Ogólne wprowadzenie mszału rzymskiego.pdf

OGÓLNE WPROWADZENIE

DO MSZAŁU RZYMSKIEGO

Z trzeciego wydania Mszału Rzymskiego

Rzym 2002

KONGREGACJA DS. KULTU BOŻEGO

I DYSCYPLINY SAKRAMENTÓW

Prot. 795/02/L

DLA POLSKI

Na prośbę Jego Eminencji Józefa kard. Glempa, Arcybiskupa Warszawskiego, Przewod

niczącego Konferencji Episkopatu Polski, wyrażoną w liście z dnia 1 sierpnia 2003, mocą

uprawnień udzielonych tej Kongregacji przez papieża JANA PAWŁA II chętnie zatwierdzamy

polski tekst Ogólnego wprowadzenia do Mszału rzymskiego (trzeciego wydania wzorcowe

go), jaki znajduje się w załączonym egzemplarzu.

W tekście drukowanym należy umieścić wzmiankę o udzielonej przez Stolicę Apostolską

zgodzie. Dwa egzemplarze wydrukowanego tekstu należy przesłać do tej Kongregacji.

Bez względu na wszelkie przeciwne zarządzenia.

W siedzibie Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, dnia 6 listopada

2003 r.

Franciscus Card. Arinze

Prefekt

+ Dominicus Sorrentino

Arcybiskup Sekretarz

(Tłum. bp Stefan Cichy)

* * *

PRYMAS POLSKI

Warszawa, dnia 12 grudnia 03 r.

N. 4546/03/P.

DEKRET

W imieniu Konferencji Episkopatu Polski zezwalam na druk „ Ogólnego wprowadzenia do

Mszału rzymskiego ”. Przekład polski, przyjęty przez Konferencję Episkopatu Polski, został

potwierdzony przez Kongregację Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Dekretem z dnia

6 listopada 2003 r. (Prot. 1617/03/L).

Przepisy zawarte w tym Wprowadzeniu w Polsce wchodzą w życie od Środy Popielcowej,

czyli od dnia 25 lutego 2004 r. Wszelkie prawa przedruku w całości lub w części są zastrzeżo

ne Konferencji Episkopatu Polski.

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego 2002

+ Józef Kardynał Glemp

Przewodniczący Konferencji Episkopatu

Prymas Polski

* * *

OGÓLNE WPROWADZENIE

DO MSZAŁU RZYMSKIEGO

WSTĘP

1. Chrystus Pan, mając sprawować z uczniami ucztę paschalną, na której ustanowił Ofiarę

swego Ciała i Krwi, polecił przygotować przestronną komnatę, usłaną (Łk 22,12). Kościół za

wsze uważał, że polecenie to odnosi się również do niego, gdy ustanawiał przepisy dotyczące

sprawowania Najświętszej Eucharystii co do duchowego przygotowania ludzi oraz miejsc,

obrzędów i tekstów. Również obecne normy, wydane zgodnie z postanowieniem Soboru Po

wszechnego Watykańskiego II, oraz nowy mszał, którym Kościół obrządku rzymskiego

będzie się odtąd posługiwać przy sprawowaniu Mszy, są nowym dowodem tej troski

Kościoła, jego wiary i niezmienionej miłości ku najwyższej tajemnicy eucharystycznej oraz

świadczą o nieprzerwanej i ciągłej jego tradycji, mimo wprowadzenia pewnych rzeczy no

wych.

ŚWIADECTWO NIEZMIENIONEJ WIARY

2. Ofiarny charakter Mszy świętej, uroczyście stwierdzony przez Sobór Trydencki, zgodnie z

całą tradycją Kościoła 1 , został na nowo wyrażony przez Sobór Watykański II, który o Mszy

wypowiedział te znamienne słowa: „Nasz Zbawiciel podczas Ostatniej Wieczerzy (...) ustano

wił eucharystyczną Ofiarę swojego Ciała i Krwi, aby w niej na całe wieki, aż do swego

przyjścia, utrwalić ofiarę krzyża i tak powierzyć Kościołowi, umiłowanej Oblubienicy,

pamiątkę swej męki i zmartwychwstania” 2 .

To, czego w ten sposób uczy Sobór, stale wyrażają formuły Mszy. Albowiem nauka wyra

żona ściśle tym zwrotem Sakramentarza leoniańskiego : „Ilekroć sprawujemy tę ofiarę na

pamiątkę Chrystusa, dokonuje się dzieło naszego odkupienia” 3 , we właściwy sposób i dokład

nie jest rozwinięta w Modlitwach eucharystycznych; w nich bowiem kapłan, dokonując

anamnezy, zwraca się do Boga w imieniu całego ludu, składa Mu dzięki oraz przedstawia

żywą i świętą Ofiarę, to znaczy dar ofiarny Kościoła i Hostię, której ofiarowaniem sam Bóg

chciał być przebłagany 4 , oraz prosi, aby Ciało i Krew Chrystusa były ofiarą miłą Ojcu i zba

wienną dla całego świata 5 .

W ten sposób w nowym mszale prawo modlitwy Kościoła odpowiada stałemu prawu

wiary, które nam przypomina, że wyjąwszy sposób ofiarowania, jednym i tym samym jest

ofiara krzyża i jej sakramentalne odnowienie we Mszy, którą podczas Ostatniej Wieczerzy

Chrystus Pan ustanowił i jej sprawowanie zlecił Apostołom na swoją pamiątkę, oraz że Msza

jest jednocześnie ofiarą uwielbienia, dziękczynienia, przebłagania i zadośćuczynienia.

Sesja XXII, 17 września 1562: DS 1738-1759

2 KL nr 47; por. KK nry 3, 28; DP nry 2, 4, 5.

Por. Sacramentarium Veronense , wyd. L. C. Mohlberg, nr 93.

4 Por. 3 Modlitwa eucharystyczna.

5 Por. 4 Modlitwa eucharystyczna.

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego 2002

3. Również cudowną tajemnicę rzeczywistej obecności Pana pod eucharystycznymi posta

ciami, potwierdzoną przez Sobór Watykański II 6 i inne dokumenty Urzędu Nauczycielskiego

Kościoła 7 w tym samym znaczeniu, w jakim je podał do wierzenia Sobór Trydencki 8 , stwier

dza się w obrzędach Mszy nie tylko słowami konsekracji, którymi uobecnia się Chrystusa

przez przeistoczenie, lecz również przez poczucie i okazywanie najwyższej czci i adoracji, jak

to się dzieje w liturgii eucharystycznej. Z tego samego względu nakłania się lud chrześci

jański, by ten podziwu godny Sakrament adorował w szczególny sposób w Czwartek

Wieczerzy Pańskiej oraz w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa.

4. Natura urzędowego kapłaństwa właściwego prezbiterowi, który w imieniu Chrystusa skła

da Ofiarę i przewodniczy zgromadzeniu świętego ludu, uwydatnia się w formie obrzędu,

przez podwyższenie miejsca i przez czynności kapłana. Podstawy zaś tego urzędu są wyrażo

ne oraz jasno i obszernie wyjaśnione w dziękczynieniu Mszy krzyżma w Czwartek Wieczerzy

Pańskiej, w którym to dniu wspomina się ustanowienie kapłaństwa. W tym dziękczynieniu

stwierdza się nadanie kapłańskiej władzy przez nałożenie rąk, a przez wyliczenie poszczegól

nych czynności opisuje się tę samą władzę, będącą kontynuacją władzy Chrystusa, Najwy

ższego Kapłana Nowego Testamentu.

5. Natura kapłaństwa urzędowego rzuca właściwe światło również na inne kapłaństwo o wiel

kim znaczeniu, mianowicie na królewskie kapłaństwo wiernych, których duchowa ofiara spe

łnia się przez posługę kapłanów w łączności z ofiarą Chrystusa, jedynego Pośrednika 9 . Spra

wowanie Eucharystii jest bowiem czynnością całego Kościoła, w której każdy powinien w

pełni wykonywać wyłącznie tylko to, co należy do niego z natury rzeczy, ze względu na jego

stopień w ludzie Bożym. Stąd również należy bardziej zwracać uwagę na pewne zasady ce

lebracji, o które w ciągu wieków mniej dbano. Lud ten jest bowiem ludem Bożym, nabytym

Krwią Chrystusa, przez Pana zgromadzonym, Jego słowem karmionym, ludem powołanym

do tego, aby przedstawiał Bogu prośby całej ludzkiej rodziny; jest ludem, który w Chrystusie

dzięki czyni za misterium zbawienia, składając Jego Ofiarę; wreszcie ludem, który przez

Komunię Ciała i Krwi Chrystusa zrasta się w jedno. Lud ten jest święty przez swe pocho

dzenie, a jednak przez świadome, czynne i owocne uczestnictwo w eucharystycznym miste

rium stale wzrasta w świętości 10 .

WIERNOŚĆ TRADYCJI

6. Gdy Sobór Watykański II zarządził odnowę obrzędów Mszy świętej, polecił między inny

mi, by niektóre obrzędy przywrócono „stosownie do pierwotnej tradycji Ojców Kościoła” 11 ,

czyli używając tego samego wyrażenia, co św. Pius V w Piśmie apostolskim zaczynającym

się od słów Quo primum , którym w roku 1570 ogłoszony został Mszał Trydencki. Ta zgodno

ść słów pozwala stwierdzić, jakim sposobem oba Mszały Rzymskie, chociaż dzielą je cztery

wieki, zawierają jedną i tę samą tradycję. Jeśli zaś rozważymy wewnętrzne elementy tej

tradycji, zrozumiemy, jak wspaniale drugi mszał udoskonala pierwszy.

6 KL nr 7, 47; DP nry 5, 18.

7 Por. Pius XII, Encyklika Humani generis : AAS 42 (1950) 570-571; Paweł VI, Encyklika Mysterium fidei , 3

września 1965: AAS 57 (1965) 762-769; Uroczyste wyznanie wiary, 30 czerwca 1968, nr 24: AAS 60 (1968)

442-443; Św. Kongregacja Obrzędów, Instrukcja Eucharisticum mysterium , 25 maja 1967, nr 3f, 9: AAS 59

(1967) 543, 547.

8 Por. Sesja XIII, 11 października 1551: DS 1635-1661.

Por. DP nr 2.

10 Por. KL nr 11.

11 KL nr 50.

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego 2002

7. W trudnych czasach, w których narażona była katolicka wiara o ofiarnym charakterze

Mszy świętej, o kapłaństwie posługi, o rzeczywistej i stałej obecności Chrystusa pod posta

ciami eucharystycznymi, św. Piusowi V zależało przede wszystkim na tym, by zachować

nowszą tradycję, niesłusznie zwalczaną, wprowadzając tylko bardzo małe zmiany świętego

obrzędu. W istocie mszał z roku 1570 niewiele się różni od pierwszego mszału wydanego

drukiem w roku 1474, który znowu wiernie odtwarzał mszał z czasów Innocentego III. Nadto

chociaż kodeksy Biblioteki Watykańskiej umożliwiały poprawienie niektórych wyrażeń, nie

pozwoliły jednak, by w tym badaniu „starych i uznanych autorów” cofnięto się dalej niż do

średniowiecznych komentarzy liturgicznych.

8. Dziś natomiast ta „tradycja Ojców Kościoła”, której trzymali się korektorzy Mszału św.

Piusa V, została wzbogacona przez niezliczone pisma uczonych. Po pierwszym wydaniu

Sakramentarza gregoriańskiego w roku 1571, często wydawano drukiem krytycznie opraco

wane stare sakramentarze rzymskie i ambrozjańskie, podobnie jak starodawne księgi litur

giczne hiszpańskie i gallikańskie, które ukazały liczne, nie znane dotąd modlitwy o niemałej

wartości duchowej.

Również tradycje dawnych wieków, poprzedzających ustanowienie obrządków Wschodu i

Zachodu, teraz lepiej są znane dzięki temu, że znaleziono wiele dokumentów liturgicznych.

Oprócz tego postępujące studia nad Ojcami Kościoła rzuciły na teologię eucharystycznego

misterium światło nauki najwybitniejszych w chrześcijańskiej starożytności Ojców, jak św.

Ireneusz, św. Ambroży, św. Cyryl Jerozolimski, św. Jan Złotousty.

9. Dlatego „tradycja Ojców Kościoła” wymaga nie tylko, by zachowywano to, co przekazali

nasi najbliżsi przodkowie, lecz by objęto i rozważano wszelkie minione okresy dziejów

Kościoła i wszystkie sposoby, jakimi jedyna jego wiara wyrażała się w formach ludzkiej kul

tury, tak różniących się między sobą, zwłaszcza tych, które krzewiły się w regionach semic

kich, greckich i łacińskich. To szersze spojrzenie pozwala nam dostrzec, jak Duch Święty

użycza Bożemu ludowi podziwu godnej wierności w zachowywaniu niezmiennego depozytu

wiary, mimo bardzo wielkiej różnorodności modlitw i obrzędów.

DOSTOSOWANIE DO NOWYCH WARUNKÓW

10. Nowy mszał świadczy o prawie modlitwy Kościoła rzymskiego i jednocześnie chroni

przekazany przez nowsze Sobory depozyt wiary, a z drugiej strony stanowi duży krok na

przód w liturgicznej tradycji.

Gdy bowiem Ojcowie Soboru Watykańskiego II powtarzali dogmatyczne zasady Soboru

Trydenckiego, przemawiali w całkiem innym okresie dziejów świata; dlatego w dziedzinie

duszpasterstwa mogli podać postanowienia i rady, jakich przed czterema wiekami nie można

było nawet przewidywać.

11. Już Sobór Trydencki uznał wielką wartość pouczającą zawartą w sprawowaniu Mszy świ

ętej. Nie zdołał jednak wyprowadzić stąd wszystkich wniosków dla praktycznego życia.

Wielu usilnie domagało się zezwolenia na używanie języków narodowych w sprawowaniu

eucharystycznej Ofiary. W stosunku do tego żądania Sobór, uwzględniając ówczesne okolicz

ności, uważał za swój obowiązek znowu podkreślić tradycyjną naukę Kościoła, według której

eucharystyczna Ofiara jest przede wszystkim dziełem samego Chrystusa; na jej skuteczność

zatem nie wywiera wpływu sposób, w jaki wierni w niej uczestniczą. Dlatego ogłoszono w

następujących, a jednocześnie umiarkowanych słowach: „Chociaż Msza zawiera bogatą treść

dla pouczenia wiernego ludu, mimo to nie wydało się Ojcom właściwe, aby wszędzie była

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego 2002

sprawowana w języku narodowym” 12 . Sobór Trydencki obwieścił, że na odrzucenie zasługuje

ten, kto by utrzymywał, że „liturgiczne zarządzenie Kościoła rzymskiego, według którego

część kanonu i słowa konsekracji odmawia się po cichu, jest godne potępienia albo że Mszę

św. należy odprawiać tylko w języku narodowym” 13 .

Niemniej, chociaż Sobór Trydencki zakazał używania języka narodowego w Mszy, to jed

nak nakazał duszpasterzom, by zastępowali jego brak odpowiednią katechezą: „aby owce

Chrystusa nie cierpiały głodu (...), poleca święty Sobór pasterzom i wszystkim sprawującym

pieczę nad duszami, by często w czasie odprawiania Mszy św. – czy to sami, czy przez kogoś

innego – wyjaśniali niektóre teksty czytane podczas sprawowania Mszy i między innymi żeby

wyjaśniali jakąś tajemnicę tej Najświętszej Ofiary, szczególnie w niedziele i święta” 14 .

12. Dlatego Sobór Watykański II, zgromadzony w celu przystosowania Kościoła do wykony

wania jego apostolskiego posłannictwa, tak jak Sobór Trydencki, w pełni docenił dydaktycz

ny i duszpasterski charakter liturgii 15 . Ponieważ żaden katolik nie przeczył prawowitości i

skuteczności świętego obrzędu sprawowanego w języku łacińskim, Sobór mógł przyznać:

„używanie języka ojczystego nierzadko może być bardzo pożyteczne dla wiernych” i pozwo

lił na jego używanie 16 . Żarliwość, z jaką tę uchwałę wszędzie przyjęto, sprawiła, że pod

kierunkiem biskupów i samej Stolicy Apostolskiej wszelkie czynności liturgiczne z udziałem

ludu wolno było sprawować w języku ojczystym, aby wierni pełniej rozumieli sprawowane

misterium.

13. Chociaż używanie języka ojczystego w liturgii świętej jest ważnym środkiem jasnego wy

rażania katechezy misterium zawartej w celebracji, Sobór Watykański II wezwał ponadto do

wykonania niektórych przepisów trydenckich, które nie wszędzie przyjęto, jak głoszenie ho

milii w niedziele i święta 17 i możliwość wprowadzania wyjaśnień podczas świętych

obrzędów 18 .

Nade wszystko zaś Sobór Watykański II, doradzając „ów doskonalszy sposób uczestnictwa

we Mszy świętej, który polega na tym, że po Komunii kapłana wierni przyjmują Ciało

Pańskie z tej samej Ofiary” 19 , zachęcał do urzeczywistnienia innego życzenia Ojców trydenc

kich, aby dla pełniejszego udziału w świętej Eucharystii „podczas każdej Mszy św. obecni

wierni komunikowali nie tylko duchowym uczuciem, lecz także sakramentalnym przyjęciem

Eucharystii” 20 .

14. Wiedziony tym samym duchem i pasterską gorliwością, Sobór Watykański II mógł w

nowy sposób rozważyć przepis trydencki o Komunii pod obiema postaciami. Ponieważ dziś

bynajmniej nie podaje się w wątpliwość teologicznych zasad o pełnej mocy Komunii, gdy

przyjmuje się Eucharystię pod jedną postacią chleba, Sobór pozwolił przyjmować niekiedy

Komunię pod obiema postaciami, gdy przez bardziej wymowną formę sakramentalnego

znaku nadarza się szczególnie dogodna sposobność głębszego zrozumienia sakramentu, w

którym wierni uczestniczą 21 .

12 Sesja XXII, Doctrina de ss. Missae sacrificio , cap. 8: DS 1749.

13 Tamże, can. 9: DS 1759.

14 Tamże, cap. 8: DS 1749.

15 Por. KL nr 33.

16 Tamże, nr 36.

Tamże, nr 55.

20 Sobór Trydencki, Sesja XXII , Doctrina de ss. Missae sacrificio , cap. 6: DS 1747.

21 Por. KL nr 55.

Tamże, nr 52.

18 Tamże, nr 35, 3.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: