Szkodniki drzew i krzewów owocowych.pdf

Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz

SGGW, Katedra Entomologii Stosowanej

Warszawa

ABC

SZKODNIKI DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH

Poradnik

Drzewa i krzewy owocowe w ogródku przydomowym i na działce są zasiedlane przez

szkodliwe roztocze i owady, które żerując na roślinach wyjadają pędy, liście, pąki kwiatowe,

kwiaty i owoce. Plony z uszkodzonych drzewek i krzewów są zwykle bardzo niskie, dlatego

szkodniki należy zwalczać.

Szkody powodowane przez owady i roztocze żerujące na drzewkach i krzewach

owocowych możemy zmniejszyć stosując opryskiwanie preparatami ABC przeciwko owadom

na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na

drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC .

Preparaty z serii ABC możemy stosować nawet wtedy, gdy na roślinach są już dojrzałe

owoce. Okres ich karencji (tj. okres od ostatniego zabiegu do zbioru) jest bardzo krótki. Po 24

godzinach po zabiegu preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach

owocowych AL można owoce zbierać i po dokładnym umyciu zjadać lub przeznaczać je na

przetwory domowe. Okres karencji preparatu ABC - przeciwko szkodnikom występującym na

drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC wynosi tylko 7 dni.

ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL jest preparatem

gotowym do użycia; ciecz robocza jest umieszczona w ręcznym opryskiwaczu. Przed

opryskiwaniem roślin zaatakowanych przez roztocze i owady należy wstrząsnąć zawartością

pojemnika.

ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych -

koncentrat EC jest preparatem do sporządzania cieczy roboczej. Opakowanie zawiera 100 ml

koncentratu, który wystarcza do przygotowania 20 litrów cieczy roboczej. Zalecane stężenie

preparatu uzyskujemy po rozcieńczeniu 25 ml preparatu w 5 litrów wody. Otrzymaną cieczą

roboczą należy dokładnie opryskać rośliny zaatakowane przez przędziorki, mszyce, gąsienice,

chrząszcze i ich larwy. Należy zawsze pamiętać, aby starannie opryskać dolną stronę liści.

Przędziorek owocowiec

Na liściach pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które stopniowo brunatnieją. Z

czasem brunatne liście zasychają i przedwcześnie opadają z drzew .

Przędziorek owocowiec, poważny szkodnik drzew owocowych, a najczęściej jabłoni i

śliw, bywa czasem nazywany „czerwonym pajączkiem”, gdyż jest drobnym, ceglanoczerwono

lub czerwono zabarwionym roztoczem. Jaja, nimfy i dorosłe przędziorka owocowca oglądane

nieuzbrojonym okiem wyglądają jak drobne czerwone kropki rozmieszczone na pędach,

gałązkach, liściach i owocach. Samice i samce mają długość ciała mniejszą niż pół milimetra.

Gdy obserwujemy je na liściu za pomocą szkła powiększającego, wówczas możemy

zauważyć, że ich ciało jest pokryte delikatnymi szczecinkami, osadzonymi prawie pionowo na

jaśniejszych wzgórkach.

Późnym latem i jesienią, samice przystępują do składania jaskrawoczerwonych jaj

zimowych, które bardzo różnią się od jaj letnich. Są kształtu cebulkowatego, nieco

spłaszczone na wierzchołku, i co najważniejsze, są zaopatrzone w woskowy wyrostek (stylik),

który pełni ważną rolę. Po złożeniu jaja na podłoże samica dba, aby jajo zostało dobrze do

niego przymocowane i nie spadło. W tym celu przyczepia do stylika i podłoża 3-4 jedwabne

nitki, które zabezpieczają jajo przed zwianiem z gałązki lub liścia.

Jaja zimowe są umieszczane na mniejszych gałęziach i pędach, w pobliżu pączków, na

liściach, a nawet na owocach. Drzewo nie jest równomiernie obłożone zimowymi jajami. Jaja

są liczniejsze na stronie południowej drzewa. Niekiedy jest tak dużo jaj na pędach, liściach i

owocach, że te części rośliny uzyskują karminowe zabarwienie. Jaja zimowe są bardzo

odporne na niskie temperatury i nawet muszą być przemrożone przez kilka dni, aby w

przyszłości z nich mogły wylęgnąć się larwy. Tylko wyjątkowo silne mrozy niszczą jaja

przędziorka owocowca. Giną one w temperaturze niższej niż -37 o C!

W czasie wylęgu jajo pęka i w ciągu kilku minut wychodzi z niego larwa. Wylęg larw

wiosną rozpoczyna się około połowy kwietnia, zanim zakwitną śliwy. Gdy przekwitną śliwy,

wówczas ze wszystkich jaj wyszły już larwy. Po łagodnych zimach wylęg jaj może nastąpić

nieco wcześniej. Larwy po opuszczeniu jaj zimowych mają zabarwienie jasnożółte lub

zielonkawe. Przechodzą na młode liście i żerują. Z nich powstają nimfy, które po kilku dniach

linieją w osobniki dorosłe. W okresie wegetacji możliwych jest 5-7 pokoleń przędziorka na

śliwach, jabłoniach i innych drzewach.

Larwy, nimfy i dorosłe osobniki przędziorka owocowca wysysają soki z komórek liści

drzew. Na liściach pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które stopniowo brunatnieją.

Z czasem brunatne liście zasychają i przedwcześnie opadają z drzew. W wyniku

intensywnego żerowania roztoczy zmniejsza się też liczba pąków kwiatowych, a później

zawiązków owoców. Na drzewach silnie opanowanych przez przędziorka powstają drobne i

kwaśne owoce. Przyrosty pni są mniejsze, a drzewka są bardziej podatne na atak innych

szkodników i na przemarzanie zimą. Późne odmiany jabłoni są atakowane przez przędziorka

owocowca silniej niż jabłonie owocujące wcześniej.

Zabieg zwalczania przędziorków preparatami z serii ABC należy wykonać wczesną

wiosną, gdy z jaj zimowych wylęgają się larwy przędziorka owocowca. Później zabiegi

powtarzamy, gdy na liściach stwierdzimy kolonie szkodnika. Pędy i młode liście należy

dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych

AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych -

koncentrat EC .

Mszyce

Liście w górnej części pędów drzewek i krzewów owocowych są zwinięte, a pędy często

skrócone. Na pędach i na dolnej stronie liści, wzdłuż nerwu głównego, występują kolonie

zielonych mszyc.

Mszyce są bardzo pospolitymi owadami i mogą zasiedlić niemal każde drzewko i krzew

owocowy w ogrodzie. W ciągu jednego sezonu mszyce rozwijają około 10 pokoleń. Każda z

samic rodzi po 70 larw. Ich niezwykła płodność sprawia, że tworzą duże kolonie, najpierw na

młodych i soczystych pędach wierzchołkowych roślin, na pąkach i kwiatach, potem na całej

roślinie.

Mszyce muszą spożywać białka, których sok roślin zawiera bardzo mało. Ssą więc z

roślin duże ilości soku, który filtrują w przewodzie pokarmowym w celu zagęszczenia białka.

Nadmiar cukrów wydalają z odchodami na liście i pędy roślin, na których żerują. Rośliny są

wtedy pokrywane słodkimi kropelkami odchodów, które są nazywane spadzią lub „rosą

miodową”. Stanowi ona doskonałą pożywkę dla wielu grzybów spadziowych (sadzaków),

które rozrastając się pokrywają czarną warstwą liście ozdobnych drzew i krzewów, np. lip i

róż. Rosa miodowa i porastające je grzyby zatykają szparki komórkowe i obniżają fotosyntezę

rośliny.

Mszyce tworzą duże kolonie, najpierw na wierzchołkach drzewek i krzewów, a później

pokrywają całe rośliny. Mszyce pobierając pokarm wprowadzają do rośliny ślinę, która

powoduje, że pędy drzewek skręcają się i zaginają się, a liście żółkną, marszczą się,

kędzierzawią się i zwijają się. Zniekształcone młode pędy więdną i zasychają. Wzrost silnie

zaatakowanych drzewek ulega zahamowaniu i powstają skrócone łodygi o rozetkowatym

skupieniu drobnych liści. Uskrzydlone mszyce, które żerowały na roślinach chorych, roznoszą

choroby wirusowe na znaczne odległości i zarażają inne rośliny.

Zabieg zwalczania mszyc preparatami z serii ABC należy wykonać wtedy, gdy na

młodych drzewkach (do piątego roku życia) stwierdzimy pojedyncze mszyce i pierwsze ich

kolonie, a więc już wiosną, zanim zjawią się roztocze i owady pożyteczne, które zjadają

szkodniki. Pędy należy dokładnie opryskać przed kwitnieniem preparatem ABC przeciwko

owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom

występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC . Zabieg zniszczy też

gąsienice zwójkówek i innych szkodliwych motyli.

Kwieciak jabłkowiec

W okresie kwitnięcia i przekwitania jabłoni część kwiatów ma nadal skupione, ale

zaschnięte brązowe płatki. Wewnątrz zniszczonego kwiatu znajduje się larwa,

poczwarka lub już owad dorosły kwieciaka jabłkowca.

Kwieciak jabłkowiec jest czarnobrązowym chrząszczem z białym znaczkiem w

kształcie litery ‘v’ na grzbiecie. Zimują chrząszcze w korze pnia, a także pod opadłymi liśćmi,

w krzewach i żywopłotach. Wiosną, w okresie nabrzmiewania pąków jabłoni, wychodzą z

kryjówek i, aby się posilić, wygryzają w pąkach dziury. W okresie pękania pąków samice

składają jaja pojedynczo do wnętrza pąków kwiatowych. Każda samic składa od 20 do 100

jaj. Wylęgłe larwy niszczą pylniki i słupek, po czym podgryzają płatki. Kwiaty zasychają i

opadają. W pierwszych dniach czerwca pojawiają się osobniki dorosłe, które przez

przynajmniej trzy tygodnie żywią się liśćmi. Żer ten nie ma znaczenia dla jabłonki i dla

naszych plonów. Po odżywieniu się udają się do kryjówek letnich, w których przebywają do

końca sierpnia. Jeszcze je można spotkać we wrześniu, gdy poszukują dogodnych kryjówek

do zimowania.

Zabieg zwalczania kwieciaka jabłkowca preparatami z serii ABC można wykonać

dwukrotnie: tuż przed pękaniem i podczas pękania pąków, czyli wtedy, gdy samice żerują i

składają jaja w pąki. Pędy z pąkami należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko

owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom

występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC .

Kwieciak gruszowy

W okresie wiosennym pąki kwiatowe i liściowe grusz nie rozwijają się. Gdy pąk

przetniemy wzdłuż, wewnątrz możemy znaleźć larwę lub poczwarkę kwieciaka

gruszowca. Później, w dolnej części zaschniętych pączków widać okrągły otwór, przez

który dorosły kwieciak wyszedł na zewnątrz.

Dorosłe chrząszcze kwieciaka gruszowego opuszczają zaschnięte pąki pod koniec maja.

Przez krótki czas żerują na liściach, szkieletując je, uszkadzają młode pędy, a także zawiązki

owoców. W końcu czerwca kryją się w szczelinach i spękaniach kory i w ten sposób spędzają

okres gorącego lata. W końcu sierpnia lub na początku września wychodzą z letnich kryjówek

i żerują na już zawiązanych pączkach liściowych, po czym przystępują do składania jaj.

Samica wciska pojedynczo jaja w wygryziony w pąku kwiatowym kanalik. Jaja są składane aż

do ostatnich dni listopada i zimują w pąkach. Wiosną wylęgają się larwy, które wyjadają

wnętrza pąków. Rozwój larw trwa około dwóch miesięcy.

Kwieciak gruszowy może być bardzo szkodliwy, jeśli licznie występuje w ogródku. W

czasie rozwoju larwa zmienia pąki i może zniszczyć od 4 do 11 pąków kwiatowych. Oprócz

tego, larwy mogą wgryzać się do wnętrza krótkopędu, co hamuje zawiązywanie się na nim

pąków kwiatowych w następnych latach.

Zabieg zwalczania kwieciaka gruszowca preparatami z serii ABC należy wykonać na

początku czerwca, gdy chrząszcze rozpoczynają żerowanie na liściach, młodych pędach i na

zawiązkach owoców. Te części drzewka, na których występują kwieciaki, należy dokładnie

opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub

ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat

EC .

Owocówka jabłkóweczka

Na zawiązkach owoców można zauważyć otwory, od których prowadzi chodnik do

gniazda nasiennego. Przez otwór wydostają się odchody wypełniające chodnik.

Wewnątrz porażonych zawiązków występują różowe gąsienice. Zaatakowane zawiązki i

owoce opadają wcześniej z drzew.

Gąsienice owocówki jabłkóweczki zimują w zbitych, szarych oprzędach w szparach i

szczelinach kory. W maju przepoczwarczają się, a motyle wylatują z poczwarek pod koniec

maja. W pierwszych dniach czerwca samice składają pojedynczo jaja na liściach przy

zawiązkach owoców i na zawiązki. Samica składa od 60 do 100 jaj. Gąsienice wgryzają się do

zielonych owoców i je wyżerają. Takie owoce przedwcześnie opadają. Po zakończeniu

trwającego kilka tygodni rozwoju, gąsienice opuszczają zniszczony zawiązek owocu,

przechodzą na pień, gdzie w wysłanej przędzą kolebce część gąsienic przepoczwarcza się,

dając drugie pokolenie szkodnika. Z tych poczwarek wylatują motyle, których gąsienice

(drugiego pokolenia) powodują „robaczywienie” dojrzałych jabłek.

Zabieg zwalczania owocówki jabłkóweczki preparatami z serii ABC należy wykonać

dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia należy niszczyć w okresie wzrostu zawiązków

owoców do ich czerwcowego opadania, gdy przez osłonki jaj jest widoczna „czarna główka”

małej gąsienicy. Gąsienice drugiego pokolenia są zwalczane po czerwcowym opadaniu

zawiązków, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy.

Zawiązki owoców i owoce oraz liście przy nich należy dokładnie opryskać preparatem ABC

przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom

występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC .

Owocówka śliwkóweczka

Porażone zawiązki owoców śliwy przestają rosnąć, ale szybciej niż inne przyjmują

zabarwienie fioletowe. Na zawiązkach owoców można wtedy zauważyć otwór, od

którego prowadzi chodnik do gniazda nasiennego. Przez otwór wycieka na zewnątrz

„guma”. Uszkodzone zawiązki przedwcześnie opadają. Wewnątrz opadłych zawiązków,

a później owoców znajdują się gąsienice.

Motyle owocówki śliwkóweczki latają w czerwcu i wtedy składają jaja na najlepiej

wyrośniętych zawiązkach. Z jaj wylęgają się gąsienice i wgryzają się w owoce. Ich rozwój

trwa około trzech tygodni, a gąsienice niszczą kolejno 2-3 zawiązki. Dorosła gąsienica

opuszcza owoc i oprzędza się w glebie lub w szczelinie kory. Połowa tych gąsienic pozostaje

w oprzędzie (zimuje) do następnego roku, a połowa przepoczwarcza się latem, dając początek

pokoleniu uszkadzającemu dojrzewające śliwki.

Motyle drugiego pokolenia latają od końca lipca do września. Najwięcej jaj składają w

pierwszych dniach sierpnia. Z tych jaj wychodzą gąsienice, które drążą dojrzewające owoce i

wypełniają je czarnymi odchodami.

Zabieg zwalczania owocówki śliwkóweczki preparatami z serii ABC należy wykonać

przynajmniej dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia należy niszczyć w końcu maja lub

na początku czerwca, gdy przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej

gąsienicy. Zabieg należy powtórzyć po 14 dniach, gdyż składanie jaj przez samice owocówki

trwa długo. Gąsienice drugiego pokolenia są zwalczane w końcu lipca lub na początku

sierpnia, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy.

Zawiązki owoców, a później owoce należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko

owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom

występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC .

Namiotnik jabłoniowy

Końce pędów z liśćmi drzewek, a nawet całe gałęzie, są otoczone gęstym oprzędem, w

którym poruszają się liczne gąsienice namiotnika jabłoniowego.

Motyle namiotnika jabłoniowego mają śnieżnobiałe skrzydła z czarnymi kropkami. Gdy

motyl odpoczywa, skrzydła są ułożone wzdłuż ciała. Motyle latają w lipcu i sierpniu. Samice

składają jaja w złożach po kilkanaście sztuk. Jesienią wylęgają się gąsienice i zimują pod

tarczkami z osłonek jajowych. Wiosną (zielony pąk kwiatowy) wychodzą spod tarczek i

początkowo wgryzają się w liście przy ich nasadzie. „Miny” wypełniają czarnymi odchodami.

Po kilku tygodniach żerowania w liściach przystępują do budowy pierwszych oprzędów, które

najpierw obejmują pojedyncze liście, a potem krótkopędy, a nawet całe gałęzie. W końcu

gąsienice budują wrzecionowate kokony w oprzędzie, ułożone jeden przy drugim, i w nich

przepoczwarczają się w drugiej połowie czerwca. Motyle nowego pokolenia opuszczają

oprzędy w lipcu.

Szkodliwe są gąsienice namiotnika jabłoniowego, które otaczają gęstym oprzędem

końce pędów z liśćmi. W oprzędach żerują liczne gąsienice. Gąsienice szkieletują liście, tj.

zjadają górną skórkę i miękisz, a nie naruszają skórki dolnej. Mogą też zjeść całe liście i

nawet uszkodzić zawiązki owoców, które więdną i opadają. Żer ich bywa często bardzo

skuteczny; obgryzają pędy do gołożeru.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: