Protel 99se +kurs (13).pdf

Kurs Protela

S p o t k a n i a

z P r o t e l e m 9 9 S E

Spotkanie 13

Na kolejnych spotkaniach projektujemy płytkę do przystawki uruchomieniowej i przy okazji znów się czegoś nauczymy. Omówimy

też sprawę wydruków. Komplet materiałów do opisanych ćwiczeń można znaleźć na naszej stronie internetowej w projekcie

Przystawka.ddb.

Wydruki płytki

W przypadku płytki drukowanej sprawa jest

nieco bardziej skomplikowana. I nic dziwne−

go, bo twórcy Protela zadbali o to, by kon−

struktor mógł wydrukować dowolne warstwy

projektu, które są mu potrzebne. Wcale nie

jest to trudne, trzeba tylko poznać i przyzwy−

czaić się do specyficznego sposobu przygo−

towywania wydruków. Zdziwienie początku−

jących budzi fakt, że wydruków nie dokonu−

je się, mając na ekranie projekt płytki, jak to

było w przypadku schematu. Najpierw, ma−

jąc na ekranie płytkę, trzeba wykonać polece−

nie F– P ( File, Print/Preview ). Spowoduje to

utworzenie nowego dokumentu, mającego

rozszerzenie .PPC ( Power Print Configura−

tion ). Na ekranie pojawi się domyślny wy−

druk płytki. Co ważne i ciekawe, dokument

.PPC nie zawiera kopii płytki. Zawiera tylko

opis, co i jak ma zostać wydrukowane. Na

podstawie takich danych konfiguracyjnych

program na bieżąco opracowuje materiał do

wydruku na podstawie zaprojektowanej

wcześniej płytki i pokazuje na ekranie, jak

będzie wyglądał wydruk, a właściwie wydru−

ki, bo zwykle drukujemy kilka.

Utwórz więc plik PPC poleceniem

F– P i koniecznie kliknij zakładkę Browse

w lewym panelu. Ekran będzie wyglądał

mniej więcej, jak na rysunku 76 .

Na razie domyślnie utworzony został je−

den wydruk: nazywa się Multilayer Compo−

site Print , czyli rysunek złożeniowy wszyst−

kich istotnych warstw. Jest on przygotowany

dla domyślnej drukarki komputera, w moim

przypadku HP 2000C.

Kliknij prawym klawi−

szem myszy gdziekolwiek

w lewym panelu i wybierz

Insert Printout , czyli

wstaw, dodaj nowy wy−

druk, jak pokazuje rysu−

nek 77 . Pojawi się spora

ramka. W górnym okienku

Printout Name wpisz własną nazwę wydruku,

np. Sciezki (dla zasady nie używaj typowo

polskich liter). Ponieważ ma to być warstwa

ścieżek, w prawym oknie Layers dodaj war−

stwę Bottom Layer . Kliknij przycisk Add

i w nowym oknie ( Printout Properties ) roz−

wiń okienko Print Layer Type i wybierz tam

warstwę Bottom Layer i kliknij OK. Zaznacz

istniejącą warstwę Top Layer , klikając na niej.

Usuń ją, klikając Remove i potwierdzając de−

cyzję ( Ye s ). Oprócz samych ścieżek dodaj je−

szcze do wydruku dwie warstwy: obrys w war−

stwie Keep Out Layer oraz Multilayer , czyli

punkty lutownicze. Dodasz je, klikając jak po−

przednio Add i wybierając kolejno te warstwy

w rozwiniętym okienku Print Layer Type .

Jeśli planujesz ręczne malowanie ścieżek

i punktów, musisz mieć wydruk lustrzany.

Z lewej strony okna zaznacz więc opcję Mir−

ror Layers . Wydruk będzie wyglądał ładniej,

jeśli będą widoczne otwory. Zaznacz więc też

Rys. 77

opcję Show Holes (pokaż otwory). Wydruk

powinien być kontrastowy, więc poniżej za−

znacz, że wydruk ma być czarno−biały

( Black&White ). Wygląd ramki po zmianach

pokazuje rysunek 78 . Kliknij Close . W le−

wym panelu pojawi się nowy wydruk –

Sciezki , a w prawym panelu zobaczysz pod−

gląd wydruku. Ekran będzie wyglądał mniej

więcej jak na rysunku 79 . Płytka wygląda

dziwnie. Czy wiesz, dlaczego nie widać

wszystkich otworów?

Oczywiście! Protel ko−

lejno rysuje warstwy i gór−

na warstwa ścieżek prze−

słania otwory, które prze−

cież w sumie znajdują się

na „dolnej” warstwie Mul−

tilayer . Trzeba zmienić

kolejność warstw: w le−

wym panelu kliknij „pra−

wą myszą” wydruk Sciez−

ki i tym razem wybierz

Properties . Otworzy się

znane Ci już okno. Kolejność warstw zmienisz

łatwo: zaznacz warstwę Multilayer klikając ją,

a potem dwa razy kliknij przycisk Move Up , by

uzyskać kolejność jak na rysunku 80 . Po klik−

nięciu OK na ekranie pojawi się potrzebny

nam obraz jak na rysunku 81 .

Taki wydruk możesz wykorzystać do

ręcznego malowania ścieżek, ale też do wy−

wiercenia potrzebnych otworów. Ale szcze−

rze mówiąc, do wiercenia otworów przydał−

by się inny, dokładniejszy wydruk. Zróbmy

go! Kliknij „prawą myszą” gdziekolwiek

w lewym panelu i znów wybierz Insert Prin−

tout . Dodaj potrzebne warstwy: Keep Out

Rys. 79

Rys. 80

Rys. 78

Rys. 76

Elektronika dla Wszystkich

Kurs Protela

Layer oraz Drill Guide , a usuń domyślną To p

Layer . Wykorzystaj warstwę Drill Guide ,

a nie Drill Drawing . Jeśli będziesz wiercić od

strony druku, zaznacz opcję Mirror Layers ,

by okno wyglądało jak na rysunku 82 . Po

kliknięciu OK uzyskasz podgląd wydruku,

jak na rysunku 83 . Zwróć uwagę, że wiel−

kość krzyżyka wskazuje na średnicę otworu.

Do pełni szczęścia potrzebujemy jeszcze

wydruku warstwy opisu ( Top Overlay ). Wy−

drukujemy go na papierze samoprzylepnym

i nakleimy na płytkę. Znów po kliknięciu „pra−

wą myszą” w lewym panelu otwórz okno no−

wego wydruku i zmień je według rysunku 84

i kliknij Close . Pojawi się potrzebny wydruk.

I to w zasadzie wszystko, jednak my

wrócimy jeszcze do pierwszego wydruku

Multilayer Composite Print – kliknij go w le−

wym panelu. Dokładnie się mu przypatrz. Po−

majstrujemy przy nim trochę. W lewym pane−

lu kliknij ten wydruk „prawą myszą” i wy−

bierz Properties . W otwartym tak znajomym

oknie zmień nazwę na np. Wszystko . Ja mam

kolorową drukarkę HP2000, więc dla fantazji

chcę mieć dodatkowo kolorowy wydruk

wszystkich istotnych warstw. Domyślne usta−

wienia nie są jednak zbyt dobre. Przede wszy−

stkim włącz wyświetlanie otworów i zmień

kolejność warstw, jak pokazuje rysunek 85 .

Możesz też zmienić kolory wyświetlania

poszczególnych warstw poleceniem T–

P ( Tools, Preferences ). Otworzysz okno

z trzema zakładkami. Środkowa pozwala

zmienić kolory oraz stopnie szarości (w try−

bie Gray Scale ). Aby zmienić kolor danej

warstwy, kliknij nie nazwę warstwy, tylko jej

kolor. Otworzysz nowe okno, w którym

wybierzesz nowy kolor (np. podwójnym

kliknięciem). Wygląd obu okien pokazuje

rysunek 86 . Ja wybrałem kolory, jak pokazu−

je rysunek 87 .

W lewym panelu mam teraz określone

cztery wydruki, jak pokazuje rysunek 88 .

Możesz wydrukować je pojedynczo polece−

niem F– U ( File, Print Current ) albo lepiej

wszystkie poleceniem F– P ( File, Print All ).

Jeśli kiedyś otworzysz plik PPC, a na ekra−

nie w prawym panelu będzie tylko maleńki

znaczek w lewym górnym rogu, powiększ

obraz: najpierw Z– A , potem dodatkowo Z– I .

Uwaga! Ważne! Dany użytkownik po−

trzebuje takich samych wydruków dla każdej

Rys. 83

Rys. 84

Rys. 81

Rys. 82

Rys. 85

Rys. 86

Elektronika dla Wszystkich

Kurs Protela

projektowanej płytki. Nie musi jednak za

każdym razem mozolnie dodawać wydruków

do pliku PPC i ustawiać ich właściwości.

Może to zrobić raz, tworząc wzorcowy plik

PPC dla dowolnej płytki, a potem będzie ko−

piować ten plik z ustawieniami. Jest to o tyle

wygodne, że w pliku PPC nie ma żadnej kon−

kretnej płytki. Plik ten zawiera tylko infor−

macje konfiguracyjne, co i jak wydrukować

oraz informację, z jakiej płytki korzystać.

można prościej zaimportować go do dowol−

nego projektu.

Warto też wiedzieć, że poszczególne wy−

druki możesz skopiować przez schowek

Windows do innej aplikacji (Word, Corel,

itp.). Mając na ekranie w prawym panelu po−

trzebny wydruk, wykonaj polecenie E–

C ( Edit, Copy ), przełącz się do innej aplika−

cji i wklej (lepiej wklej specjalnie) do doku−

mentu. Szybko przekonasz się, że nie zawsze

jest to skuteczna metoda.

Wszystkie wydruki można też wyeksporto−

wać jako pliki wektorowe w formacie WMF

(16−bitowy) lub EMF (32−bitowym). Po pole−

ceniu F– E ( File, Export ) otworzy się okno,

w którym wpiszesz, gdzie ma zostać umie−

szczony katalog z plikami. W dolnym okienku

( Create Enhanced Metafile ) ustawisz, czy ma

to być „zwykły” WMF, czy EMF. Potem te

pliki możesz zaimportować do innych progra−

mów. Zapewne i tu przekonasz się, że niekie−

dy wyniki bywają co najmniej dziwne.

Jeszcze inną możliwością jest zainstalo−

wanie w roli drukarek sterowników do two−

rzenia plików PDF czy postscriptowych. Te

sposoby przydatne są głównie profesjonali−

stom, którzy chcieliby wykonać klisze nie

za pomocą fotoplotera, tylko na naświetlarce.

W przypadku zainstalowania takiej wirtu−

alnej drukarki trzeba wygenerować z płyt−

ki.pcb oddzielny plik .PPC, zmieniając na−

zwę tego, który przeznaczony jest dla zwy−

kłej drukarki. Po stworzeniu drugiego pliku

PPC trzeba wybrać inną drukarkę, np. pole−

ceniem F– R ( File, Setup Printer ).

jest plikiem tekstowym z nagłówkiem PCB

FILE 6 VERSION 2.80, jednak nie można go

w prosty sposób „ręcznie” zamienić na uboż−

szy format Autotraksa (z nagłówkiem PCB

FILE 4). Można go natomiast otworzyć za

pomocą programu TraxMaker, którego 30−

dniowa wersja testowa też jest dostępna

w firmie Altium (dawniej Protel). Pliki zapi−

sane przez TraxMaker są to pliki takie, jak

spod Autotraxa.

Jeśli taka droga nie jest możliwa, trzeba

z programu Protel wygenerować pliki dla au−

tomatu wiertarskiego (NC Drill) oraz dla fo−

toplotera (w formacie Gerber) lub naświetlar−

ki postscriptowej. Wykorzystuje się do tego

rodzaj kreatora, uruchamiany z poziomu

płytki poleceniem F– M ( File, CAM Mana−

ger ). Opis tych zagadnień i rozlicznych moż−

liwości wykracza jednak poza ramy cyklu.

W każdym razie z producentem płytek

warto i trzeba ustalić liczne szczegóły, takie

jak sposób oznaczania obrysu płytki, sposób

cięcia płytek, ewentualne ograniczenia doty−

czące średnicy otworów. Czy podana w pliku

PCB średnica otworu w płytce dwustronnej

z metalizowanymi otworami to średnica

wiertła czy rzeczywista średnica metalizowa−

nego otworu (zwykle mniejsza od średnicy

wiertła o ok. 0,1mm). Czy projektant płytki

sam ma „rozmnożyć” płytki i złożyć w for−

matkę o konkretnych wymiarach?

Zalecane odstępy „miedzi” równe 12mil to

wartość bezpieczna, akceptowana przez

wszystkie zakłady. Jeśli ktoś chciałby zmniej−

szyć minimalne odstępy, powinien skonsulto−

wać się w tej sprawie z producentem płytek.

I to już koniec cyklu o pakiecie projekto−

wym Protel 99SE. Na kolejnych spotkaniach

omówiliśmy zagadnienia najbardziej podsta−

wowe i praktyczne, a pominęliśmy ogromną

ilość dodatkowych szczegółów. Wyposażony

w podstawową wiedzę (i ewentualnie

w słownik angielsko−polski) możesz śmiało

badać dalsze możliwości Protela. A pozosta−

ło do zbadania niemało. Nie wspomniałem

wcale o możliwości trójwymiarowej wizuali−

zacji płytki – z poziomu płytki poleceniem

V– 3 ( View, Board in 3D ). Nic nie mówili−

śmy o możliwościach programowania ele−

mentów PLD. Pominęliśmy wiele zagadnień

dotyczących symulacji.

Zachęcam Cię do samodzielnego „drąże−

nia” Protela. Ale przede wszystkim wypracuj

sobie własny styl pracy, począwszy od sche−

matu ideowego, przez symulację do projektu

płytki.

Rys. 87

Możesz skopiować plik

PPC między projektami, na

przykład otwierając w Prote−

lu dwa projekty i najzwyczaj−

niej przeciągając myszką

ikonkę pliku PPC do folderu

Documents drugiego projek−

tu, jak pokazuje rysunek 89 .

Kliknięcie na ikonce tak sko−

piowanego pliku PPC otwo−

rzy okno, w którym wybie−

rzesz nowy plik PCB, bo

przecież w tym drugim pro−

jekcie nie ma pliku PCB

z projektu źródłowe−

go – wybierz plik

PCB, który będzie

podstawą wydruków

i kliknij OK. Na

ekranie powinny po−

jawić się nowe wy−

druki. Jeśli się to nie

stanie, w lewym pa−

nelu pod zakładką

Browse kliknij Pro−

cessPCB .

Możesz też w do−

wolnej chwili zmienić płytkę, która jest pod−

stawą wydruków poleceniem T– B ( Tools,

Select Target Board ) na inną zawartą w tym

samym projekcie.

Z takich możliwości kopiowania pliku

PPC na pewno chętnie skorzystasz, a przy

okazji samodzielnie sprawdzisz, czy nie

Rys. 88

Rys. 89

Współpraca

z wytwórcą płytek

Hobbyści wykonują płytki w warunkach do−

mowych na podstawie zwyczajnych wydru−

ków. Inni zlecają wykonanie płytek więk−

szym i mniejszym firmom. Wtedy przede

wszystkim trzeba się upewnić, czy dany pro−

ducent przyjmie pliki PCB z Protela. Nie

każdy zakład potrafi z nich skorzystać. Jeśli

takiej możliwości nie ma, należy dokładnie

ustalić z wytwórcą, w jakiej postaci przyjmie

on projekt. Często może on przyjąć plik

PCB, ale nie w formacie Protela, tylko Auto−

traxa (który obecnie ma status Freeware).

Niestety, Protel 99SE nie może bezpośrednio

zapisać płytki w formacie Autotraxa (o ile

dobrze pamiętam, taką możliwość miała jed−

na z poprzednich wersji, jeszcze przed wersją

Protel 98). Niektórzy radzą sobie, eksportu−

jąc płytkę ( F– E ) w formacie Protel PCB 2.8

ASCII File . Plik w formacie Protel 2.8 ASCII

Piotr Górecki

REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: