wypadku powinien zabezpieczać przed powstawaniem przykurczów oraz działać przeciwbólowo.
4. Jeżeli w czasie rehabilitacji wystąpi zaostrzenie choroby w postaci stanów podgorączkowych, nasilenia obrzęków oraz podwyższenia OB, zabiegi należy bezwzględnie przerwać.
Masaż
- Stawy kończyn
- Mięśnie przykręgosłupowe
- klatka piersiowa – poprawa oddychania
Głównie: głaskanie, rozcieranie, słaba wibracja
W miarę wzrastania ilości zabiegów techniką przewodzącą staje się rozcieranie( zwłaszcza okolicy stawów).
Masaż mięśni przykręgosłupowych i grzbietu przeprowadzamy w całości wykorzystując wszystkie techniki z wyjątkiem oklepywania.
W okresie ostrym lub dużego zaostrzenia – tylko delikatne głaskanie.
Cel: zmniejszenie stanów zapalnych stawów; zmniejszenie bolesności stawów i tkanek sąsiadujących; poprawa krążenia; przeciwdziałanie przykurczom; poprawa trofiki skóry i mm.; poprawa ogólnego stanu zdrowia.
- rozluźnienie mm. przykurczonych, pobudzenie rozciągniętych oklepywaniem i silniej wykonywanymi technikami
( tego nie ma w poniższych masażach!!!)
Kończyna górna
- Palce ręki : głaskanie, rozcieranie -> wskaziciel i kciuk -> STAWY !!!!!
- strona grzbietowa ręki : głaskanie -> całą dłonią,
rozcieranie -> kciukami
- strona dłoniowa ręki : głaskanie -> wymiatanie,
rozcieranie -> opuszkami palców, chwytem kleszczowym
- nadgarstek : głaskanie bransoletkowe,
rozcieranie -> kciukiem i wskazicielem
- przedramię : głaskanie – całą dłonią
rozcieranie -> kleszczowe
chwyt rolowania
wibracja
- staw łokciowy : szponkami J
- ramię : głaskanie jw
rozcieranie jw.
- m. naramienny i staw : głaskanie, ugniatanie, wibracja
z ręka na ramieniu pacjenta, na naszym ramieniu
Kończyna dolna
- palce stopy : rozcieranie głaszczące
- strona podeszwowa stopy : głaskanie -> kłębikiem do pięty
rozcieranie -> palcami w stronę pięty
- strona grzbietowa stopy : głaskanie opuszkami palców
rozcieranie jw ruchy okrężne
- staw skokowy : wokół kostek, powierzchni przedniej stawu
- podudzie strona przednia : głaskanie, rozcieranie, wibracja tylko po stronie bocznej
- staw kolanowy : głaskanie
rozcieranie rzepki -> kciukami do góry, na zewnątrz, w dół
rozcieranie stron bocznych stawu opuszkami palców
- udo strona przednia : głaskanie do krętarza
rozcieranie pasmami
wibracja w trzech pasmach całą dłonią
- udo strona tylna : jak przednią J
- ścięgno Achillesa : głaskanie kciukiem, kciukiem i wskazicielem
rozcieranie kciukiem, kciukiem i wskazicielem
- łydka : głaskanie, rozcieranie, wibracja
Klatka piersiowa
głaskanie podłużne, poprzeczne po mostku, wzdłuż stawów ramiennych
rozcieranie podłużne, poprzeczne
Mięsnie grzbietu i przykręgosłupowe – w całości bez oklepywania
Głaskanie
podłużne, poprzeczne
kopertka, prasowanie
przestrzenie międzyżebrowe
Rozcieranie
talerzy biodrowych, szczypcowe
punktowe
Ugniatanie
szczypcowe, kleszczowe
rolowanie, piła mała, duża
przełamywanie prostownika
odciągani i śrubowanie prostownika
Wibracja
Roztrząsanie – po jednej i po drugiej stronie
Chwyt podłopatkowy – rozcieranie i wibracja
jagodaa150