Japońska poezja haiku.pdf

h t t p : / / g u . u s . e d u . p l / n o d e / 2 4 2 2 4 1

autor: Teresa Kowalska

Japońska poezja haiku

Haikutominiaturapoetycka,którejpocątkiigajądaleko

wprełodiracejumykająnaejklayikującejdociekliwo-

ciNiebdieteżżadną

przeadątwierdenie,iż

haikuąjednąnajdrob-

niejszych form poetyckich

wcałejliteraturewia-

towej. Zarówno ich or-

ma,jakitredpodlegają

precyzyjnie okrelonymicilepretreganymregułomJeli

idieoorm,towłaciwiekontruowanehaikuwinnokła-

daditrechwerów,którychpierwyjetpicio-, drugi

siedmio-,atrecinowupicioylabowyWumiejetwic

haiku wierszem siedemnatogłokowym

Oprócwyranieokrelonegometrumutworu,haikuwinno

pełniadtrydaleregułyPopierwe,powinnocynidokre-

lonąalujdopryrodyWpraktycepoecinajcciejodno-

ąidotejporyroku,którejdotycyuchwyconyprenich

okruch recywitoci, tąd wic poezja haiku bywa po-

wszechnienaywanapoejąpórrokuPodrugie,haikumui

opiywadjakiekonkretnewydarenie,gdyżpewnociąnie

jest to poejapoukującauogólnieoPotreciewrezcie,

wydarenietokoniecniemuidiadiwteraniejoci,a

nie w czasie przełymOhaikumożnapowiediedito,żejet

ono bardzo szczególnąkombinacjąaceyituki,prycym

aceawydajeitutajcynnikiemważniejym,gdyż- po-

dobnie,jakwżyciu- poleganawiadomymamoograniczeniu

(czyli powiedzmy dosadniej, wyrzeczeniu) i dlatego jest na

ogół nacnie trudnieja w realiacji Podtawowym

tem ascezy jest w haiku jego siedemnatogłokowawi-

łod,coprawia,żeniemawnimmiejcanażadnąłowną

wybujałod, a jedynie na popieny, kilku najbardziej

niecnychkreekłożonykicObowiąkowa w haiku obec-

nodpryrodywydajeiwywodidtaoimu,atakżeeta-

rożytnychnurtówrdenniejapookiejduchowoci,raeme

tanowiącymichważnącdkładowąanimizmem, animizm

ten jest zaprewiadceniem,iżkażdanawiecierecżyje

naprawdiwdodatkupoiadawłanądu,acłowiekto

tylkojednaniekooceniewieluromaitych form egzystencji

wiadomej.

Najsilniej jest jednak poezja haiku zwią-

zana z buddyzmem, z buddyzmem akceptu-

jącymjapookianimimidlategomożnają

postrzegad jako wyublimowaną orm

praktykienZenjetmianowiciecymw

rodzaju drogowskazu czy przewodnika,

wiodącegowoichadeptówodpocątko-

wegobrakuowieceniawkierunkunirwa-

nyNiepopremodły,cyawiłetechniki

medytacyjne,lecpopreuuwaniewewntrnychbarier,

któreodgradająpojedynce,ludkiejaodretywech-

wiata, diki cemu taje i

możliwe wtopienie tego indywi-

dualnegojawogólnynurtży-

ciaHaikutowłaciwieprekra-

canieprepoetwojegową-

skiegoja,atygłewpostaci

łownychtop-klatek,naktórych

zotałoutrwaloneto,coartyt

w momencietegocególnego

dowiadceniaduchowego ota-

czało,cymtarałionwtym

niepowtarzalnym momencieutożamid

cególnącechą,atakżewielkąiłąhaikujetto,żenie

maonodopełnieniażadnego,konkretnegoadania,żenie

otałonapianewżadnym,okrelonymceluNienacyani

mniej,aniwicejniżto,conacydołownie,gdyżniepołu-

gujeiżadnym ukrytymyremJetjedyniełownymapi-

emtegowytkiego,coarejetrowaławyotrona,ludka

wiadomodwulotnejchwiliprełamywaniawłanejograni-

conociiognikowaniainatym,coobecnewokołoNice-

gonieobjaniaiamoteżniepotrebujeobjanieoJet

trewe,obiektywne,niepodlegażadnymkanonomete-

tycznym, rejestruje programowonieelektywnie,możewic

predtawiadarównoto,cowykleuważaiapikne,jaki

to,conaogółwydajeibrydkieZwymienionychwgldów

trudno wicbyłobypoddawadwwątpliwodjegotred,po-

ukiwaddlaniejjakichkolwieklogicnychuaadnieo,cyteż

wycajniepolemiowad

Chociażonajwceniejychpocątkachhaikutrudnodi-

iajpowiediedcobardokonkretnego,totenrodajpoeji

wciążcieyiwJaponiidużąpopularnociąinadalwiele

oóbuiłujepiadhaikuDikicorałatwiejejkomunikacji

midyludzkiejiwynikającejtądcoraerejwymianie

midykulturowejpoejahaikutałaidodpowechnie

nanarównieżpoza granicamiJaponii,takżeitamnajdując

spore grono wielbicieliinaladowcówjednakopiniaeks-

pertówjetwtejmateriinieubłaganaMianowicieuważai,

iżraemewrotemwewpółcenymwiecietendencji

materialistycznych i z towaryącymmuanikiempogłbio-

nejduchowocibuddyjkiej,cemunieoparłairównieżi

wpółcenaJaponia,wnacnejmierepodupadławyoka

sztuka pisania haiku.

Za najwybitniejszego przed-

stawiciela gatunku uchodzi beza-

pelacyjnie Matsuo Basho (1644-

1694), powszechnie zwany

Pierwszym Filarem Haiku. Nie

dlatego, iżby akurat wiek sie-

demnatybyłokreemnajwik-

szego rozkwitu haiku. Matsuo

Bahojetnajwikydikio-

bie tylko właciwej percepcji

wiata,tejunikalnejumiejtnociinnegopatrenia,diki

temu,iżjego wiereąwtounkowonajwikejmiere

wyuteeladówegotymu,możliwienajlepiejprylegając

dorecywitoci,któraiwnichodwierciedla,żeąwy-

cajne, jak pryroda ama, wrecie, że ą benamitnie

obiektywne. Ten poeta jak nikt inny potraiłpatrednieelek-

tywnie,wtenpoóbdotregającwicejinakomicieunika-

jąctaniejdekoracyjnoci

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: