LEKI NASENNE I USPOKAJAJĄCE Sen
W trakcie snu w organizmie zmienia się rytm pracy serca i oddechów oraz aktywność mózgu, spada temperatura ciała, zmniejsza się napięcie mięśniowe, zwiększa lub zmniejsza się ilość wydzielanych hormonów. Stan snu składa się z 2 zasadniczych faz: fazy wolnofalowej oraz fazy paradoksalnej. Faza wolnofalowa zwana NREM i od niej rozpoczyna się sen. Faza paradoksalna zwana jest fazą szybkich ruchów gałek ocznych REM- w tej fazie występują marzenia senne. W trakcie snu występują naprzemiennie około 100 min cykle (NREM –REM). Istotną rolę w mechanizmach snu odgrywają monoaminy: noradrenalina, 5-HT (serotonina) i acetylocholina.
Większość leków nasennych wywołują sen który nie ma nic wspólnego ze procesami snu fizjologicznym. Sen po tych lekach jest wynikiem silnego tłumienia pobudzania i nasileniu procesów hamowania. Pochodne benzodiazepiny, barbiturany i alkohol etylowy nasila działanie GABA. Większość tych związków hamuje fazę paradoksalną snu.
Leki uspokajające (sedativa) i nasenne (hypnotica) stanowią jedną grupę. Pierwsze mają na celu hamowanie nadmiernego pobudzenia, napięcia i niepokoju, drugie – wywołanie lub ułatwienie snu.
1. Barbiturany - pochodne kwasu barbiturowegoDziałanie: nasenne, uspokajające, znieczulające ogólnie, przeciwdrgawkowe, potęgujące działanie przeciwbólowe.
Obecnie stosuje się je tylko przy niektórych schorzeniach: pewnych rodzajach epilepsji, nagłych przypadkach drgawek, a także do wywołania znieczulenia przy niektórych zabiegach chirurgicznych. W przeszłości szeroko używane były one jako leki nasenne, lecz z uwagi na dość duże ryzyko uzależnienia i niebezpieczeństwo śmiertelnych przedawkowań zostały zastąpione przez bezpieczniejsze pod tym względami benzodiazepiny.
Mechanizm działania: bezpośrednie aktywowanie kanałów chlorkowych poprzez wiązanie się z jedną z podjednostek receptora GABA A
fenobarbital (Luminal)
Barbiturany o długim czasie działania (powyżej 6h):
Fenobarbital- dz. nasenne, przeciwdrgawkowe
Barbiturany o długim czasie działania (3-5 h):
Cyclobarbital
Allobarbital
Barbiturany o krótkim czasie działania (do 2h):
Thiopental (ultrakrótkie działanie) –krótkotrwałe znieczulenie i wprowadzenie do anestezji
Działania niepożądane:
- bóle głowy, bóle mięśni i stawów
- senność dnia następnego
- tolerancja i uzależnienie
Barbiturany mają bardzo silne właściwości uzależniające. Przy dłuższym stosowaniu dochodzi zarówno do uzależnienia psychicznego, jak i fizycznego. Charakterystyczny jest także szybki wzrost tolerancji organizmu na te leki.
Zespół abstynencyjny, po odstawieniu barbituranów spowoduje bezsenność połączoną z niepokojem i majaczeniem, a nawet urojeniami i halucynacjami. Temperatura ciała wzrasta, pojawiają się drżenia mięśniowe, które mogą przerodzić się w napady drgawkowe a nawet w ataki padaczkowe.
Śmiertelna dawka jest ok. 10 razy większa od dawki nasennej (niski indeks terapeutyczny).
Są metabolizowanie w wątrobie, gdzie nasilają aktywność mikrosomalnych enzymów wątrobowych, co przyczynia się do rozwoju tolerancji ale również osłabienia działania innych leków.
2. Pochodne benzodiazepiny
Wskazania: Krótkotrwałe (do 4 tyg.) leczenie bezsenności różnego pochodzenia, zaburzeń snu (trudności w zasypianiu, płytki sen). Także w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi i badaniami diagnostycznymi.
Mechanizm działania pochodnych benzodiazepiny nie został dokładnie wyjaśniony; miejscem ich działania jest makromolekularny kompleks obejmujący receptory GABAA, receptory benzodiazepinowe i kanały chlorkowe. Receptory benzodiazepinowe przez allosteryczną interakcję z receptorami GABAA powodują otwarcie kanałów chlorkowych i zwiększają przenikanie jonów chlorkowych do wnętrza neuronów
Benzodiazepiny działające silnie i krótko:
Midazolam Dormicum tabl. roztwór do wstrzykiwań
Lormetazepam Noctofer tabl.
Temazepam Signopam tabl.
Benzodiazepiny długodziałające:
Nitrazepam Nitrazepam tabl.
Flurazepam
Działania niepożadane:
- zaburzenia pamięci, emocji, spostrzegania, niezborność ruchów, zmniejszenie sprawności intelektualnej i szybkości reakcji, osłabienie siły mięśniowej,
- depresja krążenia i oddychania
- 3. Leki o strukturze podobnej do pochodnych benzodiazepiny –nowsze leki nasenne
zaleplon
zolpidem Stilnox tbl, Hypnogen, Zolsana, Zolpic- wybiórczy agonista rec. GABAA
4. Inne leki nasenne i uspokajające
Klometiazol Heminevrin kaps
silne, ale krótkie działanie przeciwdrgawkowe, nasenne i uspokajające. Działanie, nie do końca poznane, polega na nasileniu reakcji hamowania w OUN związane z GABA i glicyną (reaguje z miejscem związanym z kanałem chlorkowym receptora GABA); lek wywiera także bezpośrednie działanie na kanały chlorkowe.
Stosuje się w majaczeniu alkoholowym, ostrych stanach abstynencji u chorych uzależnionych od alkoholu, u osób w podeszłym wieku w zaburzeniach snu, niepokoju, pobudzeniu, dezorientacji, w stanie padaczkowym u dzieci i dorosłych, w stanach pomrocznych po napadach padaczkowych, w stanach pobudzenia psychoruchowego, w stanie przedrzucawkowym i rzucawce porodowej.
Neurohormon produkowany przez szyszynkę. Odgrywa rolę w wewnętrznej synchronizacji cyklu dobowego i zegara biologicznego człowieka. Wykazuje dobowy rytm wydzielania charakteryzujący się małym stężeniem we krwi w ciągu dnia oraz szczytem stężenia od godziny 24 do 3 w nocy. Ułatwia zasypianie, zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy, poprawia jakość snu. Zwiększa stężenie kwasu aminomasłowego i serotoniny w śródmózgowiu i podwzgórzu. Wykazuje właściwości antyoksydacyjne.
Eroza800