KODEKS PRAWA KANONICZNEGO 1983 KSI�GA I NORMY OG�LNE Kan. 1 - Kanony tego Kodeksu dotycz� jedynie Ko�cio�a �aci�skiego. Kan. 2 - Kodeks zazwyczaj nie okre�la obrz�d�w, jakie nale�y zachowa� w sprawowaniu czynno�ci liturgicznych, dlatego obowi�zuj�ce dotychczas przepisy liturgiczne zachowuj� swoj� moc, chyba �e kt�re� z nich s� przeciwne kanonom Kodeksu. Kan. 3 - Kanony Kodeksu nie odwo�uj� ani te� nie zmieniaj� um�w zawartych przez Stolic� Apostolsk� z krajami lub innymi spo�eczno�ciami politycznymi. Zachowuj� one przeto swoj� dotychczasow� moc, chocia�by nawet by�y przeciwne przepisom tego Kodeksu. Kan. 4 - Prawa nabyte oraz przywileje udzielone dotychczas przez Stolic� Apostolsk� osobom fizycznym lub prawnym, a b�d�ce w u�yciu i nie odwo�ane, pozostaj� nienaruszone, chyba �e kanony tego Kodeksu wyra�nie je odwo�uj�. Kan. 5 - � 1. Istniej�ce dotychczas zwyczaje przeciwne przepisom niniejszych kanon�w - tak powszechne, jak i partykularne - zostaj� ca�kowicie zniesione i w przysz�o�ci nie dopuszcza si� do ich wznowienia, je�li zosta�y odrzucone przez kanony obecnego Kodeksu. R�wnie� pozosta�e nale�y uwa�a� za zniesione, chyba �e Kodeks wyra�nie co innego zastrzega, albo s� one stuletnie lub niepami�tne - mog� by� tolerowane, je�li zdaniem ordynariusza nie da si� ich usun�� ze wzgl�du na okoliczno�ci miejsca i os�b. � 2. Zachowuje si� istniej�ce dotychczas zwyczaje obok prawa, tak powszechne, jak i partykularne. Kan. 6 - � 1. Z chwil� wej�cia w �ycie niniejszego Kodeksu, zostaj� zniesione: 1 Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowany w 1917 roku; 2 r�wnie� inne ustawy, powszechne lub partykularne, przeciwne przepisom obecnego Kodeksu, chyba �e odno�nie do partykularnych co innego wyra�nie zastrze�ono; 3 jakiekolwiek ustawy karne - tak powszechne, jak i partykularne - wydane przez Stolic� Apostolsk�, chyba �e zosta�y w��czone do tego Kodeksu; 4 wreszcie pozosta�e powszechne ustawy dyscyplinarne, kt�re dotycz� spraw w ca�o�ci regulowanych obecnym Kodeksem. � 2. Je�li kanony niniejszego Kodeksu zawieraj� stare prawo, winny by� interpretowane z uwzgl�dnieniem r�wnie� kanonicznej tradycji. Tytu� I USTAWY KO�CIELNE Kan. 7 - Ustawa powstaje z chwil� jej promulgowania. Kan. 8 - � 1. Powszechne ustawy ko�cielne s� promulgowane przez zamieszczenie w organie urz�dowym Actorum Apostolicae Sedis, chyba �e w poszczeg�lnych przypadkach zosta� przepisany inny spos�b promulgowania. Uzyskuj� moc prawn� wy��cznie po up�ywie trzech miesi�cy od dnia, kt�rym numer Akt jest oznaczony, chyba �e z natury rzeczy wi��� od razu albo w samej ustawie zosta� specjalnie i wyra�nie okre�lony kr�tszy lub d�u�szy okres nieobowi�zywalno�ci. � 2. Ustawy partykularne s� promulgowane w spos�b okre�lony przez prawodawc� i zaczynaj� obowi�zywa� po miesi�cu od dnia promulgacji, chyba �e w samej ustawie okre�lono inny termin. Kan. 9 - Ustawy odnosz� si� do przysz�o�ci nie do przesz�o�ci, chyba �e zastrzega si� w nich wyra�nie o rzeczach przesz�ych. Kan. 10 - Jedynie te ustawy nale�y uzna� za uniewa�niaj�ce lub uniezdalniaj�ce kt�re wyra�nie postanawiaj�, �e akt jest niewa�ny, albo osoba niezdolna. Kan. 11 - Ustawom czysto ko�cielnym podlegaj� ochrzczeni w Ko�ciele katolickim lub do niego przyj�ci, kt�rzy jednak posiadaj� wystarczaj�ce u�ywanie rozumu oraz - je�li ustawa czego innego wyra�nie nie zastrzega - uko�czy�y si�dmy rok �ycia. Kan. 12 - � 1. Ustawom powszechnym podlegaj� na ca�ym �wiecie wszyscy dla kt�rych zosta�y wydane. � 2. Spod ustaw powszechnych, kt�re nie obowi�zuj� na okre�lonym terytorium, s� wyj�ci wszyscy, kt�rzy na tym terytorium aktualnie przebywaj�. � 3. Ustawy wydane dla okre�lonego terytorium wi��� tych dla kt�rych zosta�y wydane i kt�rzy posiadaj� na nim sta�e lub tymczasowe zamieszkanie oraz r�wnocze�nie aktualnie na nim przebywaj�, z zachowaniem przepisu kan. 13. Kan. 13 - � 1. O ile nie stwierdzi si� czego innego, ustawy partykularne posiadaj� charakter terytorialny nie za� personalny. � 2. Podr�ni nie s� zwi�zani: 1 ustawami partykularnymi w�asnego terytorium, jak d�ugo poza nim przebywaj�, chyba �e ich przekroczenie powoduje szkod� na w�asnym terytorium albo ustawy maj� charakter personalny; 2 ani ustawami terytorium na kt�rym przebywaj� z wyj�tkiem tych, kt�re zaradzaj� porz�dkowi publicznemu albo okre�laj� formalno�ci akt�w, albo dotycz� rzeczy nieruchomych, po�o�onych na tym terytorium � 3. Tu�acze podlegaj� ustawom - tak powszechnym, jak i partykularnym - obowi�zuj�cym w miejscu przebywania. Kan. 14 - W w�tpliwo�ci prawnej, ustawy nie obowi�zuj�, nawet uniewa�niaj�ce i uniezdalniaj�ce. Natomiast w w�tpliwo�ci faktycznej, ordynariusze mog� od nich dyspensowa� byleby - gdy idzie o dyspens� zastrze�on� - zwyk�a jej udziela� w�adza, kt�rej jest zarezerwowana. Kan. 15 - � 1. Ignorancja lub b��d dotycz�ce ustaw uniewa�niaj�cych lub uniezdalniaj�cych, nie przeszkadzaj� ich skutkom, chyba �e co innego jest wyra�nie postanowione. � 2. Nie domniemywa si� ignorancji lub b��du odno�nie do ustawy, kary, albo odno�nie do faktu w�asnego czy cudzego notorycznego; natomiast domniemywa si� to odno�nie do faktu cudzego nienotorycznego, dop�ki co� przeciwnego nie zostanie udowodnione. Kan. 16 - � 1. W spos�b autentyczny ustawy interpretuje prawodawca oraz ten, komu on zleci� w�adz� autentycznego interpretowania. � 2. Interpretacja autentyczna, dokonana w formie ustawy posiada tak� sam� moc co ustawa i wymaga promulgacji; je�li tylko wyja�nia s�owa ustawy same w sobie pewne wtedy dzia�a wstecz. Gdy ustaw� zaw�a lub poszerza albo t�umaczy w�tpliw�, nie dzia�a wstecz. � 3. Interpretacja za� dokonana w formie wyroku s�dowego lub aktu administracyjnego w poszczeg�lnej sprawie, nie ma mocy ustawy i wi��e jedynie osoby oraz dotyczy spraw, dla kt�rych zosta�a wydana. Kan. 17 - Ustawy ko�cielne nale�y rozumie� wed�ug w�asnego znaczenia s��w, rozwa�anego w tek�cie i kontek�cie. Je�li pozostaje ono w�tpliwe i niejasne, nale�y uwzgl�dni� miejsca paralelne, gdy takie s�, cel i okoliczno�ci ustawy oraz my�l prawodawcy. Kan. 18 - Ustawy, kt�re ustanawiaj� kary, ograniczaj� swobodne wykonywanie uprawnie� albo zawieraj� wyj�tek od ustawy, podlegaj� �cis�ej interpretacji. Kan. 19 - Je�li w okre�lonej sprawie brak wyra�nej ustawy, powszechnej lub partykularnej, albo prawa zwyczajowego sprawa - z wyj�tkiem karnej - winna by� rozstrzygni�ta z uwzgl�dnieniem ustaw wydanych w podobnych sprawach, og�lnych zasad prawnych z zachowaniem s�uszno�ci kanonicznej, jurysprudencji, praktyki Kurii Rzymskiej oraz powszechnej i sta�ej opinii uczonych. Kan. 20 - P�niejsza ustawa uchyla wcze�niejsz� lub j� zmienia, je�li wyra�nie to postanawia albo jest jej wprost przeciwna, albo porz�dkuje w ca�o�ci przedmiot dawnej ustawy. Jednak�e ustawa powszechna nie zmienia prawa partykularnego lub specjalnego, chyba �e co innego jest w prawie wyra�nie zastrze�one. Kan. 21 - W w�tpliwo�ci nie domniemywa si�, �e ustawa poprzednia zosta�a odwo�ana, lecz ustawy p�niejsze nale�y odnie�� do poprzednich i wedle mo�no�ci z nimi uzgodni�. Kan. 22 - Ustawy pa�stwowe, do kt�rych odsy�a prawo ko�cielne, nale�y zachowa� w prawie kanonicznym na ile nie s� przeciwne prawu Bo�emu i o ile prawo kanoniczne czego innego nie zastrzega. Tytu� II ZWYCZAJ Kan. 23 - Tylko ten zwyczaj wprowadzony przez wsp�lnot� wiernych posiada moc prawa, kt�ry zosta� zatwierdzony przez prawodawc�, zgodnie z kanonami ni�ej zamieszczonymi. Kan. 24 - � 1. �aden zwyczaj przeciwny prawu Bo�emu nie mo�e uzyska� mocy prawa. � 2. Nie mo�e te� uzyska� mocy prawa zwyczaj przeciwny prawu kanonicznemu albo powsta�y obok niego, je�li nie jest rozumny. Nie jest za� rozumny zwyczaj wyra�nie przez prawo odrzucony. Kan. 25 - Tylko ten zwyczaj uzyskuje moc ustawy, kt�ry jest zachowywany z zamiarem wprowadzenia prawa przez wsp�lnot� zdoln� przynajmniej do jego przyj�cia. Kan. 26 - Je�li nie uzyska� specjalnego zatwierdzenia kompetentnego prawodawcy, zwyczaj przeciwny obowi�zuj�cemu prawu kanonicznemu oraz zwyczaj obok prawa kanonicznego jedynie wtedy otrzymuje moc prawa, gdy jest zachowywany zgodnie z prawem w spos�b ci�g�y przez pe�nych lat trzydzie�ci. Natomiast przeciwny ustawie kanonicznej, kt�ra zawiera klauzul� zabraniaj�c� przysz�ych zwyczaj�w tylko wtedy mo�e przewa�y�, gdy jest stuletni albo niepami�tny. Kan. 27 - Zwyczaj jest najlepsz� interpretacj� ustaw. Kan. 28 - Z zachowaniem przepisu kan. 5, zwyczaj czy to przeciwny prawu, czy obok niego, zostaje odwo�any przez zwyczaj przeciwny lub ustaw�. Je�li jednak o nich wyra�nie nie wspomina, ustawa nie odwo�uje zwyczaj�w stuletnich lub niepami�tnych, ani te� ustawa powszechna nie odwo�uje zwyczaj�w partykularnych. Tytu� III DEKRETY OG�LNE ORAZ INSTRUKCJE Kan. 29 - Dekrety og�lne, wydawane przez kompetentnego prawodawc� dla wsp�lnoty zdolnej do przyj�cia prawa i zawieraj�ce og�lne przepisy, s� ustawami we w�a�ciwym znaczeniu i rz�dz� si� przepisami kanon�w o ustawach. Kan. 30 - Kto posiada jedynie w�adz� wykonawcz�, nie mo�e wyda� dekretu og�lnego, o kt�rym w kan. 29, chyba �e w poszczeg�lnych wypadkach zostanie mu wyra�nie udzielona zgodnie z prawem przez kompetentnego prawodawc�, z zachowaniem warunk�w okre�lonych w akcie jej udzielenia. Kan. 31 - � 1. Og�lne dekrety wykonawcze, w kt�rych mianowicie dok�adniej okre�la si� sposoby zastosowania ustawy albo przynagla si� jej zachowanie, mog� wydawa� - w ramach w�asnej kompetencji - posiadaj�cy w�adz� wykonawcz�. � 2. Co do promulgacji i okresu nieobowi�zywalno�ci dekret�w, o kt�rych w � 1, nale�y zachowa� postanowienia kan. 8. Kan. 32 - Og�lne dekrety wykonawcze obowi�zuj� podlegaj�cych ustawom, kt�rych sposoby wykonania dekrety te okre�laj� lub przynaglaj� wykonanie. Kan. 33 - � 1. Og�lne dekrety wy...
Valdeusz