Mowa bezdźwięczna.pdf
(
55 KB
)
Pobierz
(Microsoft Word - Mowa bezd\237wi\352czna)
Strona główna
>
Wady wymowy
>
Rozpoznanie i korekcja
Bezd
Ņ
wi
ħ
czno
Ļę
- to specyficzny rodzaj dyslalii, w którym zaburzona jest korelacja
d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci w trzynastu parach opozycyjnych. Oznacza to,
Ň
e głoski d
Ņ
wi
ħ
czne w obr
ħ
bie
poszczególnych par s
Ģ
realizowane w postaci ich bezd
Ņ
wi
ħ
cznych odpowiedników, czyli s
Ģ
wymawiane bez udziału wi
ħ
zadeł głosowych. Mog
Ģ
by
ę
niekiedy realizowane jako głoski
półd
Ņ
wi
ħ
czne, czyli takie, w których d
Ņ
wi
ħ
czna jest tylko faza pocz
Ģ
tkowa głoski, albo tylko
faza ko
ı
cowa głoski, co prowadzi do deformacji brzmienia słowa. Pi
ħę
pierwszych par
stanowi
Ģ
spółgłoski zwarte, trzy pary - to spółgłoski zwartoszczelinowe i pi
ħę
- szczelinowe.
Ta do
Ļę
cz
ħ
sto spotykana wada wymowy prowadzi do znacznego zniekształcenia fonetycznej
budowy wyrazów, a nawet do zmiany znaczenia wyrazów (np. Tomek - domek; kosa - koza).
Mowa bezd
Ņ
wi
ħ
czna
to zaburzenia w realizacji d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci, które polegaj
Ģ
na nie
wymawianiu głosek d
Ņ
wi
ħ
cznych (wyj
Ģ
tek stanowi
Ģ
samogłoski oraz spółgłoski sonorne: r, l,
m, n, li, j, m,
ı
), a tak
Ň
e na zast
ħ
powaniu ich odpowiednimi głoskami bezd
Ņ
wi
ħ
cznymi
lub myleniu obu szeregów.
Zaburzeniom d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci (cz
ħĻ
ciowym lub całkowitym) mo
Ň
e ulega
ę
13 par opozycji
fonologicznych: b - p, bi - pi, d - t, g - k, gi - ki, dz - c, d
Ň
- cz, d
Ņ
-
ę
, w - f, wi - fi, z - s,
Ň
- sz,
Ņ
-
Ļ
.
Przykład: arbuz - arpus, bitwa - pitwa, daj - taj, granica - kranica, gimnastyka - kimnsastyka,
dzbanek - cpanek, d
Ň
d
Ň
ownica - czczownica, towar - tofar, telewizja - telefisja, baga
Ň
e -
pakasze, przedrze
Ņ
nia
ę
- przetsze
Ļ
nia
ę
, itd.
Postacie mowy bezd
Ņ
wi
ħ
cznej:
1. deformacje
- spółgłoski d
Ņ
wi
ħ
czne realizowane s
Ģ
w postaci głosek półd
Ņ
wi
ħ
cznych z d
Ņ
wi
ħ
czn
Ģ
faz
Ģ
pocz
Ģ
tkow
Ģ
i bezd
Ņ
wi
ħ
czn
Ģ
ko
ı
cow
Ģ
lub odwrotnie;
2. paralalia - (substytucja d
Ņ
wi
ħ
ku)
- zamiast spółgłosek d
Ņ
wi
ħ
cznych wymieniane s
Ģ
odpowiednie bezd
Ņ
wi
ħ
czne, np.:
bułka - „pułka”, woda - „fota”, góra - „kóra”, koza - „kosa”,
Ň
aba - „szaba”, dom -
„tom”, itd.
3. mogilalia - (elizja d
Ņ
wi
ħ
ku)
- opuszczanie odpowiednich głosek d
Ņ
wi
ħ
cznych, np.: bułka - „ułka”, woda - „oda”.
Sukces terapii w du
Ň
ym stopniu jest uwarunkowany kolejno
Ļ
ci
Ģ
ud
Ņ
wi
ħ
czniania głosek,
a kolejno
Ļę
jest uzale
Ň
niona jednocze
Ļ
nie od dwóch czynników:
•
wi
ħ
zadła głosowe łatwiej uruchomi
ę
przy małym ci
Ļ
nieniu w jamie ustnej, gdy
w nasadzie w toku artykulacji powietrze napotyka mniejszy opór (np. łatwiej jest
ud
Ņ
wi
ħ
czni
ę
głosk
ħ
szczelinow
Ģ
ni
Ň
zwart
Ģ
);
•
im dalej od krtani znajduje si
ħ
miejsce artykulacji głoski tym łatwiej j
Ģ
ud
Ņ
wi
ħ
czni
ę
(np. łatwiej ud
Ņ
wi
ħ
czni
ę
głosk
ħ
wargow
Ģ
ni
Ň
tylnoj
ħ
zykowi. W zwi
Ģ
zku z tym
schemat wywoływania głosek d
Ņ
wi
ħ
cznych wygl
Ģ
da nast
ħ
puj
Ģ
co:
v, v’, z,
Ň
,
Ņ
, dz, d
Ň
, d
Ņ
, b, b’, d, g, g’
I Etap -
ę
wiczenia wst
ħ
pne
Przy mowie bezd
Ņ
wi
ħ
cznej głos jest monotonny i cichy, wargi zwykle wiotkie, a napi
ħ
cie
mi
ħĻ
ni artykulacyjnych cz
ħ
sto jest obni
Ň
one. Dlatego we wst
ħ
pnej fazie terapii mowy
bezd
Ņ
wi
ħ
cznej stosuje si
ħ
ę
wiczenia zwi
ħ
kszaj
Ģ
ce napi
ħ
cie mi
ħĻ
niowe
narz
Ģ
dów
artykulacyjnych (policzków, warg, j
ħ
zyka), takie jak:
•
parskanie,
•
cmokanie wargami,
•
gr
ħ
na grzebieniu i harmonijce ustnej,
•
mruczenie melodii,
•
masa
Ň
warg i j
ħ
zyka,
•
nadymanie policzków i wstrzymywanie powietrza zako
ı
czone silnym parskni
ħ
ciem.
Cz
ħ
st
Ģ
przyczyn
Ģ
mowy bezd
Ņ
wi
ħ
cznej s
Ģ
zaburzenia słuchu fonematycznego, dlatego drug
Ģ
wa
Ň
n
Ģ
grup
Ģ
ę
wicze
ı
s
Ģ
ę
wiczenia słuchowe.
Ich istot
Ģ
i celem jest doprowadzenie do
umiej
ħ
tno
Ļ
ci słuchowego ró
Ň
nicowania głosek bezd
Ņ
wi
ħ
cznych i ich d
Ņ
wi
ħ
cznych
odpowiedników. Ponadto nale
Ň
y doprowadzi
ę
do uzmysłowienia sobie przez dziecko ró
Ň
nic
pomi
ħ
dzy tymi głoskami na podstawie wra
Ň
enia czucia i wibracji u logopedy, albo u dziecka,
je
Ň
eli która
Ļ
z par opozycyjnych jest przez nie realizowana. Wra
Ň
enia te mo
Ň
na uzyska
ę
w wyniku przyło
Ň
enia dłoni do krtani lub poło
Ň
enia jej na szczycie głowy. Innym sposobem
na zrozumienie przez dziecko tej ró
Ň
nicy jest porównanie siły strumienia powietrza na
zewn
ħ
trznej powierzchni dłoni przy artykulacji głosek d
Ņ
wi
ħ
cznych i bezd
Ņ
wi
ħ
cznych (przy
pierwszych wyra
Ņ
niej odczuwa si
ħ
Ļ
lad powietrza).
U
Ļ
wiadamianie dziecku udziału wi
ħ
zadeł głosowych przebiega w nast
ħ
puj
Ģ
cej kolejno
Ļ
ci:
•
tłumaczenie zjawiska d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci na samogłoskach wymawianych przez logoped
ħ
,
•
porównywania swojej wymowy samogłosek z wymow
Ģ
logopedy,
•
obserwacji (u siebie i u logopedy) ró
Ň
nic wyst
ħ
puj
Ģ
cych w trakcie wymawiania
nast
ħ
puj
Ģ
cych głosek parami: m - p; n - t; n - s; n - c;
•
u
Ļ
wiadomienie ró
Ň
nic mi
ħ
dzy głoskami d
Ņ
wi
ħ
cznymi i bezd
Ņ
wi
ħ
cznymi,
rozpoczynaj
Ģ
c zawsze od głosek łatwiejszych „f” - „w”.
II Etap - wywoływanie głosek
W terapii mowy bezd
Ņ
wi
ħ
cznej głównie wykorzystuje si
ħ
metody fonetyczne. Najbardziej
charakterystyczne jest to,
Ň
e tylko nieliczne sposoby ud
Ņ
wi
ħ
czniania głosek odnosz
Ģ
si
ħ
w jednakowym stopniu do wszystkich głosek z par opozycyjnych. Inaczej wywołuje si
ħ
głoski d
Ņ
wi
ħ
czne szczelinowe, a inaczej zwarte, czy zwartoszczelinowe.
Wywoływanie głosek: f, w.
Nieprawidłowa wymowa głosek „f” i „w” mo
Ň
e by
ę
nast
ħ
pstwem słabej pracy mi
ħĻ
ni warg,
złej ruchomo
Ļ
ci szcz
ħ
ki i nieprawidłowego zgryzu. Dobrym
ę
wiczeniem przygotowawczym
do wywołania tych głosek jest naprzemienne zagryzanie górnej i dolnej wargi.
Najcz
ħĻ
ciej głoski „f”, „w” uzyskuje si
ħ
w wyniku demonstracji ich prawidłowej wymowy.
Głosk
ħ
„f” mo
Ň
na te
Ň
wywoła
ę
poprzez przyci
Ļ
ni
ħ
cie palcem
Ļ
rodka dolnej wargi do z
ħ
bów
w trakcie dmuchania, za
Ļ
głosk
ħ
„w” uzyskuje si
ħ
analogicznie, tyle,
Ň
e głosk
Ģ
wyj
Ļ
ciow
Ģ
jest
długie wymawianie głoski „u”.
Po wyja
Ļ
nieniu dziecku tej ró
Ň
nicy bardzo cz
ħ
sto wystarczy poprosi
ę
je, by spróbowało
uruchomi
ę
wi
ħ
zadła głosowe w trakcie wymawiania głosek bezd
Ņ
wi
ħ
cznych (np. poprzez
na
Ļ
ladowanie pojazdów: motor, traktor, urz
Ģ
dze
ı
: pralka, mikser, wirówka).
Jednym ze sposobów na
ud
Ņ
wi
ħ
cznianie głosek szczelinowych
(jak równie
Ň
pozostałych,
lecz z mniejszym efektem) jest wymawianie bezd
Ņ
wi
ħ
cznych odpowiedników tych głosek
w izolacji, b
Ģ
d
Ņ
w sylabach w pozycji interwokalicznej. W tej pozycji d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļę
samogłoski mo
Ň
e „udzieli
ę
si
ħ
” spółgłosce. Poniewa
Ň
w układach tych d
Ņ
wi
ħ
k jest
pozbawiony znaczenia pacjent mo
Ň
ne si
ħ
skupi
ę
jedynie na jego artykułowaniu. Poleca si
ħ
obni
Ň
y
ę
głow
ħ
, przyci
Ģ
gn
Ģę
brod
ħ
do klatki piersiowej i w takiej pozycji płynnie wymawia
ę
:
awa owo uwu itd.
Innym sposobem - szczególnie przydatnym w terapii młodszych pacjentów
jest powtarzanie
kompleksów d
Ņ
wi
ħ
kona
Ļ
ladowczych
(na
Ļ
ladowanie głosów zwierz
Ģ
t i pojazdów itd.).
Do wywołania d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci
głosek zwartych „b” i „d”
mo
Ň
na wykorzysta
ę
realizacj
ħ
nosowego „m” i „n”. Ł
Ģ
czy si
ħ
je z odpowiednimi głoskami zwartymi w sylabach
(np. mmmba, nnnda, bma, nda). Innym sposobem jest jeden z wariantów metody
substytucyjnej Seemana - w trakcie wymawiania głoski „m” zaciska si
ħ
pacjentowi nozdrza,
co pozwala uzyska
ę
głosk
ħ
„b” i analogicznie z głoski „n” głosk
ħ
„d”.
Kiedy dziecko opanuje ju
Ň
umiej
ħ
tno
Ļę
prawidłowej wymowy pewnej liczby głosek
d
Ņ
wi
ħ
cznych mo
Ň
na wykorzysta
ę
metod
ħ
fonetycznej analogii i fonetycznej asymilacji.
Opieraj
Ģ
si
ħ
one na powtarzaniu par głosek, w toku którego d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļę
mo
Ň
e si
ħ
przenie
Ļę
na realizacj
ħ
pozostałych fonemów korelacji. Z reguły ko
ı
czy si
ħ
to powodzeniem w obr
ħ
bie
tego samego stopnia zwarcia.
Oto przykład zastosowania
metody fonetycznej analogii:
gdy chcemy uzyska
ę
„
Ň
”,
a dziecko wymawia ju
Ň
„z” i „w”, prosimy je o wymawianie: f - w - s - z - sz, co z reguły
powoduje,
Ň
e po głosce „sz” automatycznie pojawia si
ħ
głoska „
Ň
”.
Metoda fonetycznej asymilacji,
podobnie jak poprzednia, mo
Ň
e by
ę
stosowana przy
bezd
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci cz
ħĻ
ciowej. Polega ona na powtarzaniu okre
Ļ
lonych sylab, czy wyrazów.
Wykorzystuje si
ħ
w niej zjawisko asymilacji wstecznej i post
ħ
powej. Na przykład wsteczna
sylaba „wa” mo
Ň
e by
ę
wykorzystana do
ę
wiczenia d
Ņ
wi
ħ
cznego „d” w wyrazie „dwa”,
a sylaba „wo” - do
ę
wiczenia „dz” w wyrazie „dzwonek”. Lepsze rezultaty osi
Ģ
ga si
ħ
przy
asymilacji post
ħ
powej (perseweracja), np. wwwb, zzzb. Je
Ļ
li pacjent mówi „w”, mo
Ň
na te
Ň
spróbowa
ę
wywoła
ę
„b”, prosz
Ģ
c pacjenta o wypowiedzenie słowa „wbrew” (Kania, 1982).
D
Ņ
wi
ħ
czno
Ļę
głoski „w”
mo
Ň
na uzyska
ę
wykorzystuj
Ģ
c jeden ze sposobów
metody
substytucyjnej,
przekształcaj
Ģ
c głosk
ħ
„ł”
w
„w”
, tj. w trakcie wymawiania „ł” logopeda
przyciska palcem doln
Ģ
warg
ħ
pacjenta, doprowadzaj
Ģ
c tym samym do jej kontaktu
z kraw
ħ
dzi
Ģ
z
ħ
bów (Kania, 1982).
Do uzyskania
głoski „g”
stosuje si
ħ
metod
ħ
Chwatcewa, polegaj
Ģ
c
Ģ
na tym,
Ň
e powtarzanie
sylaby „da” z ingerencj
Ģ
mechaniczn
Ģ
(przyciskanie palcem lub szpatułk
Ģ
przodu j
ħ
zyka), co
w efekcie realizowane jest jako „ga”.
Ę
wiczenia
zmi
ħ
kczonych d
Ņ
wi
ħ
cznych w’, b’, g’ (wi, bi, gi)
opieraj
Ģ
si
ħ
na wywołaniu
i ustabilizowaniu twardych w, b, g, po czym ich zmi
ħ
kczone odpowiedniki pojawiaj
Ģ
si
ħ
zazwyczaj samorzutnie w odpowiednich poł
Ģ
czeniach fonetycznych, np. poprzez ł
Ģ
czenie ich
z samogłosk
Ģ
„i”, tj.: „wi”, „bi”, „gi”.
W praktyce rzadko spotyka si
ħ
przypadki mowy bezd
Ņ
wi
ħ
cznej całkowitej. Cz
ħĻ
ciej
spotykana jest mowa bezd
Ņ
wi
ħ
czna cz
ħĻ
ciowa, w której pewne pary głosek opozycyjnych
(generalnie dotyczy to pary: f - w) s
Ģ
prawidłowo wymawiane i dlatego terapia tego
zaburzenia jest łatwiejsza. Cz
ħ
sto wystarczy wy
ę
wiczenie korelacji d
Ņ
wi
ħ
czno
Ļ
ci w obr
ħ
bie
jednej lub dwóch par, aby doszło do generalizacji (uogólnienia, transferu) na pozostałe
nieprawidłowo realizowane pary.
Opracowanie - Marzena Mieszkowicz - neurologopeda
Strona główna
>
Wady wymowy
>
Rozpoznanie i korekcja
Plik z chomika:
papaja364
Inne pliki z tego folderu:
WADY WYMOWY WIEKU WCZESNOSZKOLNEGO(1).rar
(123 KB)
Dyslalia jako zaburzenie mowy(1).pdf
(188 KB)
ćwiczenie słuchu fonemowego(1).zip
(6317 KB)
Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne(1).doc
(63 KB)
ćw. logopedyczne.rar
(1486 KB)
Inne foldery tego chomika:
Anatomia
Artykuły
Artykuły, książki
Chcę Mówić Wyraźnie
Co zrobić gdy... - gra dydaktyczna
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin