tiki.doc

TIKI

TIKI- nagłe, mimowolne uporczywe, stereotypowe zaburzenia ruchowe oraz głosowe. Dzieli się je na:

·         Tiki należące do zespołu Tourette’a

·         Przewlekły zespół tików głosowych i ruchowych

·         Przemijający zespół tików

Tiki-zarówno ruchowe, jak i głosowe - mogą być proste lub złożone, Tiki proste pojawiają się zwykle wcześnie, są często występującym zaburzeniem w wieku szkolnym.

Przykłady

·         Proste tiki ruchowe: mruganie oczami, poruszanie głową, grymasy twarzy.

·         Proste tiki głosowe: pokasływanie, pochrząkiwanie, pociąganie nosem.

·         Złożone tiki ruchowe: ude­rzanie się, podskakiwanie.

·         Złożone tiki głosowe: koprolalia (używanie wulgar­nych słów), palilalia (powtarzanie własnych słów), echolalia (powtarzaniecu­dzych słów).

Istnieją dowody na genetyczne podłoże tików - występują często w rodzinie. Na 30 bliźniąt jednojajowych więcej niż połowa miała tiki.

Wykazano neurobiologiczne podłoże tików, nieprawidłowości EEG u około 50%. Stwierdza się także zaburzenie przemiany dopaminy i nieprawidłowy poziom kwasu homowanilinowego (metabolit dopaminy) w płynie mózgowo-rdzeniowym. Leki stymulujące niekiedy nasi­lają tiki, a być może również je wywołują niektóre leki zmniejszają tiki. Tiki współistnieją z zespołem Tourette'a oraz z ADHD. Tikom współtowarzyszą też trudności w nauce oraz objawy obsesyjno-kompulsywne, które częściej występują u krewnych pierwszego stop­nia.

A) Zaburzenie Tourette’a (znane także pod nazwą zespołu Gillesa de la Tourette'a).

·         Częstość występowania 0,1-0,5/1000

·         Typowy wiek zachorowania -7r. ż.

·         Stosunek zachorowań mężczyzn do zachorowań kobiet wynosi 3:1.

Rozpoznanie i objawy.    W czasie dnia występują liczne tiki ruchowe i pojedyncze lub mnogie tiki głosowe. Pojawiają się one wiele razy dziennie, nie­mal każdego dnia lub z przerwami przez okres dłuższy niż jeden rok. W mia­rę upływu czasu zmienia się umiejscowienie, częstość i złożoność tików. Za­burzenie pojawia się przed 21 r.ż.; tiki te nie są  jednak następstwem stosowa­nia leków, np. środków stymulujących, ani schorzeń o.u.n.

B) Przewlekłe tiki ruchowe lub głosowe. Podobne do zespołu Tourette'a. Kryte­ria diagnostyczne są te same, z tym że tiki ruchowe albo głosowe nie występują jednocześnie. Także ich nasilenie i wtórne zaburzenia w funkcjonowaniu społe­cznym są mniejsze.

C) Tiki przemijające. Częstość ich występowania nie jest znana. Nierygorystyczne
metodologicznie badania wskazują, że 5-24% dzieci w wieku szkolnym ujawnia jakiś rodzaj tiku. Stosunek zachorowań u mężczyzn do zachorowań kobiet wy­nosi 3:1.

W większości przypadków tiki są uwarunkowane psycho­gennie, nasilają się podczas stresu i wykazują tendencję do spontanicznego ustępowania.

leczenie tików:

·         W lekkich przypadkach leczenie nie jest konieczne. W cięższych przypadkach jest wskazana psychoterapia.

·         Usunięcie czynników traumatycznych.

·         Poddanie terapii farmakologicznej, psychoterapii i relaksacji, np. rytmika lecznicza, ćwiczenia gimnastyczne (przed lustrem) mięśni dotkniętych tikiem itp

Literatura:

1 S. Sidorowicz (red.), Psychiatria kliniczna, Wrocław 1998

2. H. Sęk, Psychologia kliniczna, Warszawa 2005